انتظار طولانی قلعه تاریخی بسطام برای مرمت

خبر ثبت جهانی این اثر بارها از سوی مسئولان استانی اعلام شده اما هنوز زمینه و مقدمات این اقدام به صورت کامل فراهم نیست و به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان غربی عملی شدن آن به زمان زیادی نیاز دارد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان غربی درخصوص آخرین وضعیت این قلعه تاریخی و روند ثبت جهانی آن گفت: باید مطالعات علمی و پژوهشی این محوطه تاریخی تکمیل شود. همچنین در کنار فراهم شدن زیرساخت‌های لازم باید نحوه حفاظت و نگهداری از این اثر نیز شکل گیرد تا زمانی که کارشناسان برای بررسی در این منطقه حضور یافتند مشکلی وجود نداشته باشد.

جلیل جباری افزود: محوطه باستانی بسطام شامل ۳۲۵ هکتار است و بررسی‌های این منطقه نیازمند زمان و اعتبار زیادی است ولی در فاز اول برای گمانه‌زنی‌های باستانی ۱۰ میلیارد ریال اعتبار اختصاص یافته که صرف بررسی شش هکتار از این محوطه شده است.

وی با اعلام این‌که حدود هفت سال است عملا بودجه و اعتباری به این محوطه اختصاص داده نشده و کار تعطیل است، عنوان کرد: نگهداری، حفاظت وبررسی‌های آثار تاریخی نیازمند اعتبار و زمان مناسب است و باید استمرار داشته باشد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی درباره وضعیت فعلی قلعه تاریخی بسطام گفت: عملیات حفاظتی در این محوطه تاریخی در حال اجراست، اما عملیات حفاظتی تنها مانع کم‌شدن سرعت فرسایش این اثر می‌شود.

وی تاکید کرد: در کنار کم و کند کردن سرعت فرسایش باید عملیات مرمت نیز به صورت مستمر ادامه یابد.

جباری بر لزوم ایجاد مرکز اورارتوشناسی دژ بسطام تاکید کرد و گفت: به این منظور تامین اعتبار برای تکمیل مطالعات علمی و کاوش‌های باستان شناسی در این محوطه ضروری است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی همچنین گفت: کمپینگ گردشگری روستای بسطام نیز آماده بهره‌برداری و واگذاری به سرمایه‌گذار بخش خصوصی است.

قدمت ساخت این قلعه بر اساس کتیبه‌ای که از «روسای دوم»، یکی از پادشاهان اورارتویی کشف شده بین سال‌های ۶۴۵ و ۶۸۵ قبل از میلاد است که سالانه گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند.

اورارتو نام تمدنی است که در غرب آذربایجان امروز، شرق آناتولی و شمال کردستان کنونی و اطراف دریاچه وان و ارتفاعات ارمنستان وجود داشت و ساکنان آن جزو بخشی از نیاکان گرجی‌ها و ارمنی‌های کنونی بوده‌اند و از حدود ۱۵۰۰ تا ششصد سال پیش از میلاد بر منطقه حکمرانی داشتند.

قلعه بسطام حدود ۲۸۰۰ سال قبل توسط اقوام اورارتوری ساخته شده و زمانی یکی از استحکامات مهم و نفوذناپذیر اورارتورها بوده است، این قلعه توسط ویلسرام گلایس آلمانی حدود ۵۰ سال قبل کشف و به جهانیان معروفی شده است.

تاکنون بیش از ۱۳ فقره کاوش توسط باستان‌شناسان کشور ژاپن و آلمان به سرپرستی گروهی از باستان‌شناسان ایرانی در آنجا انجام شده و قسمت‌هایی از این قلعه نیز مرمت شده است.

شهر قدیمی بسطام در سه قسمت ساخته شده که قسمت بالایی ارک شاهی، قسمت میانی معبد و قسمت پایینی قلعه محل اسب‌سواران یا سپاهیان بوده و در خارج از شهر نیز مردم عادی ساکن بوده‌اند.

این قلعه در بالای کوهی در کنار روستای بسطام قرار گرفته و دارای دیوارهای مستحکم سنگی است که به دره پایین آن اشراف کامل دارد، دیوارهای موجود در قلعه از سنگ‌های بزرگ ساخته شده و دارای پیش‌آمدگی و فرورفتگی‌هایی به شیوه معماری دوره اورارتویی است.

قلعه بسطام با سلطه قوم ماد بر این منطقه به‌ صورت متروک مانده‌ و فقط در دوران قرون وسطی همزمان با دوره مغول توسط گروهی از مسیحیان مورد سکونت قرار گرفته که از آنها نقش صلیب‌هایی روی صخره‌ها باقی مانده ‌است (مهر).