شانس دوباره ژئوپارک قشم برای جهانی شدن

اگرچه تا موعد مقرر زمان زیادی وجود ندارد ولی این مقام مسئول معتقد است تا آن زمان اقدامات لازم برای رفع نقایص این ژئوپارک انجام خواهد شد.

محمد علی زم با اشاره به دو برابر شدن اعتبار برای رفع موانع این ژئوپارک به مهر می‌گوید: برای این‌که به استانداردهای جهانی در این منطقه دست بیابیم هزینه‌های زیادی پرداخت کرده‌ایم و امیدواریم در سفر بازرسان یونسکو به آنچه که می‌خواهیم برسیم.

مسعود مورموگویی مدیر ژئو پارک قشم نیز درباره وضع این ژئوپارک به جام‌جم می‌گوید: در نشستی که حدود پنج ماه پیش در کانادا از سوی مجمع جهانی ژئوپارک‌ها برگزار شد نمایندگان ایران توانستند نظر اعضای این مجمع را برای بازرسی مجدد از ژئوپارک قشم جلب کنند از این رو قرار شد اوایل اردیبهشت ویا اوایل خرداد سال آینده بازرسان یونسکو برای بازدید از این منطقه به قشم سفر کنند.وی به اجرای طرح خانم کلودیا یکی از بازرسان یونسکو اشاره می‌کند و می‌افزاید: این طرح که در سال 88 میلادی از سوی سازمان یونسکو برای ارتقای ژئوپارک‌ها به تصویب رسیده است اکنون به طور جدی در ژئو پارک قشم در حال پیاده‌سازی است و با اجرای کامل آن تا زمان رسیدن نمایندگان یونسکو تمام مشکلات و ضعف‌های این منطقه برطرف خواهد شد.

مورموگویی دو برابر شدن بودجه ژئوپارک قشم را یکی از عوامل اصلی پیشرفت این طرح می‌داند و می‌گوید: تا دو ماه آینده امکانات سه ژئوسایت نمکدان، وان قشم و تنگه چاه کوه نظیر آب و برق، سرویس‌های بهداشتی و راه فراهم و تکمیل می‌شود.وی معتقد است تا زمان رسیدن بازرسان یونسکو، تمام اقداماتی که باید برای تکمیل این طرح انجام شود و نظر بازرسان را جلب کند به پایان خواهد رسید ودر این سفر تمامی اخطارهایی که از سوی یونسکو به ایران داده شده است پس گرفته خواهد شد.

این مقام مسئول ژئوپارک قشم، با اشاره به این‌که ایران از سوی مجمع جهانی ژئوپارک‌ها کارت قرمز دریافت نکرده است می‌گوید: اگر ایران کارت قرمز دریافت کرده بود بازرسان یونسکو برای بازدید مجدد به ایران نمی‌آمدند.

نیاز به یک برنامه مدیریتی واحد

مدیر سابق ژئوپارک قشم نیز پیشتر در گفت‌وگو با جام‌جم با بیان این‌که تا معیارهای یونسکو اجرایی نشود، بازگشت به فهرست جهانی ژئوپارک‌ها امکانپذیر نیست، این ایرادها را بجا می‌داند و می‌گوید: عملیاتی نشدن این زیرساخت‌ها که در واقع سخت و دشوار هم نیست، دو دلیل عمده دارد ؛ دلیل اول باور نداشتن مسئولان مربوط به اهمیت ثبت این ژئوپارک در فهرست جهانی است و دلیل دوم نیز به تغییر سریع و پی در پی مدیران سازمان منطقه آزاد قشم به عنوان متولیان این ژئوپارک برمی‌گردد.وی یادآور می‌شود: در شش سال اول پس از ثبت این اثر یعنی حدودا تا سال 90، مدیران منطقه آزاد نه فقط به اهمیت بین‌المللی ژئوپارک و نقش آن در توسعه پایدار منطقه واقف نبودند، بلکه آن را مانعی بر سر راه توسعه تجاری و فعالیت‌های اقتصادی صنعتی منطقه آزاد می‌دانستند. این در حالی است که ژئوپارک یک برنامه مدیریتی برای توسعه پایدار است که نه تنها مخالف فعالیت‌های اقتصادی نیست، بلکه کمک می‌کند که این فعالیت‌ها بدون تخریب و آلودگی محیط‌زیست صورت گیرد، چنان که اکنون در دل ژئوپارک‌های مطرح دنیا چنین فعالیت‌هایی صورت می‌گیرد.

