همسایۀ ما عطسه می‌کنه، خونۀ ما هم باهاش می‌لرزه!

این مشکل، حتی در یک واحد مسکونی و بین اتاق‌های خواب هم وجود دارد. یعنی دیوارهای داخلی هم به ‌قدری نازک شده‌اند که صدا به ‌سادگی از اتاقی به اتاق دیگر می‌رود. از این رو، در گزارش این هفته به بررسی این مساله می‌پردازیم که اصلا چرا چنین اتفاقی افتاده است؟ مشکل از سازه‌هاست یا سازنده‌ها؟ آیا نمی‌شود چاره‌ای برای حل این معضل اندیشید؟ تکلیف مصرف‌کننده در این میان چیست؟ و در نهایت اینکه نقض حریم صوتی در منازل، چه آسیب‌ها و استرس‌هایی از نظر روانی برای ما در پی دارد؟

مهندس علیرضا سرحدی، ضمن تاکید بر ایجاد تغییراتی در سازه ساختمان‌های امروزی گفت: «متاسفانه این روزها خیلی از افرادی که اقدام به ساخت آپارتمان‌های بزرگ و کوچک می‌کنند، فقط به دنبال کسب سود و منفعت بیشتر هستند. به ‌همین دلیل از حجم کمتری از مصالح و گاهی هم از انواعی با کیفیت پایین‌تر استفاده می‌کنند. به‌طور حتم، تفاوت قیمت چشمگیری بین یک دیوار یک آجره و یک دیوار نیم‌آجره وجود دارد و احتمال دارد سازنده قصد سکونت در آپارتمانی که در حال ساخت آن است را نداشته‌باشد، از مصالح کمتری برای کسب سود بیشتر استفاده کند. نتیجه هم این می‌شود که ما صدای عطسه همسایه خود را هم می‌شنویم!»
این عضو انجمن صنفی مهندسان ساختمان تصریح کرد: «افزایش قیمت مسکن در سال‌های اخیر، باعث شده واحدهای مسکونی، ارزش کالایی فراوانی پیدا کنند و همین مساله، افت کیفیت ساخت‌وساز را برای کسب سود بیشتر در پی داشت.» وی افزود: «معمولا در بیشتر ساختمان‌های امروزی، دیوارها را نازک‌تر می‌چینند و ایزولاسیون کمتری هم برای آنها در نظر می‌گیرند. در نتیجه، هم صدای بیشتری بین واحدهای مسکونی رد و بدل می‌شود و هم اتلاف انرژی بیشتر است که این مورد دوم، بسیار مهم و برای یک کشور در طولانی‌مدت هزینه‌بر است».
پیشرفت تکنولوژی با پیشرفت نوع مصالح ساختمانی هم همراه بوده و دیگر نمی‌توان از آجر و کاهگل‌های قدیمی برای ساخت‌وسازهای جدید استفاده کرد. وقتی از مهندس سرحدی پرسیدیم آیا این پیشرفت، بهانه موجهی برای استفاده از مصالح متفاوت در سال‌های جاری نبوده است، پاسخ داد: «نه، پایین آوردن کیفیت ساخت‌وساز با هر بهانه‌ای، اصلا قابل‌توجیه نیست. درست است که این روزها دیگر از آجرهای ضخیم قدیمی و کاهگل برای ساخت آپارتمان‌ها استفاده نمی‌شود اما همین پیشرفت تکنولوژی، باعث شده مواد و مصالح جایگزین و بسیار بهتری برای ساخت مسکن وارد بازار شوند. اگر در زمان‌های گذشته، کاهگل برای عایق‌بندی یا ایزولاسیون خانه‌ها به کار می‌رفت، این روزها عایق‌های صوتی و حرارتی سبک‌تر و بسیار کارآمدتری به بازار آمده‌اند که می‌توان در سقف و دیوارها از آنها استفاده کرد».
عضو انجمن صنفی مهندسان ساختمان با اشاره به سودجویی برخی از سازندگان، تاکید کرد: «اگر سازنده‌ای بخواهد ساختمان خود را با وجدان کاری بسازد، از انواع عایق‌های موجود در بازار استفاده می‌کند تا ساکنان آن ساختمان با مشکل انتقال صوت از واحدی به واحد دیگر یا اتلاف انرژی مواجه نباشند. سازنده‌هایی که کمی بیشتر هزینه می‌کنند، می‌توانند دیوارها را حتی با قطر کم اما مصالح و عایق‌های عالی بچینند تا مشکلات آپارتمان‌نشینی را به حداقل ممکن برسانند.»
سرحدی در نهایت خاطرنشان کرد: «زمانی که از قطر دیوارها در ساخت آپارتمان‌ها کم می‌شود، استحکام بنا هم پایین می‌آید. گاهی برخی از سازنده‌ها از رعایت آیین‌نامه‌ها و ضوابط مربوط به رعایت نوع ساخت برای ایستایی در برابر زلزله هم با روش‌های مختلف طفره می‌روند. هر چند که شهرداری، سخت‌گیری‌های مخصوص خود را دارد و مهندسان ناظر هم کنترل‌هایی در این زمینه انجام می‌دهند، اما متاسفانه، همیشه در هر صنفی راه‌هایی برای دور زدن قانون وجود دارد.»

