تصویر امام خمینی (ره) در مستندهای تلویزیونی

امام خمینی(ره) به عنوان بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران از جمله شخصیت‌های برجسته تاریخ معاصر جهان به حساب می‌آید که یکی از بزرگ‌ترین انقلاب‌های جهان را در کنار ملت ایران رقم زده و پرچم مبارزه با ظلم را برافراشته نگه داشت. ابعاد مختلف شخصیت ایشان، بسیاری از کارگردان‌ها را به سمت تولید فیلم اعم از سینمایی، تلویزیونی و همچنین مستند کشاند که تنها از آن میان برخی مراحل تولید را پشت سر گذاشته و در معرض نمایش عمومی قرار گرفتند.

در این میان مستندسازها نیز بیکار نمانده و دست به تولید آثار مختلفی در رابطه با امام(ره) زدند که از آن میان چند اثر بیش از سایرین مورد توجه عموم مخاطبان قرار گرفت.

۱۱۲ روز اقامت امام خمینی در فرانسه

تبعید حضرت امام به فرانسه و دهکده کوچک نوفل لوشاتو به مدت کمتر از چهار ماه، دستمایه ساخت مستندی جذاب توسط پوشمورل فرانسوی شد. در این مستند که از شبکه سوم تلویزیون فرانسه پخش شد، به این روزهای پرالتهاب منتهی به پیروزی انقلاب پرداخته شده و در خلال آن فیلمساز سعی در پی بردن به ابعاد مختلف شخصیت امام خمینی(ره) داشته است.

در این میان حضور انبوه جوانان دانشجوی مقیم اروپا در محضر ایشان و نیز مسافران مختلفی از ایران که بعضا بعدها در زمره چهره‌های شناخته شده انقلاب قرار گرفتند، در بخش‌هایی از این مستند به تصویر کشیده شده و می‌تواند برای مخاطبان داخل ایران دارای جذابیت‌های بسیار باشد. پوشمورل در این فیلم نگاه بی‌طرفانه‌ای به موضوع خود داشته و بیشتر به ثبت وقایع پرداخته است.

آفتاب و عشق

ارتحال امام خمینی(ره) در صبح چهاردهمین روز از ماه خرداد، به مردم ایران شوک بزرگی وارد کرده و رخت عزا بر تن آنان کرد. مردم گروه گروه به سمت مصلا و سپس بهشت زهرا رفته و خود را برای وداع با رهبر انقلابشان آماده می‌کردند که در بین آنها بسیاری دوربین‌های عکاسی و تصویربرداری در دست داشتند. از آماتور تا حرفه‌ای به ثبت این لحظات تلخ و تاثیرگذار پرداخته تا نسل‌های بعد از این روزهای سخت سندی تصویری در دست داشته باشند. فیلم‌های مستند زیادی در این چند روز تصویربرداری شده و در ماه‌های بعد تکمیل شدند که یکی از شاخص‌ترین آنها آفتاب و عشق است. این فیلم دیدنی، حکایت غم و اندوه مردم ایران در سوگ امامشان است که در آن تلاش شده از وداع مردم با پیکر امام(ره) در مصلا تا مراسم تدفین و شب هفتم ایشان به تصویر کشیده شود.

استفاده از چند دوربین و ثبت لحظات شکاری را در کنار تدوین منسجم می‌توان مهم‌ترین نقاط قوت آفتاب و عشق به حساب آورد که هرساله در ایام ارتحال حضرت امام(ره) روی آنتن شبکه‌های مختلف تلویزیونی می‌رود و همچنان جذابیت‌های بصری خویش را حفظ کرده است.

سیره عملی امام روح‌الله

در این مستند 16 قسمتی که توسط واحد مرکزی خبر ساخته شده با امام خمینی(ره) از بهمن ۱۳۵۷ تا خردادماه ۱۳۶۸ همراه شده و از کنار حوادث مختلف سیاسی آن سال‌ها عبور می‌کنیم؛ از تشکیل دولت موقت و رفراندوم 12 فروردین 58 و غائله‌های مربوط به گنبد و کردستان تا اشغال سفارت آمریکا، آغاز جنگ تحمیلی و در آخر رحلت جانگداز امام خمینی(ره) و انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران.

مستند یاد شده از آن جهت دارای اهمیت بسیار است که 11 سال پرحادثه را وقایع‌نگاری کرده و به مخاطبان خود شناخت کامل و جامعی از این سال‌های پرفراز و نشیب می‌دهد.

پرواز قرن

رسول صدرعاملی که پیش از فیلمسازی به خبرنگاری در روزنامه اطلاعات مشغول بود در روزهای نزدیک به پیروزی انقلاب به پاریس رفته و در نوفل لوشاتو در حلقه یاران امام خمینی(ره) قرار گرفت.

وی که در آن زمان بسیار جوان بود در این مدت تحت تاثیر شخصیت والای حضرت امام قرار گرفته و سرانجام هم در پرواز مشهوری که 12 بهمن ماه در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست به ایران بازگشت.

سال‌ها بعد و در اواسط دهه 70 صدرعاملی طرحی مستند-داستانی را آماده کرده و در آن به سراغ مهمانداری رفت که در کنار امام خمینی(ره) از پله‌های هواپیما پایین می‌آمد؛ مهماندار شرکت هوایی ایر فرانس که در عکس‌های مشهور ورود امام به ایران حضور داشته و از این راه به شهرتی عظیم دست یافت.

در «پرواز قرن»، فرهاد اصلانی در نقش صدرعاملی به همراه داوود رشیدی که تسلط خوبی هم به زبان فرانسه دارد، به پاریس رفته و از طریق گفت‌وگو با آدم‌های مختلف سعی در پیدا کردن مهماندار ذکر شده دارند. در خلال این گفت‌وگوها مخاطب بیشتر با فضای روزهای منتهی به پیروزی انقلاب و التهاب آن روزهای اطرافیان امام(ره) و آرامش درونی خود ایشان آشنا شده و به شناخت جامع‌تری از آن روزها می‌رسند. فرهاد اصلانی در نقش این خبرنگار کنجکاو تا حدود زیادی متقاعدکننده ظاهر شده و در کنار داوود رشیدی زوج خوبی را شکل داده‌اند. (ضمیمه قاب کوچک/ جام جم)