پایان یک جشنواره خلوت

به گزارش جام‌جم، علیرضا رضاداد که برای 2 دوره متوالی، سال 92 و 93، دبیری جشنواره بین‌المللی فیلم فجر را برعهده داشت، با حکم حجت‌الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی جایش را به محمد حیدری داد. اگر از زحمات این مدیر توانای سینما در این مدت بگذریم، یکی از مهم‌ترین تصمیمات او در دوره فعالیتش که امسال تحقق یافت، تفکیک بخش بین‌الملل از بخش سینمای ایران و برگزاری آن به‌صورت مستقل بود.

با این‌که سال‌ها زمزمه‌هایی مبنی بر استقلال بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر به گوش می‌رسید و عده‌ای از مدیران به دنبال احراز هویتی مشخص برای نمایش و رقابت فیلم‌های خارجی بودند، اما تا همین دوره اخیر هیچ‌گاه این تصمیم و ایده رنگ عمل به خود نگرفته بود. عده‌ای از کارشناسان سینما براین عقیده بودند که بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر همواره زیر سایه بخش سینمای ایران قرار داشت و بخوبی دیده نشد. اما در مقابل هم مخالفانی وجود داشته و دارند که اساسا معتقدند بخش بین‌الملل این رویداد اصلا قابلیت بحث و بررسی را ندارد و لزومی هم بر برگزاری این بخش چه بصورت همزمان با بخش ملی و چه بصورت تفکیک شده و مستقل وجود ندارد.

با همه بایدها و نبایدها، نخستین دوره مستقل بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر هفته گذشته برگزار شد و همگان بازتاب‌ها و نتایج آن را دیدند. بجز پردیس سینمایی ملت که با حضور اهالی رسانه، منتقدان و مهمانان خارجی و داخلی کم و بیش پر از تماشاگر می‌شد، در دیگر سینماهای مردمی جشنواره خبری از استقبال تماشاگران نبود و آنچه بیش از هرچیز دیگری خودنمایی می‌کرد، صندلی‌های خالی بود.بازار فیلم هم که با هدف معرفی و البته فروش آثار سینمای ایران به پخش‌کننده‌های خارجی فعالیت می‌کرد، در این دوره – به سیاق بیشتر دوره‌ها- چندان موفق عمل نکرد و مهمانان خارجی بیشتر ترجیح دادند به جای فیلم، محصولات غذایی و صنایع دستی ما را به خانه‌های خود ببرند!

همه چیز برای عدم فروش

حسین فرحبخش، کارگردان و تهیه‌کننده سینما در زمینه ناکامی بازار فیلم جشنواره فیلم فجر به جام‌جم می‌گوید: ما نباید خودمان را گول بزنیم. هیچ کدام از فیلم‌هایی که از سال 57 تا امروز در سینمای ایران ساخته شده، به درد اکران خارج از کشور نمی‌خورد. این‌که در همه این سال‌ها، چند فیلم انگشت شمار به دلایلی همچون دریافت جایزه اسکار یا کسب جایزه از جشنواره‌های معتبر توانسته‌اند اکران محدودی در برخی کشورها بگیرند، یک استثناست؛ درحالی‌که بیشتر فیلم‌هایی که راهی جشنواره‌های جهانی می‌شوند، نهایتا یکی دو سئانس در آن رویداد برای برخی مردم و منتقدان به نمایش درمی‌آید.

کارگردان « زندگی خصوصی» می‌افزاید: بیشتر فیلم‌های سینمای ایران به دلیل این‌که نگاه محدودی دارند و فاقد قصه‌های جذاب هستند، نمی‌توانند ارتباط خوبی با تماشاگر برقرار کنند. حتی می‌توانم بگویم که اصلا فیلم‌های ما سینما نیست. خب، در چنین شرایطی اصلا برای چه کشورهای اروپایی، آمریکایی و آسیایی و حتی کشورهای منطقه چنین فیلم‌هایی را بخرند و اکران کنند؟

کارگردان «مستانه» تفکیک بخش بین‌الملل از بخش ملی را اشتباه بزرگ علیرضا رضاداد می‌داند و می‌گوید: یادمان نرود که اسم این جشنواره، فجر است و نمی‌تواند در زمانی بجز دهه مبارک فجر برگزار شود. مضاف براین‌که این بخش حتی هنگام برگزاری همزمان با بخش ملی هم مخاطب چندانی نداشت، چون مردم نسخه کامل و با کیفیت همین فیلم‌ها را قبلا دیده‌اند. به این شکل کسی حاضر نیست به دیدن این فیلم‌ها در جشنواره برود و این بجز تلف کردن پول بیت المال چیز دیگری نیست. امیدوارم با تغییر دبیر جشنواره فجر دیگر شاهد این بی‌تدبیری‌ها نباشیم و وقت خود را بیشتر از این هدر ندهیم.

