آموکسی‌سیلین‌ها و مضرات و عوارض آن‌ها

آموکسی‌سیلین تاثیری در درمان سرماخوردگی و عوارض ناشی از آن مثل سرفه ندارد و به عکس، عوارض جانبی زیادی بر جای می‌گذارد. «مریم بهاری ساروی»، دکتر داروساز درباره ‌‌آنتی‌بیوتیک، موارد مصرف، عوارض جانبی و میزان اثرگذاری آن توضیح می‌دهد.

کمی درباره آموکسی‌سیلین و موارد مصرف آن می‌گویید؟

آموکسی‌سیلین یکی از آنتی‌بیوتیک‌های خانواده پنی‌سیلین است که به صورت کپسول تولید می‌شود. این دارو باعث تخریب یا توقف رشد بعضی از باکتری‌ها می‌شود و برای درمان چند‌‌نوع بیماری عفونی تجویز می‌شود، اما به طور کلی تاثیری در درمان سرماخوردگی، آنفلوآنزا و دیگر بیماری‌های ویروسی ندارد، اما برای مقابله با عفونت‌های تنفسی، اوتیت (عفونت گوش)، سینوزیت، ‌ذات‌الریه، عفونت‌های مجاری ادراری، بیماری لایم و مقابله با هلیکوباکتری پیلوری (باکتری معده) تجویز می‌شود. البته این‌که کارایی این دارو برای مقابله و درمان این بیماری‌ها تا چه میزان است بحث دیگری است.

آیا آموکسی‌سیلین برای مقابله با بیماری‌های ویروسی کارایی لازم را دارد؟ و اگر نه، چرا مردم آن را زیاد مصرف می‌کنند؟

با وجود این‌که آموکسی‌سیلین جزو پرمصرف‌ترین آنتی‌بیوتیک‌هاست و پزشکان هم آن را زیاد تجویز می‌کنند، اما باید بدانید نتایج یک پژوهش انگلیسی نشان داده، آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل آموکسی‌سیلین هیچ تاثیری در درمان بیماری‌های ویروسی مثل برونشیت و نشانه‌های آن از قبیل تب، سرفه‌های خلط‌دار و مشکل نفس‌کشیدن ندارد. محققان به گروهی از داوطلب‌ها روزانه سه مرتبه آموکسی‌سیلین و به گروهی دیگر دارونما (شبه‌ دارو) تجویز کردند. بعد از یک هفته درمان با آموکسی‌سیلین و انجام بررسی‌های لازم مشخص شد ‌تفاوت چشمگیری در‌مدت دوره و شدت علائم بیماری در دو گروه وجود ندارد. محققان همچنین به این نتیجه رسیدند که این دارو در بین افراد بالای 60 سال بی‌تاثیر است، هرچند در این سن و سال نباید خطر عفونت‌های تنفسی را دست‌کم گرفت. محققان با بررسی عوارض جانبی 2 گروه مشاهده کردند افرادی که آموکسی‌سیلین دریافت کرده‌اند دچار مشکلاتی مثل حالت تهوع، اگزما و اسهال شده‌اند.

بنابراین مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان عفونت‌های گوش، حلق و بینی تاثیری ندارد. مشکل اینجاست که مصرف زیاد آموکسی‌سیلین و دیگر آنتی‌بیوتیک‌ها علاوه بر ایجاد عوارض جانبی باعث مقاومت بدن نسبت به باکتری‌ها هم می‌شود. در بیشتر موارد، برونشیت شدید منشأ ویروسی دارد و آنتی‌بیوتیک‌ها هم در برابر ویروس‌ها کاری از پیش نمی‌برند. این دارو صرفا با باکتری‌ها و تکثیر آنها مقابله می‌کند، اما تاثیری در علائم بیماری ندارد. مردم فکر می‌کنند این قرص باعث از بین رفتن تمام‌ عفونت‌ها می‌شود. شاید در مواردی حتی بگویند با خوردن آموکسی‌سیلین سرماخوردگی آنها خوب شده است، ولی علت بهبود این بوده که ویروس بیماری در مرحله نخست بوده و هنوز در بدن آنها تکثیر نشده، بنابراین با خوردن آموکسی‌سیلین خوب شده‌اند. در صورت ابتلا به برونشیت هم نیازی به مصرف آموکسی‌سیلین و آنتی‌بیوتیک‌های دیگر وجود ندارد، چون در بیشتر موارد این بیماری به خودی خود و با استراحت درمان می‌شود. کافی است به جای این داروها از داروهای ضدسرفه و مسکّن‌ها استفاده شود.

