سفیران امداد و نجات در‌ محله‌های شهر

داوطلبان گروه‌های دوام همین جا از راه رسیدند و مصدومان را از زیر آوارها بیرون کشیدند؛ به جنگ شعله‌های سوزان رفتند و مهارت‌هایشان را در امدادرسانی به داوران جمیعت هلال احمر استان تهران نشان دادند. 15 داوری که لحظه به لحظه با آنها در حادثه‌های فرضی همراه بودند،‌ خطاهایشان را می‌دیدند، به نقاط قوت‌شان توجه می‌کردند و در نهایت با توجه به امتیازهای به دست آمده، آماده‌ترین گروه‌های امدادگر «دوام»(داوطلبان واکنش اضطراری محلات تهران) را به عنوان گروه‌های برگزیده انتخاب می‌کردند؛ برگزیده‌هایی که حالا سفیران امداد و نجات در محله‌های شهرمان هستند. شهری که یکی از ضرورت‌های زندگی در آن آموختن همین مهارت‌هاست؛ مهارت‌هایی که به مدیریت بحران در شرایط اضطراری کمک می‌کند. شهری که با بزرگ شدنش مشکلاتش هم بزرگ‌تر شده، سبک زندگی ساکنانش هم تغییر کرده و با این حال چشم امیدش در مواقع بحرانی به خود شهروندانش خیره شده است؛ شهروندانی که لازم است مهارت‌هایشان را همزمان با تغییرات مختلفی که در ساختار زندگی‌شان به وجود آمده، تغییر بدهند و به یک توانایی کارآمد برسند؛ توانایی‌ای که در نهایت به دوام آنها و شهرشان کمک می‌کند.

همراه با دوام

همین بهانه کافی است تا در یک صبح پاییزی از نزدیک شاهد برگزاری مسابقات گروه‌های داوطلب واکنش اضطراری محلات تهران باشیم؛ حادثه‌های مختلفی میزان آمادگی شرکت‌کننده‌ها را به چالش می‌کشد. شرکت‌کننده‌هایی که امروز در پارک لاله جمع شده‌اند همگی شهروندان معمولی و ساکنان ساده محلات مختلف تهران هستند و مهارتشان را در قالب چهار موضوع پناه گیری، اطفای حریق حمل مصدوم در کانال تاریک و آواربرداری سطحی به رخ همدیگر می‌کشند.

حمیرا زندیه یکی از آنهاست. شرکت‌کننده‌ای از محله منصوریه منطقه 20 تهران که با دختر دو ساله‌اش در مسابقه شرکت کرده است؛ ‌خانم زندیه هم مثل بقیه کاور زرد رنگ امداد و نجات را پوشیده و با دقت به صحبت‌های سرداورها گوش می‌دهد و بعد با بقیه هم‌تیمی‌هایش کاری را که باید انجام بدهد، تمرین می‌کند. پای صحبت‌های این زن خانه‌دار که می‌نشینیم به سابقه حضور پنج ساله‌اش در کلاس‌های دوام می‌رسیم. خانم زندیه می‌گوید: من علاقه زیادی به یادگیری کمک‌های اولیه داشتم، بعد از آشنایی با اصول کمک‌های اولیه، از برگزاری کلاس‌های دوام (داوطلبان واکنش اضطراری محلات) باخبر شدم و در این کلاس‌ها شرکت کردم. حتی وقتی باردار بودم سرکلاس حاضر می‌شدم چون دوست دارم یاد بگیرم ‌ موقع بحران و حادثه چطور به خود و اطرافیانم کمک کنم.‌ اما مهارت‌هایی که این عضو داوطلب گروه‌های دوام طی این مدت از حضور مداومش در کلاس‌های مدیریت بحران یاد‌گرفته آنقدر است که او حالا می‌تواند به‌راحتی به مصدومی که زیر آوار مانده کمک کند یا یک آتش سوزی در ابعاد کوچک را مهار کند. نکته جالب اینجاست که نیکا دخترک دو ساله خانم زندیه که امروز از نزدیک شاهد ماجراست،‌ طی دوسال گذشته همراه مادرش در کلاس‌ها حضور داشته و حالا دیدن این صحنه که مادرش با کپسول آتش‌نشانی به جنگ آتش رفته برایش چندان ناآشنا نیست.

