وظایف متقابل زن و شوهر

جام جم سرا: مریم‌السادات طباطبایی، مدرس حوزه و مشاور دانشگاه کرمان در این‌باره می‌گوید: خانواده می‌تواند از دو طریق، تأثیر عمیق بر تکامل جامعه بگذارد؛ یکی از طریق تأثیری که زن و شوهر بر یکدیگر می‌گذارند و دیگری از طریق تأثیر خانواده بر فرزندان که با توجه به دستورالعمل‌های کاربردی​ و ارزشمندی که اسلام ارائه کرده، بدون شک می‌توانیم تشکیل‌دهنده یک خانواده سالم و سعادتمند باشیم. این مدرس حوزه با اشاره به کلام قرآن و توصیه‌ها و روایات دینی ملاک‌های قابل توجه برای داشتن یک خانواده سالم را چنین عنوان می‌کند.

ازدواج را مقدس بشمارید

طباطبایی با تاکید بر این که ازدواج اولین قدم در تشکیل خانواده سالم است و در اسلام جایگاه رفیع و مقدسی دارد، می‌گوید: هدف و فلسفه ازدواج، ایجاد آرامش روحی برای زن و مرد است. از آیات و نشانه‌های خداوند این است که از جنس خودتان همسرانی برایتان آفرید تا در کنار آنها آرامش یابید و در میان شما مودت و رحمت قرار داد که در این امور نشانه‌هایی است برای افرادی که تفکر می‌کنند. او می‌گوید خداوند ازدواج را از نشانه‌های قدرت خود بیان می‌کند و پیامبر اکرم(ص) در این خصوص می‌فرمایند در اسلام محبوب‌تر و عزیزتر از ساختار ازدواج و خانواده ساختاری نیست.

به یکدیگر احترام بگذارید

یکی از مهم‌ترین ملاک‌های داشتن خانواده سالم، احترام زن و شوهر به یکدیگر است. طباطبایی می‌گوید: پیمان‌های زناشویی باید براساس علاقه و محبت قلبی منعقد شود و عوامل ثبات این علاقه و پیوند، حفظ حرمت همسران از سوی یکدیگر است. خداوند در سوره نساء در مورد احترام مرد به زن می‌فرماید شما مردان با همسرانتان به طور شایسته معاشرت کنید ضمن آن که امام صادق(ع) می‌فرماید: هر کس زن بگیرد باید به او احترام گذارد چراکه همسر هر یک از شما دلبر شماست و هر کس او را برمی‌گزیند نباید تباهش کند و درباره احترام زن به شوهر نیز می‌فرماید: چه سعادتمند است زنی که شوهرش را گرامی بدارد و او را نیازارد و در هر حال اطاعتش کند.

خوش‌اخلاق باشید

خوش‌اخلاقی در همه جا و از همه کس پسندیده است ولی از زن و شوهر در محیط خانه پسندیده‌تر است. به گفته طباطبایی خوش‌اخلاقی نشانه کرامت نفس، نجابت خانوادگی و صداقت و ایمان فرد است. این مدرس حوزه در ادامه به سخن امام سجاد(ع) اشاره می‌کند که می‌فرمایند: خداوند متعال با آفرینش همسر وسیله آرامش، رفاه، انس و نگهداری را فراهم کرده است و هر کدام از زن و شوهر باید بر نعمت وجود دیگری، خدا را سپاس گویند و بدانند که این نعمت الهی و واجب است و باید در معاشرت با همسر خویش خوشرفتاری پیشه کنند. پیامبر اکرم(ص) در مورد رفتار مرد با همسرش می‌فرماید: با آنها با مهربانی رفتار کنید و دل‌هایشان را خوشحال کنید تا آنها هم با شما خوب زندگی کنند. در زندگی با آنها سخن زور نگویید و اذیت و غضبناک‌شان نکنید و حقوق واجب ایشان مانند مهریه و... را به آنها بپردازید و چیزی از آنها نگیرید مگر این که با رضایت و اجازه خودشان باشد.