آیا همه افراد با هر شرایط بدنی می‌توانند از این کپسول استفاده کنند؟

اگر شخصی دچار مشکل خاصی باشد یا دچار بیماری‌هایی مثل آسم، بیماری‌های کلیوی، واکنش‌های غیرعادی و آلرژیک نسبت به پنی‌سیلین، آموکسی‌سیلین، سفالوسپورین و داروهای دیگر، مواد غذایی یا رنگ‌هاست باید پزشک خود را مطلع کند. زنان باردار، شیرده یا خانم‌هایی که در شرف بارداری هستند هم قبل از مصرف آموکسی‌سیلین باید پزشک را در جریان شرایط خود قرار دهند.

شیوه مصرف آموکسی‌سیلین چگونه است؟

لازم است آموکسی‌سیلین با یک لیوان آب مصرف شود. این دارو را می‌توانید همراه با غذا یا مواقع دیگر مصرف کنید. دارو باید در فواصل زمانی منظم مصرف شود. مصرف خودسرانه آموکسی‌سیلین به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود و در صورت تجویز پزشک لازم است طول درمان به طور کامل ادامه داده شود. اگر کودکان بخواهند دارو را مصرف کنند باید حتما نظر پزشک متخصص کودک را جویا شوید. در صورت مصرف اشتباه و بیش از دوز تجویز شده هم به پزشک ‌‌اطلاع داده و به اورژانس مراجعه کنید. همچنین اگر مصرف دارو را فراموش کرده‌اید بهتر است به محض یادآوری مصرف کنید، اما اگر زمان مصرف آن نزدیک زمان مصرف داروی بعدی باشد از مصرف آن صرفنظر کرده و وعده بعدی را میل کنید.

آموکسی‌سیلین با چه داروهایی تداخل دارویی دارد؟

تمام افرادی که داروی خاصی مصرف می‌کنند برای مصرف آموکسی‌سیلین باید پزشک ‌ را در جریان بگذارند. علاوه بر داروهای مصرفی اگر داروی گیاهی یا مکمل هم مصرف می‌کنید به پزشکتان اطلاع دهید، چون امکان تداخل دارویی با آموکسی‌سیلین وجود دارد. به طور کلی آموکسی‌سیلین با داروهایی مثل آمیلوراید، قرص‌های ضدبارداری، کلرامفنیکل، پروبنسید، سولفونامید و تتراسایکلین تداخل دارویی ایجاد می‌کند.

عوارض جانبی مصرف آموکسی‌سیلین چیست؟

آموکسی‌سیلین باید با تجویز پزشک و طبق دستور مصرف شود و بدون شک مصرف آن با عوارض جانبی کم‌وبیش جدی همراه است. از مهم‌ترین عوارض جانبی و خطرات مصرف این دارو می‌توان به واکنش‌های آلرژیک مثل تحریک، حساسیت و خارش پوست، کهیر، تورم ‌صورت، لب‌ها یا زبان اشاره کرد.

علاوه بر این موارد، مشکلات تنفسی، پررنگ شدن ادرار، قرمزی، پوسته پوسته شدن یا سستی پوست داخل دهان، تشنج، مشکلاتی از قبیل حالت تهوع، بی‌اشتهایی، استفراغ، نفخ، اسهال شدید یا مدفوع آبکی، خشکی دهان، تغییر طعم دهان، مشکل در ادرار کردن یا تغییر میزان ادرار دفع شده، خونریزی یا خونمردگی و کبودی‌های غیرعادی، خستگی و ضعف غیرعادی، زردی پوست یا مخاط داخل چشم هم جزو عوارض رایج مصرف آموکسی‌سیلین است. توجه داشته باشید با مشاهده عوارض جدی‌تری مثل سرگیجه، سردرد، معده درد یا مشکل در خواب لازم است پزشکتان را در جریان قرار دهید.

توجه داشته باشید عوارض جانبی مصرف آموکسی‌سیلین در دستگاه گوارش معمولا در حین یا بعد از مصرف دارو از بین می‌رود و همچنین مصرف دارو در بین غذا معمولا باعث کاهش عوارض جانبی آن می‌شود. عوارض پوستی مصرف آموکسی‌سیلین مثل خارش و کهیر معمولا بعد از 5 تا 11 روز از شروع مصرف دارو بروز می‌کند. اگر بلافاصله بعد از مصرف آموکسی‌سیلین دچار کهیر پوستی و واکنش‌های آلرژیک شدید، بهتر است مصرف دارو را قطع کنید. همچنین اگر با مصرف این دارو دچار اسهال شدید به طوری که بیش از 2 روز طول کشید حتما به پزشک مراجعه کنید.

در موارد کمی عوارضی مثل تغییر رنگ دندان‌ها هم دیده می‌شود که معمولا با مسواک زدن از بین می‌رود. اگر مشکلات و علائم اشاره شده بعد از 2 تا 3 روز خوب نشد، لازم است نزد پزشک بروید. افرادی که از بیماری دیابت رنج می‌برند باید بدانند مصرف آموکسی‌سیلین باعث بروز خطا در‌نتیجه آزمایش قند خون‌شان می‌شود.

فاطمه مهدی‌پور / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)