غارت میراث تاریخی در «بردنکان»

به گفته کارشناسان میراث فرهنگی، این حفاری یکی از بزرگ‌ترین حفاری‌های غیرمجاز در کشور است که از حدود چند ماه پیش در تپه باستانی و ثبت ملی شده بردنکان در فاصله چهار کیلومتری شهرستان فارسان استان چهارمحال و بختیاری آغاز شده و طی هفته گذشته به اوج خود رسیده است.

با تشدید فعالیت حفاران در این محوطه باستانی که هیچ محافظتی از آن صورت نمی‌گیرد و آگاه شدن مردم و فعالان میراثی، نیروهای یگان حفاظت استان چهارمحال و بختیاری به سوی این تپه گسیل شدند، اما مسلح بودن این باند غارتگر، مانع تسلط کامل نیروهای این یگان بر تپه و دستگیری اعضای این باند شد. هم‌اکنون نیز تعقیب و گریز میان نیروهای یگان و حفاران ادامه دارد و در هر عقب‌نشینی نیروهای یگان، فعالیت حفاری متخلفان از سرگرفته می‌شود، به‌طوری که طی روزهای گذشته جمعی از پژوهشگران، باستان‌شناسان، دانشجویان و استادان دانشگاه برای بررسی و بازدید از وضع تپه بردنکان به شهرستان فارسان رفتند و حفاران غیرمجاز را همچنان مشغول حفاری روی تپه بردنکان مشاهده کرده و به‌دلیل مسلح بودن حفاران از بازدید تپه صرف‌نظر کردند. البته مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری روز گذشته در گفت‌وگو با جام‌جم از انجام عملیات بزرگ و منسجم با همکاری پلیس پیشگیری استان برای مقابله با این باند خبر داد.

سرنخ‌های تازه

بهمن عسگری‌سوادجانی با بیان این‌که به این منظور و به دلیل مسلح بودن حفاران، طی هفته گذشته جلسه‌ای با پلیس پیشگیری نیروی انتظامی استان و یگان حفاظت میراث فرهنگی برگزار شد، می‌افزاید: نیروهای پلیس پیشگیری همراه نیروهای یگان حفاظت طی روزهای گذشته گشت‌های شبانه‌روزی محسوس و نامحسوس در منطقه داشته و موفق به یافتن سرنخ‌هایی نیز در این زمینه از حفاران شده‌اند که بزودی اعضای این باند شناسایی و دستگیر خواهند شد.

وی با اشاره به این‌که حفاران تاکنون چند حفاری بزرگ با عمق زیاد روی تپه انجام داده‌اند، یادآور می‌شود که براثر این حفاری‌ها، دیواره‌های یک بنای آجری مدفون شده زیر تپه هویدا شده که قدمت آن که احتمال داده می‌شود یک آتشکده باشد، به دوران ساسانی برمی‌گردد.

مدیرکل میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری با بیان این‌که تاکنون هیچ کاوشی از سوی این اداره روی تپه صورت نگرفته بود، خاطرنشان می‌کند: کاوش اضطراری در محوطه‌های باستانی معمولا زمانی صورت می‌گیرد که آن محوطه به هر دلیل در معرض تهدید و خطر باشد و از آنجا که این تپه پیش از این حفاری‌ها، با تهدید خاصی مواجه نبود، کاوش آن نیز در دستور کار قرار نگرفته بود، هرچند موضوع این کاوش بزودی در دستور کار میراث فرهنگی قرار خواهد گرفت.

به گفته عسگری، حفاران این تپه باستانی به احتمال قوی یک باند بزرگ و سازمان‌یافته استانی یا کشوری هستند که توانسته‌اند با استفاده از ابزار و ادواتی همچون فلزیاب‌ها و گنج‌یاب‌ها که به وفور در استان و کشور وجود دارد، قدمت این تپه و وجود اشیای با ارزش تاریخی در آن را شناسایی و به حفاری اقدام کنند.

وی یکی از دلایل پیشروی و تجاوز متخلفان به عرصه‌های تاریخی و باستانی استان را کمبود نیرو و امکانات سازمان میراث فرهنگی اعلام و تصریح می‌کند: این استان در حالی از حدود 4500 محوطه تاریخی و باستانی برخوردار است که یگان حفاظت اداره میراث فرهنگی آن فقط 30 نیرو دارد. ضمن این‌که خرید و فروش و اجاره فلزیاب‌ها نیز که طبق قانون ممنوع است، به‌طور آزاد در سراسر استان انجام می‌شود.

باند بزرگ قاچاق

در همین حال فرمانده یگان حفاظت اداره میراث‌فرهنگی چهارمحال و بختیاری نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری میراث فرهنگی، سرنخ‌های یافت شده از حفاران را شامل تعدادی مدارک و یک تلفن همراه اعلام می‌کند.

سرهنگ کاویانی با بیان این‌که شهرستان فارسان یک منطقه کوهستانی است و چند ماه است که نیروهای یگان حفاظت اداره میراث‌فرهنگی استان چهارمحال و بختیاری، محوطه‌ای را که حفاران غیرمجاز در حال کاوش هستند تحت‌نظر قرار داده‌اند، می‌افزاید: این افراد مسلح از یک باند قاچاق بزرگ هستند و هر زمان که نیروی یگان حفاظت به آن منطقه می‌رود به کوهستان فرار می‌کنند.

وی تاکید می‌کند گرچه هنوز هیچ فردی از این باند قاچاق دستگیر نشده، اما با دستور قضایی در حال پیگیری هستیم که این افراد هر چه سریع‌تر دستگیر شوند.

مصطفی‌ هادی‌پور، معاون میراث‌فرهنگی استان نیز با اشاره به این‌که شهرستان فارسان در استان چهارمحال و بختیاری، از شهرهایی به‌شمار می‌رود که حفاری غیرمجاز در آن بیشتر از دیگر شهرها انجام می‌شود، می‌گوید: بخشی از حفاظت‌هایی که در استان انجام می‌شود توسط یگان حفاظت و بخشی دیگر با فرهنگ‌سازی است که در استان باید انجام گیرد. در این میان وظیفه یگان حفاظت سرکشی است، زیرا در شهرستان فارسان راهی جز حفاظت فیزیکی وجود ندارد.

با این حال پیش از این اداره میراث‌فرهنگی استان فرهنگ‌سازی‌های بسیاری را با همکاری رسانه‌ ملی در استان انجام داده است. به گفته وی یکی از راه‌های جلوگیری از تخریب‌ و سودجویی‌های حفاران غیرمجاز در تپه باستانی بردنکان، ایجاد حفاظ و فنس‌کشی‌ بود، اما به‌دلیل نبود اعتبار این اقدام هم میسر نشد.