طباطبایی با اشاره به این که امام رضا(ع) نیکوترین مردم از نظر ایمان را خوش‌خلق‌ترین و با لطف‌ترین آنها نسبت به اهل خویش عنوان کرده است می‌گوید اخلاق نیکو علاقه‌ها را محکم و استوار می‌کند. اخلاق خوش همچون گل معطر و زیباست و زن و مرد به واسطه همین خلق خوش فضای خانه را معطر می‌سازند و هر دو از این که در کنار یکدیگر هستند لذت می‌برند و همین عامل موجب می‌شود ​ خانواده محلی با صفا و موجب آرامش برای طرفین بخصوص فرزندان خانواده شود و نتیجه آن است که فرزندان از الگوی عملی پدر و مادر درس می‌گیرند و دارای اخلاقی خوب و شایسته می‌شوند.

گذشت کنید

طباطبایی با اشاره به سخن حضرت علی(ع) که می‌فرمایند در مقابل بدی، احسان و پوشاندن گناهان و عفو و گذشت از بهترین فضائل و صفات ستودنی است می‌گوید در دنیا جز معصومین هیچ کس مصون از خطا و اشتباه نیست. هر انسانی خطا و لغزشی در زندگی دارد بخصوص در اوایل زندگی مشترک که دو نفر از جنس مخالف و از دو خانواده متفاوت و بااخلاق و رفتار خاص، در کنار هم به عنوان زن و شوهر قرار می‌گیرند، بدون شک خطا و اشتباهاتی از هر کدام سر می‌زند که در این مواقع زن و شوهر باید با درایت و هوشمندی از بعضی خطاها چشم​پوشی کنند و بعضی موارد را با اشاره و کنایه به یکدیگر تذکر دهند و مواردی را هم با صراحت مطرح کنند، اما تا می‌توانند از وقوع خطا پیشگیری کنند. به گفته این مشاور دانشگاه وقتی عفو و گذشت در زندگی پررنگ باشد تنش‌ها و چالش‌های زندگی کمتر می‌شود. حضرت علی(ع) می‌فرمایند: بدترین مردم کسی است که از لغزش دیگران نمی‌گذرد و عیبشان را نمی‌پوشاند.

این مدرس حوزه تصریح می‌کند خداوند در قرآن کریم یک مثل بسیار زیبا در سوره بقره برای زن و شوهر زده است که زنان لباس برای شما مردان و شما مردان لباس برای زنان هستید. لباس مانع از آسیب و پوشاننده عیوب و زینت بخش و مایه آرامش انسان است زن و شوهر هم باید نسبت به یکدیگر این گونه باشند.

برای یکدیگر خوش‌زبانی و دلبری کنید

زبان، این عضو کوچک هم می‌تواند انسان را به بالاترین مقام برساند وهم می‌تواند باعث هلاکت شود. طباطبایی با اشاره به این که گناهان بزرگی چون دروغ، زخم‌زبان، غیبت، تهمت، فحش و ناسزا از زبان سر می‌زند می‌گوید اگر زن و شوهر در زندگی به این عضو خطرناک توجه داشته باشند و آن را مهار کنند، از بسیاری آسیب‌های زندگی در امان می‌مانند. او توصیه می‌کند با به زبان آوردن کلمات مهربانانه و عاشقانه، سخنان منطقی و حکیمانه و گفتن جملات شیرین و دلربا لبخند امید را بر لب‌های یکدیگر جاری کنید. پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند : این سخن که مرد به همسرش بگوید دوستت دارم هیچ​گاه از یاد زن نمی رود. چنانچه که با مطالعه زندگی حضرت علی(ع) و فاطمه زهرا(س) می‌بینیم که با چه الفاظ زیبا و عاشقانه‌ای یکدیگر را صدا می‌کردند و این باید درسی برای همسران امروزی باشد. این مدرس حوزه تاکید می‌کند زن و شوهر نباید به یکدیگر تندی و پرخاشگری کنند و باید با احترام یکدیگر را صدا بزنند حتی در خلوت. ضمن این که صداقت در کلام داشته باشند و با همین زبان زندگیشان را روز به روز گرم‌تر و صمیمی‌تر کنند.

