حرکت به سوی رستگاری

به گزارش جام جم سیما ، برنامه‌ای که می‌کوشید نگاه و رویکرد جدیدی را نسبت به دیگر برنامه‌های سیما دنبال کند. به این بهانه با علی درستکار به گفت‌وگو نشستیم و از دغدغه‌های او برای اجرای این برنامه و نیز آسیب‌شناسی برنامه‌های معرفتی و مناسبتی پرسیدیم.

ایده برنامه مناسبتی وارث چطور مطرح شد و شکل گرفت؟ تفاوت اصلی وارث را با برنامه «این شب‌ها» که پیش از این در شبکه اول سیما روی آنتن داشتید در چه چیزی می‌دانید؟

وارث، برنامه‌ای است که ایده اولیه آن توسط دوستان در گروه تاریخ شبکه چهار سیما شکل گرفت و محورها و موضوعات برنامه هم توسط خودشان تائید شد.

اصلی‌ترین تفاوت میان اجرای من در این برنامه نسبت به اجرای قبلی‌ام در برنامه این شب‌ها، در نظر گرفتن این قضیه است که در سال‌های گذشته و طی اجرای برنامه این شب‌ها، همواره خودم موضوع برنامه را در دست می‌گرفتم و در گفت‌وگو با مهمانان جلو می‌بردم.

اما این بار روندی که در پیش گرفتیم معکوس شد و من نقشی در انتخاب موضوعات نداشتم و فقط اجرا‌کننده آن بودم که از این لحاظ تجربه متفاوتی برایم محسوب می‌شد.

دلیل این قضیه چه بود؟ خودتان دوست نداشتید مشارکت بیشتری در پیشبرد محتوای برنامه داشته باشید؟

یک دلیل اصلی این بود که مطالعات تاریخی خود من در زمینه موضوع برنامه قدری کم است و آنچنان که باید و لازم است، صاحبنظر نیستم.

دلیل دیگر این که ما هنگامی به برنامه پیوستیم که همه چیز شکل گرفته و تصمیمات اخذ شده و موضوعات اصلی مشخص شده بود.

به همین دلیل در چند شب اول برنامه بیشتر براساس همان قالب طراحی شده پیش رفتیم تا هم موضوعات در ذهن بینندگان شکل بگیرد و هم من نسبت به این مباحث آگاه‌تر شوم و در ادامه و به‌خصوص برنامه‌های آخر تسلط بیشتری بر موضوع مورد صحبت پیدا کردم.

این قضیه باعث نشد که احساس کنید این برنامه از سبک اجراهای همیشگی‌تان دور است؟ چون شما جزو آن دسته از مجریانی هستید که سبک ویژه‌ای را به‌دلیل نوع اجرا و گفتارتان دارید و همین باعث شده مخاطبان خاص خود را هم داشته باشید.

قاعدتا از نظر شخصی برای خودم هم این‌طور مطلوب و خوشایند است که به قول شما سبک مشخص خودم را داشته باشم؛ البته به دنبال سبک‌ها و تجربه‌های متفاوت هم هستم، اما به شرطی که همراه با تدبیر و خلاقیت و فکر باشد.

تفاوت اصلی اجرای من در برنامه، همان‌طور که اشاره کردم این است که سوالات همه از پیش نوشته و هماهنگ شده و هدف مشخصی را دنبال می‌کند.

هرچند به‌طور طبیعی و در طول روند بحث برنامه قطعا به دانش من هم افزوده شده و با اشراف و اعتماد بیشتری می‌توانم مباحث را دنبال کنم و اجرایم شکل بگیرد.

انتخاب نام برنامه به چه طریقی صورت گرفت؟ آیا با توجه به مضمون و نام دعای وارث و تاثیر آن در برنامه انتخاب شد؟

در مصاحبه‌ای این سخن را گفته بودم که نام برنامه ملهم از زیارت وارث خاصه سیدالشهدا‌(ع) است. در این زیارت می‌خوانیم «السلام علیک یا وارث آدم...» و نام برنامه را هم بر این اساس انتخاب کردیم.

