درنای سیبری به خانه بازگشت

تنها بازمانده درنای سپید سیبری نیمه پاییز امسال وارد مناطق تالابی مازندران شد و در روزهای اخیر، سفر دوباره اش را به سرزمین‌های سرد و دور شروع کرد. این نگرانی در میان دوستداران طبیعت وجود دارد که آیا این تک درنا سال آینده بازخواهد گشت یا نه.

ناصر کیایی رئیس اداره حفاظت محیط زیست بابلسر و فریدونکنار در باره بازگشت این تک درنای سیبری به جام‌جم می‌گوید: این درنا براساس رفتاری غریزی هر سال از مسیر روسیه، قزاقستان و جمهوری آذربایجان در اوایل آبان وارد تالاب فریدونکنار می‌شود و حدود چهار ماه از سال را با تغذیه در محدوده دامگاه‌های سنتی از باران، سرخرود و فریدونکنار زمستان‌گذرانی می‌کند و اواسط اسفند نیز باز می‌گردد.

وی با اشاره به این‌که این درنا همان درنایی است که سال گذشته وارد تالاب سرخرود شده است افزود: امیدواریم که این گونه نادر سال آینده به این منطقه بازگردد. ولی معلوم نیست که در راه بازگشت چه اتفاقی برای او بیفتد و این احتمال وجود دارد به هنگام برگشت جان خود را از دست دهد و شاید سال دیگر فرزند او ایران را برای مهاجرت انتخاب کند. انتظار ما این است باز هم سال آینده میزبان این گونه نادر باشیم.

وی درباره اقدامات حفاظتی از این پرنده می‌گوید: با توجه به اهمیت این پرنده به عنوان پرنده‌ای در معرض خطرانقراض اقدامات مختلفی برای حفاظت از درنا و زیستگاه آن جذب نیروهای محافظ همیار محیط‌بان، نصب تابلو برای شناسایی منطقه، برگزاری کلاس آموزشی برای جامعه محلی با موضوع درنا، خرید تجهیزات حفاظتی دوربین، تلسکوب، راه‌سازی جوجه درناهای سیبری، احداث مرکز پرنده‌شناسی و استفاده از خدمات مشاوران ملی و بین‌المللی انجام شده است.

آغاز مهاجرت دیگر پرندگان مهاجر

مهاجرت دیگر گونه‌های پرندگان مهاجر نیز از تالاب‌ها و دشت‌های مازندران شروع شده است و هفته‌های پیش رو آخرین روزهای حضور قوهای مهاجر در تالاب‌های مازندران خواهد بود و این پرندگان زیبا، تالاب‌های استان را با همه تلخی‌ها و شیرینی‌هایش با پرواز به سرزمین‌های شمالی ترک می‌کنند و شاید دیدن دوباره برخی از این گونه‌ها برای طبیعت دوستان به یک رویای دست‌نیافتنی تبدیل شود.هر سال 5000 قطعه قوهای آوازه خوان به مازندران سفر می‌کنند که برخی از آنان اسیر دام‌ها و تورهای هوایی و شبانگاهی صیادان و شکارچیان غیرمجاز شده و از چرخه طبیعت حذف می‌شوند.

به گفته کارشناسان محیط زیست، سالانه بیش از ۵۶۵ هزار قطعه از ۸۰ گونه پرندگان در ۴۰ سایت حیات وحش استان زیست می‌کنند ولی برخوردهای نامهربان با پرندگان از یکسو و خشکی و کم شدن آب خلیج و تالاب‌ها از سوی دیگر سبب کاهش شمار این پرندگان منحصر به‌فرد شده است.

از بین زیستگاه‌های مازندران، تالاب سرخرود امسال میزبان 6000 قطعه قوی سپید و مهاجر بود که در اراضی شالیزاری منطقه زمستان‌گذرانی کردند و این منطقه را به گذران در دیگر تالاب‌های استان از جمله میانکاله ترجیح داده‌اند.

رئیس اداره حفاظت از محیط زیست شهرستان‌های بابلسر و فریدونکنار با اشاره به زمستان‌گذرانی 150 هزار قطعه پرنده مهاجر در تالاب بین‌المللی فریدونکنار می‌گوید: تعداد پرندگان زمستان‌گذران در این تالاب به نسبت سال گذشته تفاوتی نداشته است و این پرندگان از اوایل مهرماه امسال برای فرار از سرمای زمستان روسیه، قزاقستان و آذربایجان به این تالاب در مازندران مهاجرت کرد‌ه‌اند.وی از 43 آب‌بندان موجود در این شهرستان بعنوان مکان مهاجرت پرندگان یاد می‌کند و می‌افزاید: این پرندگان اکنون در حال بازگشت به مناطق سردسیر هستند.

درناهای وفادار

از سال ۱۳۵۴ به بعد، هر سال گزارش سفر درناها به ایران ثبت و هر سال تعدادشان کمتر می‌شود؛ تا جایی که از نسل آنها فقط یک درنا باقی مانده است؛ البته برای درناهای سیبری فقط ایران جای زمستان‌گذرانی نیست، چین و هند نیز میزبان گروه‌های دیگری از چند هزار درنای مهاجر سیبری هستند.

جفت درناها بسیار به هم وفادارند. وقتی درنای سیبری همسری برای خود برمی‌گزیند تا آخر عمر با او می‌ماند و هرگز از او جدا نمی‌شود، نکته جالب این است که درناها هرگز از اعضای خانواده‌شان همسری انتخاب نمی‌کنند. به همین دلیل است که درناها پراکنش ژنتیکی بالایی دارند.

درنای سیبری از انواع در معرض خطر درناها و دارای سه جمعیت مستقل چین، هند و ایران هستند و زیستگاه زادآوری درناهای سیبری در نواحی شرق سیبری، نواحی غرب سیبری و مهاجران به چین و ایران است.

جمعیت مرکزی درنای سیبری و مهاجر به هند منقرض شده و در سال‌های اخیر گزارشی از مهاجرت درنا به هند و زیستگاه زمستانی آن در پارک «کئولادو» این کشور وجود ندارد. جمعیت شرقی درنای سیبری و مهاجر به دریاچه پویانگ چین جمعیت خوبی دارد، به طوری که حدود 4000 قطعه برآورد شده است.