مایه‌دارهای اکران نوروزی

در ایران نیز برخی زمان‌ها به‌عنوان فصول مناسب برای اکران معرفی می‌شوند. مثلا تابستان‌ها با توجه به تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها، موقعیت خوبی برای اکران آثار سینمایی است. چند سالی است که باتوجه به انبوه برنامه‌های فرهنگی در طرح افطار تا سحر، ماه‌های رمضان نیز فصل سوخته‌ای برای اکران فیلم‌ها محسوب نمی‌شود، اما بیش از همه اینها، تعطیلات نوروزی، گل اکران فیلم‌ها محسوب می‌شود. نگاهی به پرفروش‌ترین فیلم‌های سال‌های اخیر نیز نشان می‌دهد معمولا آثاری که در نوروز رنگ اکران به خود می‌بینند، سهم بیشتری از گیشه نصیب خود کرده‌اند.

دوئل اکبر عبدی و رضا عطاران

نوروز 1393 سینماهای کشور میزبان چند فیلم بودند. در صدر پرفروش‌های اکران نوروزی این سال، فیلم «معراجی‌ها»، به کارگردانی مسعود ده‌نمکی قرار داشت. البته ده‌نمکی باتوجه به فیلم‌های مخاطب پسندش، حتی اگر در فصل دیگری هم آثارش اکران شود، بازهم می‌تواند به موفقیت در گیشه امیدوار باشد. معراجی‌ها در حالی نوروز 93 اکران شد که چند ماه بعد هم سریالی از روی این فیلم از تلویزیون پخش شد و آن هم مورد استقبال مردم قرار گرفت. چند ماه قبل از اکران این فیلم سینمایی و در جریان تولید آن انفجار برخی از مهمات جنگی، جان باختن برخی عوامل فیلم را رقم زد. در چنین شرایطی معراجی‌ها اکران و موفق شد در پایان تعطیلات نوروز به فروشی بالغ بر چهار میلیارد تومان دست یابد. فروش این فیلم حدود‌ یک ماه و نیم قبل از تعطیلات نوروز آغاز شده بود. در این فیلم بازیگرانی مانند اکبر عبدی، مهران رجبی، برزو ارجمند، دانیال عبادی، بهاره افشاری و سیدجواد هاشمی ایفای نقش می‌کردند.

در این سال فیلم «طبقه حساس» ساخته کمال تبریزی، جدی‌ترین رقیب فیلم ده‌نمکی بود که موفق شد در اکران نوروزی دو و نیم میلیارد از گیشه به‌دست بیاورد. البته بیشتر توفیق این فیلم، جدای از نام کارگردان، به دلیل بازی رضا عطاران بود. محمدرضا فروتن، پانته‌آ بهرام، بهاره رهنما، پیمان قاسم‌خانی و آزاده صمدی دیگر بازیگران این فیلم بودند.در نوروز 93، دو فیلم دیگر نیز رقابت تنگاتنگی باهم داشتند: «چ» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا و «خط ویژه» ساخته مصطفی کیایی فیلمساز مستعد که هر دو تا پایان تعطیلات نوروزی حدود یک میلیارد تومان فروختند. اگرچه در ادامه مسیر، فیلم حاتمی‌کیا توانست فروش بسیار بیشتر را رقم بزند.

از اخراجی‌های 37 تا رسوایی

نوروز 92 هم از آن ده‌نمکی بود. او در آن سال، با فیلم «رسوایی» موفق شد به فروش دو میلیارد تومان دست یابد و صدرنشین گیشه نوروزی شود. در این فیلم اکبر عبدی نقش یک روحانی عارف مسلک را ایفا می‌کرد. الناز شاکردوست، محمدرضا شریفی‌نیا، کامران تفتی و مریم کاویانی دیگر بازیگران فیلم بودند. اگرچه این فیلم نتوانست موفقیت فیلم‌های قبلی ده‌نمکی را تکرار کند، اما ترکیب اکران نوروزی در آن سال به گونه‌ای بود که بار دیگر فیلم ده‌نمکی را صدرنشین کرد.

دیگر فیلم میلیاردی اکران نوروزی سال 1392، انیمیشن بهرام عظیمی با عنوان تهران 1500 بود که پس از سال‌ها سرانجام اکران شد. این فیلم با وجود همه ستارگانی که به‌عنوان صداپیشه ایفای نقش می‌کردند، فقط یک میلیارد و نیم فروش داشت. هدیه تهرانی، بهرام رادان، مهران مدیری، محمدرضا شریفی‌نیا، گوهر خیراندیش، مهتاب نصیرپور، حبیب رضایی و حسام نواب صفوی هم به‌عنوان بازیگران فیلم نتوانستند فروش خیره‌کننده‌ای را نصیب این انیمیشن کنند. یکی از نکات جالب اکران نوروزی در آن سال تقابل این انیمیشن و ده‌نمکی بود، چراکه در قسمتی از «تهران 1500» که ماجرای تهران در آینده را روایت می‌کرد، ساخت «اخراجی‌های 37» وعده داده می‌شد.