این حرف من ناخودآگاه به اشتباه برداشت شد و موجب سوء‌تفاهمی در درج این خبر گشت. هرچند این اشتباه در نهایت سبب خیر شد و در‌صدد برآمدیم حالا که این موضوع مطرح شده، درصدی از مطالب را هم به تحلیل بندهای این زیارت اختصاص بدهیم و با حضور آیت‌الله حائری شیرازی شروع به بازخوانی کنیم.

اتفاق خوبی هم هست که این روند ادامه پیدا کرده تا بتوانیم در برنامه‌های معارفی اینچنینی، با نظر به زندگی تاریخی و عملکرد حضرت امام حسین‌(ع) چگونگی ارث بردن ایشان از سیره و منش انبیای الهی را در رفتارشان بررسی کرده و از این جهت هم حرف تازه‌ای برای گفتن داشته باشیم.

اهداف اصلی این برنامه چه بود؟ وارث طرح و بررسی چه موضوعاتی را در شب‌های ماه محرم دنبال می‌کرد؟

برنامه وارث بر محور تاریخی قرار داشت و با رویکردی تحلیلی اهدافی را دنبال می‌کرد که به طور شاخص و در وهله اول یک نگاه تحلیلی به حکایات و روایات تاریخی قیام عاشورا بود.

وارث به دنبال این بود که این نگاه تحلیلی را در جامعه بیاموزد و ترویج کند؛ که در نتیجه این نگاه، نوعی «اجتهاد تاریخی» را برای مخاطب به‌همراه داشته باشد و به دنبال توانمندسازی مخاطب برای استنباط شاخص‌ها و درس‌هایی برای زندگی شخصی و خانوادگی و اجتماعی مخاطبان باشد.

البته ذکر این نکته ضروری است که محور اصلی برنامه محرم سال 62 هجری بود و این برهه از تاریخ را به دلیل موضوعیت خاص آن بررسی می‌کردیم.

زیرا به‌ضرورت محتوای برنامه گاه لازم می‌شد زمان‌های دیگری را هم مورد بررسی قرار دهیم و به آنها اشاره کنیم.

با توجه به پخش این برنامه از شبکه چهار سیما، آیا طیف مخاطبان‌تان هم تفاوتی داشت؟ از حیث ارائه مباحث چقدر سعی می‌کردید تخصصی‌تر پیش بروید؟

همواره در طول اجرای برنامه این شب‌ها، آرزو داشتم که‌ ای‌کاش می‌توانستیم به صورت عمیق‌تر و درخصوص مباحثی اختصاصی‌تر با کارشناسان گفت‌وگو کنیم و مدام دغدغه سنگینی ادبیات و کلام را نداشته باشیم.

در حالی‌که قاعدتا برنامه این شب‌ها به‌اقتضای حضورش روی آنتن شبکه یک سیما باید ادبیاتی ساده‌تر و سهل‌تر می‌داشت و مراقب می‌بودیم که به لحاظ لحن و محتوای کلام چگونه صحبت می‌کنیم.

لذا حضور در این برنامه برای من به منزله رسیدن به آن آرزوی دیرین بود و خوشحالم که توانستم با طیب خاطر افتخار گفت‌وگو در کنار استادان این حوزه را داشته باشم.

البته به هر حال رسانه تلویزیون، عموم مردم را مدنظر دارد و به همین دلیل خیلی نمی‌توان و نباید به سمت تخصصی‌کردن بیش از حد صحبت‌ها حرکت کرد.

در هر حال امیدوارم حاصل نهایی کارمان برای مردم پسندیده و مفید بوده باشد؛ به‌خصوص مخاطبان شبکه چهار سیما که قطعا خود صاحبنظر و مشکل‌پسند هم هستند و به‌همین‌دلیل جلب نظرشان سخت‌تر است.

واکنش این مخاطبان نسبت به برنامه چه بود؟ فکر می‌کنید آیا توانستید رضایت‌شان را جلب کنید؟

مانند برنامه‌های پیشین که در شبکه یک سیما داشتیم، اینجا خیلی پیامک‌های با تعداد بالا دریافت نمی‌کردیم.

