80 درصد بازار نشر دست تهرانی‌هاست

مجید غلامی جلیسه که پیشتر معاون فرهنگی خانه کتاب بود پس از استعفای اسماعیلی، سرپرستی این خانه را به عهده گرفت و چند ماهی است با حکم هیات امنای خانه کتاب به سمت مدیرعامل این خانه منصوب شده است. او طی فعالیت کوتاهش به عنوان سرپرست و مدیرعامل خانه کتاب، سعی کرده اقدامات جدیدی‌ در پیش گیرد. یکی از این اقدامات راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی خانه کتاب است که به باور جلیسه می‌تواند در جبران ویترین‌های کم کتاب در سراسر کشور مؤثر باشد.

ظاهرا خانه کتاب در برگزاری بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب نقش مؤثری دارد. امسال چه بخش‌هایی از نمایشگاه کتاب در اختیار شما قرار گرفته است؟

کمیته جنبی نمایشگاه کتاب که به کمیته علمی ـ فرهنگی تغییر نام پیدا کرده است، امسال زیر نظر خانه کتاب فعالیت کرده و برنامه‌های علمی و فرهنگی نمایشگاه را این خانه برگزار می‌کند. ما دو هدف عمده برای این نوع از برنامه‌ها تعریف کرده‌ایم. نخست این‌که فعالیت‌ها همه کتاب‌محور باشد و دوم، این فعالیت‌ها به 10 روز نمایشگاه کتاب محدود نشود و در کل امسال باشد. با این دو هدف، مجموعه فعالیت‌های کمیته علمی و فرهنگی نمایشگاه تعریف شد. یکی از این اقدامات، برپایی سالن کارنامه نشر، شامل تازه‌های نشر سال 93 است. نمایشگاه کتاب‌های چاپ اول سال گذشته در فضایی حدود 700 متر مربع در رواق شرقی مصلای تهران برپا شده است. کتاب‌ها در این بخش در 11 موضوع اصلی و 76 زیرموضوع فرعی دسته‌بندی شده‌اند و 9 کارشناس و راهنما، مخاطبان را با تازه‌های نشر 93 آشنا می‌کنند.

ایجاد بخشی اختصاصی با عنوان «جشنواره‌های کتاب» از دیگر اقدامات خانه کتاب در نمایشگاه امسال محسوب می‌شود که کتاب‌های 16 جشنواره دولتی و غیردولتی نظیر کتاب سال، جشنوراه جلال، جشنواره شهید غنی‌پور و... را در معرض دید علاقه‌مندان قرار داده است. کسانی‌که وارد نمایشگاه می‌شوند ضمن بازدید از کارنامه نشر می‌توانند برگزیده‌های نشر سال گذشته در حوزه‌های مختلف را در این بخش مشاهده کنند؛ آثاری که توسط 16 هیأت داوری مختلف مورد ارزیابی قرار گرفته است.

بخش دیگری که به عهده کمیته علمی و فرهنگی نمایشگاه کتاب بود، برپایی سالنی‌ تحت عنوان سالن استان‌هاست که هر روز در آن یک استان به ارائه برنامه‌های مورد نظر خود می‌پردازد. استان‌هایی چون قزوین، قم، خراسان، کردستان و... تاکنون برنامه‌های خود را اجرا کرده‌اند و یکی دو استان دیگر در این دو سه روز باقیمانده نمایشگاه برنامه‌های خود را اجرا خواهند کرد.

این استان‌ها به چه صورت انتخاب شده‌اند؟ آیا اعلام آمادگی کرده‌اند یا از پیش مشخص شده‌اند؟

این استان‌ها از سوی اداره کل استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب و هدایت شده‌اند‌. سال گذشته در بخش استان‌ها ، هفت استان برنامه‌های یکی دو ساعته داشتند و امسال تصمیم بر این شد که یک سالن اصلی برای آنها در نظر گرفته شود تا بتوانند طی یک روز برنامه‌هایشان را اجرا کنند. هر روز یک استان مراسمی چون جشن رونمایی کتاب، سخنرانی، کتابخوانی و... را برای علاقه‌مندان اجرا می‌کند.

ظاهرا ارائه بن‌کارت‌ها به اهل قلم نیز به عهده خانه کتاب است. آیا همه بن‌کارت‌ها به اهل قلم واگذار شده است؟

اتفاقا در نمایشگاه امسال در سالنی به ابعاد 200 متر علاوه بر تکریم اهل قلم، نسبت به ثبت نام بن کارت رایگان کتاب هم طبق آیین‌نامه شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب اقدام می‌شود. حدود 3000 نفر مشمول این آیین‌نامه بودند که تاکنون تقریبا 1500 نفر مبلغ 150 هزار تومان دریافت کرده‌اند. در همین سالن امکانات رفاهی برای استراحت و رفع خستگی نویسندگان و اهل قلم فراهم شده تا آنها بتوانند گپ و گفت‌ها و دیدارهای خود را با هم‌صنفانشان در این فضا انجام دهند.