زمان، حرف اول امدادرسانی

همان قدر که موقع حادثه، زمان حرف اول را در امدادرسانی می‌زند، اینجا هم زمان اهمیت دارد و داوران زمانی را که هر گروه برای امدادرسانی و اطفای حریق صرف می‌کنند مدنظر قرار می‌دهند. به این ترتیب گروه‌هایی که در کمترین زمان و با کمترین خطا، آموخته‌هایشان را اجرا می‌کنند امتیاز بیشتری به دست می‌آورند.

عفت قمی داوطلب دیگری است که همراه اعضای گروهش در انتظار شنیدن سوت آغاز مسابقه در بخش حمل مصدوم در تونل تاریک است؛‌ مصدوم اینجا اگرچه واقعی نیست، اما او و بقیه هم‌تیمی‌هایش طوری برخورد می‌کنند که انگار با یک انسان زنده و زیرآوار مانده روبه‌رو شده‌اند. پس اولین نکته توجه به علائم حیاتی‌اش است و نکته بعدی آتل‌بندی و ثابت کردن گردن و بقیه اندام‌ها.

‌ او هم مثل بقیه اعضای گروهشان معتقد است آشنایی با مهارت‌های امداد و نجات در درجه اول برای خود داوطلب مفید است،‌ در درجه دوم برای خانواده‌اش و در درجه بعدی برای هم‌محله‌ای‌هایش؛ افرادی که با هم در یک منطقه جغرافیایی مشترک زندگی می‌کنند و موقع حادثه می‌توانند کمک‌رسان حال هم باشند‌.

حضور فعال در گروه‌های دوام

آنها یک قدم که نه،‌ چند قدم جلوترند؛ ‌از من و شمایی که با اصول اولیه امداد و نجات در شرایط بحرانی آشنا نیستیم؛ من و شمایی که نمی‌دانیم موقع زلزله دقیقا باید در چه موقعیتی پناه‌گیری کرد و از چه طریق به مصدومان زیر آوار مانده که هنوز زنده اند و نفس می‌کشند کمک‌رساند. از عمر اعضای داوطلب واکنش اضطراری محلات تهران حالا بیش از 10 سال می‌گذرد. دوامی‌ها در این سال‌ها کم‌کم زیرپوست محله‌ها ریشه دوانده‌‌ ، رشد کرده‌اند و حالا تعدادشان 20 هزار نفر است؛ 20 هزار داوطلب آموزش دیده و آماده.

سیدمحمود جواهریان کارشناس آموزش سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در گفت‌وگو با جام‌جم درباره فلسفه تشکیل دوام می‌گوید: دوام یک فرصت است برای جذب افرادی که می‌خواهند در زمان حادثه به خودشان و دیگران کمک کنند.

خوشبختانه این آموزش‌ها با استقبال خانواده‌های زیادی روبه‌رو شده و در حال حاضر بیش از 20 هزار نفر در سراسر تهران عضو دوام هستند.

به گفته جواهریان برای نیروهای داوطلب عضو دوام، 60 ساعت آموزش تئوری و عملی در نظر گرفته شده است و به این ترتیب اعضای دوام طی آموزش‌هایشان با روان‌شناسی بحران در قبل و بعد از حادثه آشنا می‌شوند؛ موضوعی که به آنها کمک می‌کند واکنش مناسبی در موقعیت‌های استرس‌زا از خود نشان بدهند.

عضویت در گروه‌های دوام البته یک شرط کوچک هم دارد: این که هر داوطلب باید ساکن همان محله باشد تا در زمان حادثه به خانه، همسایه‌ها و محله‌اش نزدیک باشد و به این ترتیب بتواند از مهارت‌هایش استفاده کند.

جواهریان می‌گوید: نکته جالب اینجاست که در بسیاری از موارد محله بین اعضای گروه‌های دوام تقسیم شده، یعنی اعضای هر گروه بین خودشان تقسیم کرده‌اند که مثلا این محدوده از این خیابان تا آن خیابان زیر نظر ماست. به این ترتیب وظیفه هر گروه هم در هر کدام از موضوعات امدادرسانی مشخص است.

مینا مولایی

جامعه