ساختمان‌ها شناسنامه ندارند

مهندس مهرداد هاشم‌زاده هم در این باره گفت: «وقتی یک واحد مسکونی خریداری می‌کنید و متوجه می‌شوید از عایق‌های صوتی و حرارتی مناسبی برای ساخت آن استفاده نشده است، خودتان می‌توانید آن را عایق‌بندی کنید اما این کار، با صرف کمی هزینه و دردسر همراه است. برای عایق‌بندی واحدهای مسکونی آماده، می‌توانید یک پوشش عایق روی دیوار یا سقف بکشید و روی آن را رنگ یا کاغذ دیواری کنید. به این ترتیب، انتقال صوت و اتلاف انرژی را به حداقل ممکن خواهیدرساند.»

این عضو شورای گروه شهرسازی جامعه مهندسان مشاور با اشاره به اینکه تشخیص استفاده از مصالح و عایق‌های مناسب در واحدهای مسکونی برای خریدار، کار ساده‌ای نیست، تصریح کرد: «برخی از افراد می‌پرسند آیا می‌توان هنگام خرید واحدهای مسکونی، تشخیص داد از عایق صوتی، حرارتی و مصالح مناسبی برای ساخت آن استفاده شده است یا نه؟ متاسفانه، پاسخ ما به این سوال منفی است. این تشخیص، حتی برای سازندگان و خبرگان این حرفه هم چندان میسر نیست، چه برسد به خریدار معمولی. به‌طور کلی، مصرف‌کنندگان فقط می‌توانند مناسب بودن یا نبودن موارد روی کار مانند نازک‌کاری و رنگ یا شیرآلات و... را تشخیص بدهند و تشخیص استاندارد و مناسب بودن زیرکاری‌ها، اصلا وظیفه و کار خریدار نیست.»
وی گفت:‌ «نظام مهندسی و شهرداری باید با کمک هم، الزام و استانداردی برای شناسنامه‌دار کردن واحدهای مسکونی و ساختمان‌ها تدوین کنند تا تمام مشخصات فنی در این شناسنامه آورده شود. در این صورت، خریدار می‌تواند با توجه به نوع مصالح و زیرکاری‌های پنهان یک آپارتمان، خودش تصمیم بگیرد که آیا قصد خرید آن را دارد یا نه. متاسفانه، با اینکه حدود 10 سال است که از شناسنامه‌دار کردن ساختمان‌ها صحبت می‌شود، هنوز هیچ نهادی زیر بار انجام این کار نرفته است و به نظر می‌رسد تا انجام نشدن این کار، شاهد ساخت استاندارد واحدهای مسکونی نخواهیم بود.»

چاردیواری اختیاری؟!