فکر می‌کنم برنامه کمی با عجله ساخته شد و روی آنتن رفت، فلذا خیلی نتوانستیم تبلیغی برای دیده شدن آن انجام دهیم و خیلی از مخاطبان در جریان برنامه قرار نگرفتند، لذا تعداد پیامک‌ها به نسبت کمتر بود.

اما خود من چند باری از روابط عمومی شبکه پیام‌های مردم را گرفته و مطالعه کردم. خدا را شکر فکر می‌کنم رضایت نسبی مردم را کسب کردیم، زیرا نتایج حاصل شده از پیام‌های این مخاطبان همواره مایه شور و نشاط و انگیزه‌بخشی برای ادامه کار و راه ماست.

کمی هم درخصوص آسیب‌شناسی برنامه‌های معرفتی ـ مناسبتی در صداوسیما صحبت کنیم. دلیلی که موجب می‌شود گاه بسیاری از این برنامه‌ها محتوای یکسان داشته و از خلاقیت و تنوع به دور بماند در چیست؟ چرا طی چند سال گذشته تهیه‌کنندگان و برنامه‌سازان خیلی به سراغ طرح موضوعات و بحث‌های تازه نرفته‌اند؟

در این خصوص نمی‌توانم یکطرفه صحبت کنم و بهتر است نظر افراد دیگر را هم در این قضیه بپرسید.

اما به سهم خودم این‌طور فکر می‌کنم که طی این سال‌ها دائم در مناسبت‌هایی همچون ماه محرم به لحاظ ارائه محصول به قدر کافی در زمینه بازخوانی تاریخی، علمی، مذهبی و حتی مناسکی و رفتاری عاشورا صحبت کرده‌ایم.

فکر می‌کنم حالا ـ اگر دیر نشده باشد ـ دیگر وقت آن رسیده که از سوی رسانه ملی کشور، یعنی تلویزیون، حرکتی آغاز شود تا بتوانیم از ارائه این معلومات و اطلاعات عبور کنیم و به صورتی ژرف‌اندیشانه و با نگاهی تحلیلی به ماجرا بپردازیم.

به طریقی که مردم توان تحلیل پیدا کرده و در انطباق با زندگی روزمره‌شان از این ماجرا درس بگیرند و رستگاری و نورانیت در زندگی‌شان جریان یابد.

البته باید مراقب بود و با مدیریت و بلند نظری و وسعت نگاه، به دور از تعصب‌های فردی در این خصوص گام برداشت.

فقط در این صورت است که می‌توان نظامی از گفت‌وگو و برنامه‌سازی را طراحی کرد که برنامه ارائه شده اولا متفاوت، ثانیا جذاب و ثالثا بالنده و منجر به رشد برای تک‌تک اقشار جامعه باشد.

چه خوب است که برنامه ما و شبکه چهار تلویزیون بتواند به نوعی موسس این حرکت فکری ارزنده، روشنگرانه و بالقوه باشد و حتی این بحث و گفت‌وگوها بتواند به تاسیس یک رشته و نگاه دانشگاهی در مقوله اجتهاد در تاریخ اسلام منجر شود که در این صورت اتفاق خیر و مبارکی خواهد بود و برای ما هم افتخاری الهی و ملی است.

بعد از انقلاب از طریق فعالیت‌هایی که صورت گرفته، کلیات دین را ابلاغ کرده‌ایم، اما این به معنای آموزش دقیق همه افراد جامعه نیست.

همواره در طول تاریخ و به اقتضای تغییر شرایط زمانه لازم است تا ما هم دین را دوباره‌‌خوانی کنیم و اعتقادات دینی و قرآنی را در انطباق با زمانه حاضر جلو ببریم.

مسلما نسل جدید هم سوالات تازه‌ای دارد و لازم است که برای این افراد، ادبیات نوینی طراحی شود تا هم فرد و هم جامعه به سمت سعادت حرکت کرده و همه ما بتوانیم به توفیقات بیشتری دست پیدا کنیم.

صبا داریان

ضمیمه قاب کوچک