اشاره کردید یکی از اهداف خانه کتاب در اجرای برنامه‌های نمایشگاه محدود نبودن این برنامه‌ها و فعالیت‌ها به روزهای نمایشگاه است. خانه کتاب چه برنامه‌ای دارد تا این فعالیت‌ها عملا به 10 روز نمایشگاه محدود نشود و توجه به کتاب و ترویج کتابخوانی در جامعه بیشتر شود؟

ما تفاهم‌نامه‌های خوبی با صدا و سیما منعقد کردیم که عملا این امکان را برای ما فراهم می‌کند تا بتوانیم مجموعه‌ای از فعالیت‌های مستمر در حوزه کتاب و کتابخوانی داشته باشیم. در سرای اهل قلم فعالیت‌های ترویجی مانند رونمایی، جشن، امضا، نقد و... را در ماه‌های دیگر خواهیم داشت. تقریبا هر روز یک برنامه کتاب‌محور با حضور چهره‌ها و شخصیت‌های مطرح ‌ برگزار می‌کنیم. همچنین برنامه‌هایی با همکاری استان‌ها و شهرستان‌های دیگر تعریف کردیم تا شاهد تمرکز کتاب در پایتخت نباشیم و در استان‌ها و شهرستان‌ها نیز به مقوله کتاب پرداخته شود.

شاید یکی از اساسی‌ترین اقدامات همین مسأله باشد. دقیقا چه برنامه‌هایی برای اجرایی‌شدن این اهداف دارید؟

عمده فعالیت‌هایی که در شهرستان انجام می‌دهیم با کمک تشکل‌ها و انجمن‌های علمی است که در شهرستان‌ها فعال هستند، همچنین در همکاری با ادارات کل هر استان سلسله برنامه و نشست‌هایی را تعریف می‌کنیم که البته سال گذشته هم برگزار می‌شده ولی امسال قصد برگزاری قوی‌ترین این برنامه‌ها مدنظر ماست.

این برنامه‌ها مختص مخاطبان حرفه‌ای و نویسندگان کتاب است یا شامل عامه مردم هم می‌شود؟

این برنامه‌ها عامه مردم را هم در نظر دارد. حتی ما جلسات کتابخوانی و معرفی کتاب مختص عامه مردم را در رده‌های سنی مختلف تعریف کردیم.

یکی از نکات جالب توجه امسال تغییر سایت خانه کتاب بود. این سایت از یک سایت اطلاع‌رسانی و مرجع به فروشگاه اینترنتی کتاب تبدیل شده است. این برنامه از قبل طرح‌ریزی شده بود یا ایده مدیریت جدید است؟

همزمان با ورودم در خانه کتاب تصمیم گرفتیم چرخه ناقص اطلاع‌رسانی کتاب را توسعه دهیم و عملا دستیابی به کتاب را ضمیمه آن کنیم. یکی از مشکلاتی که مخاطبان و علاقه‌مندان به کتاب دارند این است که دسترسی به کتاب برای آنها میسر نیست. بسیاری وارد سایت خانه کتاب می‌شدند و به جستجوی کتاب می‌پرداختند. هر چند کتاب مورد نظرشان را پیدا می‌کردند ولی نمی‌دانستند آن را از کجا تهیه کنند. این یکی از مشکلات دانشجویان و علاقه‌مندان به کتاب است. ما سامانه‌ای را تعریف کردیم تا با کمک خود ناشران بتوانیم فعالیت گسترده‌ای برای پخش کتاب و توسعه ویترین کتاب در سطح کشور داشته باشیم.

بنابراین شما یکی از اساسی‌ترین مشکلات نشر در کشور را کمبود ویترین در سراسر کشور می‌دانید و با چنین اقدامی سعی در جبران آن کرده‌اید؟

قطعا ما طالب و علاقه‌مند به کتاب زیاد داریم. بسیاری از آنها ساکن شهرستان‌ها هستند ولی 80 درصد کتاب‌‌ها در تهران تولید و توزیع می‌شود و از سوی دیگر کتاب‌هایی که در شهرستان‌ها تولید می‌شود کمتر به دست تهرانی‌ها می‌رسد. افزون بر این، در خود تهران خیلی‌ها براحتی نمی‌توانند به کتابی که می‌خواهند دسترسی داشته باشند.

البته فروشگاه‌های اینترنتی کتاب در کشور توسط بخش خصوصی در حال فعالیت هستند. آیا حضور خانه کتاب به عنوان یک بخش نیمه‌دولتی نمی‌تواند فعالیت این سایت‌ها را تحت‌الشعاع قرار دهد؟

ما به عنوان فروشگاه وارد نشدیم بلکه یک بستر نرم‌افزاری برای ناشران فراهم کردیم. یعنی هر ناشر عملا یک فروشگاه اینترنتی دارد.

یعنی سفارشات را خود ناشر ارسال می‌کند و به دست مخاطب می‌رساند؟

خانه کتاب هیچ دخل و تصرفی در فرآیند عرضه کتاب نخواهد داشت. ما فقط یک سامانه نرم‌افزاری قوی فراهم کردیم و به‌روزرسانی اطلاعات این ناشران توسط خانه کتاب به صورت خودکار انجام می‌شود و پست کتاب را از ناشر گرفته و به دست خریدار می‌رساند.