یکی از مشکلات سال‌های اخیر به‌دلیل تغییر نوع سازه‌ها، رد و بدل شدن صدا بین خانه‌ها و ایجاد مزاحمت‌های صوتی است.
دکتر حامد محمدی‌کنگرانی در این‌باره می‌گوید: «زندگی، یک رابطه اجتماعی است و ما انسان‌ها به‌دلیل اینکه موجوداتی اجتماعی هستیم، ناگزیریم با دیگران رابطه برقرار کنیم، در حالی که هر فردی برای خودش نوعی زندگی فردی، شخصی و خصوصی هم دارد. این حریم شخصی، از تلفن همراه و ایمیل تا خانه و اتاق خواب را دربرمی‌گیرد. این مساله، مصداق همان ضرب‌المثل قدیمی «چاردیواری، اختیاری» می‌شود؛ یعنی اینکه من حق دارم در خانه خودم، هر کاری که دلم می‌خواهد انجام بدهم».
این روان‌پزشک تاکید می‌کند: «چنین مساله‌ای، هم از نظر شرعی و هم از نظر عرفی در کشور ما وجود داشته و دارد و افراد می‌توانند در خانه و خانواده خود، هر رفتاری که دوست دارند، داشته باشند و خودشان هم پاسخگوی رفتار خود خواهند بود. در حالی که براساس قوانین حاکم بر زندگی اجتماعی، تا زمانی که مخل آسایش، آرامش یا امنیت دیگران نباشیم و حقوق آنها را رعایت کنیم، می‌توانیم عبارت چاردیواری، اختیاری را به کار ببندیم».
محمدی‌کنگرانی یادآور شد: «فرهنگ شهرنشینی و آپارتمان‌نشینی در سال‌های جدید، به ‌همین منظور و برای کاهش مزاحمت‌های صوتی و رفتاری برای همسایه‌ها به ‌وجود آمده است.» وی تصریح کرد: «از زمانی که انبوه‌سازی و بحث بساز و بفروشی در کلان‌شهرهای ایران به‌دلیل افزایش قیمت مسکن راه افتاد، کیفیت ساخت‌وساز آپارتمان‌ها هم پایین آمد. تعداد واحدها در هر طبقه بالا رفت و درهای منازل رو به هم باز شد. به این ترتیب، مشکلاتی مانند انتقال صدا بین واحدها به‌دلیل عایق‌بندی نشدن مناسب آپارتمان‌ها ایجاد شد و مهمانی‌ها، سر و صداها یا حتی در مواردی هم حرف زدن‌های معمولی ما باعث آزار و برهم خوردن آرامش همسایه‌هایمان شد.»
این عضو کمیته رسانه انجمن روان‌پزشکان ایران ادامه داد: «آپارتمان‌های امروزی، باعث شده‌اند تا زندگی شخصی و روابط بین فردی خانواده‌ها، به وسیله همسایه‌ها شنیده و برملا شود. به ‌همین دلیل برای حفظ حریم شخصی و رعایت آرامش ساکنان یک ساختمان، لازم است سازنده‌ها، وجدان کاری بیشتری در ساخت منازل داشته باشند و از عایق‌های بسیار مناسب صوتی که در حال حاضر هم به ‌وفور در بازار پیدا می‌شوند، استفاده کنند.»
این روان‌پزشک معتقد است: «هرچند که در برخی از ساختمان‌ها از عایق‌های صوتی و مصالح مناسبی استفاده نشده است اما فردی که در شهر و آپارتمان زندگی می‌کند، باید بتواند خودش را تا اندازه‌ای با فرهنگ شهرنشینی و آپارتمان‌نشینی وفق دهد؛ مثلا بپذیرد که ممکن است یکی- دو بار در ماه، سر و صدای مهمانی همسایه‌ها را بشنود. از طرف دیگر، اگر هر کدام از ما بدانیم که نوع زندگی در قرن اخیر تغییر کرده است، می‌توانیم به خودمان و فرزندانمان آموزش بدهیم که باید کمی آهسته‌تر در آپارتمان‌ها صحبت کنیم، هنگام صحبت با تلفن همراه، فریاد نزنیم، وقتی می‌خواهیم صبح زود از خانه بیرون برویم یا شب‌ها دیر برگردیم، موقع رفت و آمد، سر و صدا نکنیم، در را با کلید باز و بسته کنیم و به هم نکوبیم، اگر مهمانی یا جشن پر سر و صدایی داشتیم، از روز قبل یا صبح مهمانی، همسایه‌ها را در جریان بگذاریم و از آنها بابت سر و صدای احتمالی ایجادشده، عذرخواهی کنیم، مشکلاتمان را با داد و فریاد در خانه حل نکنیم و در نهایت اینکه اگر می‌خواهیم در آپارتمان زندگی کنیم، زندگی آپارتمانی را با تمام خطرهای احتمالی آن بپذیریم و بدانیم که ارتباط با دیگران، لازمه زندگی اجتماعی است. اگر بتوانیم تعادلی بین رفتارهای خود و پذیرش رفتار همسایه‌هایمان برقرار کنیم، با مشکلات کمتری در آپارتمان خود مواجه می‌شویم».
وی تاکید می‌کند: «با پذیرش قوانین شهرنشینی و آپارتمان‌نشینی در کنار پذیرفتن خوبی‌های آپارتمان (مانند امنیت آن) در کنار بدی‌های آن، می‌توان خیلی ساده‌تر با آپارتمان و ساکنان آن کنار آمد. نوع شخصیت افراد مختلف در نوع زندگی آنها و رفتارشان با همسایه‌ها یا پذیرش رفتار همسایه‌ها تاثیرگذار است. مثلا افرادی با شخصیت وسواسی، بدبین یا آنهایی که گوشه‌گیر هستند، برایشان خیلی مهم است که زندگی خصوصی‌شان به بیرون درز نکند. به ‌همین‌ دلیل ممکن است که زندگی آپارتمان‌نشینی، آنها را اذیت کند اما افراد اجتماعی‌تر یا آنهایی که ویژگی‌هایی از شخصیت هیجانی، نمایشی، خودشیفته و مرزی دارند، ساده‌تر با آن کنار می‌آیند زیرا برایشان چندان مهم نیست که دیگران سر از کارشان دربیاورند. همین ویژگی‌های شخصیتی باعث می‌شود که دو همسایه در یک آپارتمان، بتوانند پذیرش بیشتر و بهتری از هم داشته یا نداشته باشند. به‌طور کلی، همسایه‌هایی که دارای شخصیت‌های متفاوتی هستند، کمتر و دیرتر می‌توانند به پذیرش نسبت به یکدیگر برسند».