غیبت فیلم‌های صاحب نام

سیروس تسلیمی، فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کننده سینما هم در گفت‌و‌گو با جام‌جم، نظر مساعدی روی بخش بین‌الملل جشنواره فجر ندارد.

او در این زمینه می‌گوید: ما هر سال بجز این دوره با دفتر امیدفیلم در بازار فیلم جشنواره فجر حاضر بودیم، اما کمتر پیش آمده شاهد اتفاق چشمگیری باشیم. بازار فیلم یعنی جایی که فیلم در آن خرید و فروش شود، اما در جشنواره فجر بیشتر از این‌که فیلمی ایرانی به فروش برسد، فیلم‌های خارجی آن هم برای پخش از تلویزیون ما خریداری می‌شود. درواقع جاذبه بازار فیلم جشنواره فجر بیشتر برای خارجی هاست تا ایرانی‌ها و برای آنها مهم است که به ایران بیایند تا محصولات خود را به فروش برسانند.

تهیه‌کننده «زندان زنان» می‌افزاید: این‌که چرا خارجی‌ها کمتر حاضر به خرید فیلم‌های ما می‌شوند، دلایل متعددی دارد که مهم‌ترینش فقدان جذابیت‌های لازم است.

تسلیمی در خصوص استقبال نشدن از فیلم‌های خارجی در جشنواره فجر هم توضیح می‌دهد: تا وقتی فیلم‌های گردن کلفت اروپایی و آمریکایی و دیگر کشورهای جهان به جشنواره نیاید، وضع برخورد تماشاگران با آثار به نمایش درآمده به همین صورت خواهد بود؛ ضمن این‌که خیلی از این آثار هم قوانین و ضوابط خودشان را دارند و صاحبان آنها حاضر نمی‌شوند نسخه جرح و تعدیل شده اثرشان در جشنواره به نمایش درآید. به اینها کپی رایت گران بسیاری از فیلم‌ها را هم بیفزایید. نکته دیگر این‌که خیلی‌ها فیلم خود را به شرطی روانه یک جشنواره می‌کنند که بعدا بتوانند از امکان اکران در آن کشور برخوردار شوند، اما کشور ما مثل چین و آمریکا اصلا ظرفیت اکران فیلم‌های خارجی را ندارد. ما برای اکران همین فیلم‌های تولید داخل هم با مشکل مواجهیم، چه برسد به این‌که فیلم خارجی هم بیاید.

مدیر امید فیلم بیان می‌کند: قبلا چون بخش بین‌الملل در کنار بخش ملی برگزار می‌شد، نقص‌هایش خیلی به چشم نمی‌آمد، اما تفکیک آن باعث شده ایراداتش بیشتر به چشم بیاید. نمایش فیلم‌های خارجی در سالن‌های بی‌تماشاگر، همین فرصت اکران مختصر از برخی فیلم‌های ایرانی را هم گرفت. دلارهای هزینه شده برای مهمانان خارجی را هم به آن اضافه کنید.

تسلیمی در پایان، بودنِ بازار فیلم را به یک شرط مقید می‌داند و می‌گوید: کارشناسان سینما و سینماگران باید در این زمینه به تفاهمی برسند و آیین‌نامه‌ای را تدوین کنند که هدفش رشد بخش بازار فیلم باشد تا محصولات سینمای ایران در سازوکاری دو سویه و درست به فروش برسد. امیدوارم با سپری شدن آزمون و خطاهای اولیه، این امر محقق شود و فیلم‌های ایرانی نمایش مناسبی در سطح جهان داشته باشند.

علی رستگار ‌/‌ گروه فرهنگ و هنر