«حوض نقاشی» ساخته مازیار میری در اکران نوروز 92، حدود 900 میلیون فروخت و در جایگاه سوم قرار گرفت. این فیلم هم که محصول همکاری میری و حوزه هنری بود، با وجود بازی شهاب حسینی و نگار جواهریان نتوانست هرگز انتظارها را برآورده کند. «قاعده تصادف» بهنام بهزادی و «رژیم طلایی» رضا سبحانی هم در اکران آن زمان، ناموفق عمل کردند و فروش قابل توجهی نداشتند. هرچند‌«قاعده تصادف» توانست برخی از منتقدان را راضی نگه دارد.

اکران جنجالی‌ها

نوروز 91 را باید جنجالی‌ترین اکران تاریخ سینمای ایران به حساب آورد. همه فیلم‌های اکران، آنقدر حاشیه داشتند که در جنجال‌آفرینی بیش از گیشه باهم رقابت می‌کردند. در این سال فیلم سیاسی «قلاده‌های طلا» که به وقایع بعد از انتخابات 88 اختصاص داشت، در صدر فروش قرار گرفت و یک و نیم میلیارد تومان فروخت. فروش این فیلم که تا پنج روز اول اکران حدود 500 میلیون تومان بود، هر روز بالاتر می‌رفت، تا این‌که جنجال‌های پیرامون اکران یا عدم اکران فیلم‌های «زندگی خصوصی» و «گشت ارشاد» حواشی بیشتری آفرید.

«گشت ارشاد» به کارگردانی سعید سهیلی خیلی در اکران نوروزی دوام نیاورد، با وجود این تا پایان تعطیلات 800 میلیون تومان فروخت. علاوه بر این‌که حاشیه‌های جنجالی باعث بالا رفتن و قرار گرفتن این فیلم در رتبه دوم فروش شد، درون مایه طنز نیز سبب شد اقبال از فیلم افزایش پیدا کند. حضور بازیگرانی مانند حمید فرخ‌نژاد و پولاد کیمیایی هم در این فروش البته بی‌تاثیر نبود.

«انتهای خیابان هشتم» ساخته علیرضا امینی هم در جایگاه سوم فروش نوروز 91 قرار گرفت. این یکی از فیلم‌های به نسبت موفق دوره بیست و نهم جشنواره فیلم فجر بود که چون در سال 90 رنگ اکران ندید، در گل اکران 91 به نمایش درآمد تا به نوعی از اجحافی که به آن شده بود، دلجویی شود. با این حال فیلم بیش از 260 میلیون تومان نفروخت. «زندگی خصوصی» با بازی تحسین‌آمیز فرهاد اصلانی هم ضلع سوم مثلث فیلم‌های جنجالی آن سال بود که 223 میلیون فروخت. این فیلم هم خیلی در اکران دوام نیاورد و در نهایت رتبه‌ای بهتر از چهارمی را در زمان اکرانش تجربه نکرد.

پرفروش‌ترین نوروز سینمای ایران

آغاز سال 90 برای سینمای ایران سالی رویایی بود، آنقدر که نوروز این سال پرفروش‌ترین نوروز سینمای ایران نام گرفت. استقبال خوب مخاطبان و فروش بالای فیلم‌های «اخراجی‌ها3» و «جدایی نادر از سیمین» یک گیشه چهار میلیاردی را رقم زد. فیلم اخراجی‌های3 موفق شد در این بازه زمانی دو و نیم میلیارد تومان از گیشه به چنگ آورد. این اثر آخرین قسمت از سه‌گانه اخراجی‌ها، به کارگردانی مسعود ده‌نمکی بود که در آن محمدرضا شریفی‌نیا، امین حیایی، کامبیز دیرباز، حسام نواب‌صفوی، رضا رویگری، سیدجواد هاشمی، بهنوش طباطبایی، لیلا اوتادی، نیما شاهرخ‌شاهی، علی دهکردی، کمند امیر سلیمانی، نگار فروزنده و اکبر عبدی ایفای نقش کردند.

از سوی دیگر، فیلم جدایی نادر از سیمین به کارگردانی اصغر فرهادی هم موفق شد در این ایام یک میلیارد و 250 میلیون فروش کند. اگرچه پنجمین اثر سینمایی فرهادی در اکران نوروزی سال 90 جایگاه دوم را کسب کرد، اما گفته می‌شود این فیلم با فروش نزدیک به ۲۰ میلیون دلار، در صدر پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران قرار دارد. علت این موضوع هم به فروش بالای جهانی فیلم بازمی‌گردد.اکران همزمان فیلم‌های اخراجی‌ها 3 و جدایی نادر از سیمین در نوروز 90 به یک رقابت دیگرهم تبدیل شد؛ رقابت میان مخاطبان عام و خاص. از سویی جریان سنتی، دیدن فیلم ده‌نمکی را تبلیغ می‌کرد و از سوی دیگر جریان روشنفکری تماشای فیلم فرهادی را ترویج می‌کرد. نتیجه این رقابت اما، رضایت‌بخش بود؛ چراکه نتیجه‌ای جز رونق گیشه نداشت.

در پایان بازهم قابل یادآوری است که آمار ارائه شده صرفا فروش فیلم‌ها در تعطیلات نوروز است و این فیلم‌ها در ادامه اکران خود در فروردین و اردیبهشت رقم‌های بالاتری را به خود اختصاص دادند.

سجاد روشنی‌ /‌ گروه فرهنگ و هنر