راه‌های آسان برای عایق‌بندی صوتی

1. از پنجره‌های دوجداره کمک بگیرید. این پنجره‌ها، با توجه به نوع و کیفتشان، باعث کاهش 90-60 درصدی انتقال صدای بیرون به داخل منزل می‌شوند.

2. اگر می‌خواهید دیوارهای منزل را دوباره رنگ یا کاغذدیواری کنید، ابتدا پوششی از عایق‌های فومی یا چوب‌پنبه‌ای روی دیوارها و سقف بکشید و سپس روی آنها را رنگ کنید. این کار، باعث پیشگیری از انتقال صدا از اتاقی به اتاق دیگر یا از واحدی به واحد دیگر می‌شود.

3. اگر قصد تعویض کف‌پوش منزلتان را دارید، قبل از نصب کف‌پوش جدید، ابتدا لایه‌ای از عایق‌های صوتی فومی کف منزلتان بکشید. سپس کف‌پوش‌های جدید را روی آنها نصب کنید. با این کار، صدا از واحدهای پایین به بالا و از واحد شما به پایین نفوذ نمی‌کند.

4. از پوشش‌های دیواری سلولزی موجود در بازار که با نام بلکا شهرت دارند، کمک بگیرید. هرچند که این عایق صوتی که دیوارپوش زیبا و جذابی هم محسوب می‌شود، به اندازه عایق‌های فومی و چوب‌پنبه‌ای در پیشگیری از انتقال صوت موثر نیست اما می‌تواند کمی از سر و صداهای واحدهای کناری را جذب کند. ضمن اینکه نصب این پوشش دیواری، ساده‌ و کم‌دردسر است.(ندا احمدلو/سلامت)