زبیری در توضیح تعویض پی‌درپی مدیران منطقه آزاد قشم به عنوان دومین نقطه ضعف ژئوپارک قشم می‌گوید: تغییر سریع و متناوب مدیران منطقه بویژه در دو سه سال اخیر حتی واکنش منفی یونسکو را به همراه داشت، زیرا در این دو سه سال، مدیریت منطقه آزاد قشم سه تا چهار بار تغییر کرد و با توجه به جدید بودن موضوع ژئوپارک در کشور و حتی دنیا و اطلاع نداشتن مسئولان از چیستی و چگونگی این جاذبه گردشگری جغرافیایی، با هر تغییر باید زمانی صرف اطلاع‌رسانی به مدیران تازه‌وارد می‌شد و تا مدیر جدید تصمیم به انجام کاری برای توسعه ژئوپارک می‌گرفت، حکم تعویض وی صادر شده بود.

محمد هاشم داخته مدیر محیط زیست قشم و مدیر سابق ژئو پارک قشم نیز مهم‌ترین مشکل ژئوپارک قشم، را نبود هماهنگی و تعامل بین همه سازمان‌ها و ادارات مربوط و بویژه سازمان منطقه آزاد قشم به عنوان تصمیم‌گیرنده اصلی می‌داند ومی گوید: این در حالی است که خود ژئوپارک در این مدت خوب کار کرده و بدون اغراق تنها منطقه‌ای در کشور است که تاکنون تحت تاثیر تخریب‌های زیست‌محیطی قرار نداشته و حتی پوشش گیاهی آن افزایش نیز یافته است.

ژئوپارک قشم به‌ عنوان تنها ژئوپارک خاورمیانه هشت سال پیش ـ یعنی در سال 85 ـ در شبکه جهانی ژئوپارک‌ها به ثبت رسید. طبق آیین‌نامه یونسکو، این سازمان برای این که از اقدامات حفاظتی و دیگر فعالیت‌های ژئوپارک‌های شبکه اطمینان پیدا کند، هر چهار سال یک بار ژئوپارک‌ها را ارزیابی می‌کند و اگر با استانداردهای ذکرشده در یونسکو منطبق باشند، به آنها کارت سبز می‌دهد و به این ترتیب نام آن مناطق در شبکه جهانی ژئوپارک‌ها حفظ می‌شود، اما اگر ژئوپارکی به استانداردهای لازم این سازمان نرسیده باشد، به آن کارت زرد می‌دهد که نماد فرصت است و اگر پس از این فرصت نتوانست اهداف توسعه‌ای پایدار را پیاده کند، با دریافت کارت قرمز از شبکه جهانی یونسکو خارج می‌شود.اما ژئوپارک قشم در تمام این مراحل، کارنامه غیرقابل قبولی از خود بر جای گذاشت، زیرا در همان دوره چهار ساله اول به دلیل انجام‌نشدن اقدامات درخواستی یونسکو و در چهارمین کنفرانس بین‌المللی ژئوپارک مالزی با دریافت کارت زرد، نام آن از فهرست ماندگار ژئوپارک‌ها خط خورد. پس از آن فرصت دو ساله‌ای دریافت کرد تا با جبران کوتاهی‌های گذشته، دوباره خود را بالا بکشد.

نصب تابلو و علائم راهنمایی برای اطلاع‌رسانی به گردشگران، احداث و مرمت راه‌های دسترسی، توانمندسازی جوامع محلی با مشارکت دادن آنها در برخی فعالیت‌ها و ساخت اماکن اقامتی مانند هتل و مجموعه عوامل پشتیبانی برای حضور گردشگران در منطقه از مهم‌ترین درخواست‌های یونسکو بود که باید در منطقه ژئوپارک قشم ایجاد شود.

سها روحانی / گروه ایران