صمیمی باشید

مریم‌السادات طباطبایی رمز پیدایش اعتماد و خوشبینی همسران نسبت به یکدیگر را داشتن روابط زناشویی گرم، همدلی، یکرنگی، صداقت و صمیمیت عنوان می‌کند و می‌گوید: زن و مرد پس از ازدواج با یکدیگر باید یکی شوند و هر یک دیگری را خود انگارد و ​ هنگام خطر جانشان را فدای یکدیگر کنند تا با ایجاد این صمیمیت از آسیب‌ها مصون بمانند. او با اشاره به این که همسران علاوه بر خوشبینی نسبت به یکدیگر باید از پیدایش زمینه‌های بدبینی در طرف مقابل جلوگیری کنند، می‌گوید: رفتار‌های مشکوک و نسنجیده و پنهان کاری و سختگیری‌های بیجا از جمله مواردی است که زمینه بدبینی همسر را فراهم می‌سازد. بدبینی بیماری خطرناکی است که اگر سایه شوم آن بر خانواده گسترده شود اساس آن را سست می‌کند و پیامد‌های ناگواری را بر جای می‌گذارد. حضرت علی(ع) در این خصوص می‌فرمایند: بدگمانی، کارها را تباه می‌سازد و بدی‌ها را برمی‌انگیزد. بنابراین باید زن و شوهر نسبت به یکدیگر خوشبین بوده و اعتماد داشته باشند تا آرامش بر زندگی آنها حاکم باشد.

​مسئولیت‌پذیر باشید

با توجه به ساختار متفاوت روحی و جسمی زن و مرد،‌اسلام بعضی وظایف خاص را به عهده زن و برخی را بر عهده مرد گذاشته است. طباطبایی با اشاره به این که سرپرستی خانواده به عهده مرد است و او باید به ایمان و اخلاق خانواده نیز اهمیت بسزایی دهد می‌گوید مسئولیت مرد در خانه فقط تأمین مخارج زندگی نیست و باید تمام تلاش و توان خود را به کار گیرد تا خانواده را از جنبه‌های گوناگون فکری، عقیدتی، اقتصادی، اجتماعی، عبادی، اخلاقی و... با ارکان دینی هماهنگ سازد که البته در کنار مدیریت شایسته و مناسب زن این امر ممکن می‌شود. به گفته این مدرس حوزه، زن و مرد در کنار یکدیگر باید یک زندگی معنوی داشته باشند و به مسائل اعتقادی بها دهند و در خانه آنها را پیاده کنند و از تربیت دینی فرزندان غافل نشوند. هر چقدر باورهای دینی قوی‌تر باشد اعمال و رفتار شایسته‌تر می‌شود.

طباطبایی مهم‌ترین مسئولیت زن طبق فرموده پیامبر را شوهرداری و در کنار آن تربیت فرزندانی شایسته و متدین عنوان می‌کند و می‌گوید خداوند از زن می‌خواهد خانه را تبدیل به کانون عشق و محبت و آرامش کند تا همسر و فرزندان در خانه احساس امنیت و راحتی کنند، اما متأسفانه بسیارند خانم‌هایی که نقش اصلی خود یعنی همسر و مادر بودن را فراموش کرده و چنان خود را درگیر شغل و کار کرده‌اند که حضورشان در خانه بسیار کمرنگ شده و این خود یکی از مهم‌ترین آسیب‌های خانواده است. اگر زن مدیریت خوب و مناسب در امور اقتصادی خانه داشته باشد و اهل قناعت بوده و از تجمل‌گرایی پرهیز کند بسیاری از نیازهای کاذب کنار می‌رود و فشار اقتصادی بر خانواده وارد نمی‌شود.

به گفته این مشاور دانشگاه اگر زن بداند که حضورش در منزل و رسیدگی به امور زندگی و خدمت به همسر و فرزندان چقدر او را نزد خدا عزیز و ارجمند می‌کند امر خانه‌داری را با هیچ چیز دیگر عوض نمی‌کند. پیامبر اکرم(ص) فرموده‌اند: هر زنی که جرعه‌ای آب به شوهرش بنوشاند، این عمل برایش بهتر از یک سال باشد که روزهایش روزه بگیرد و شب‌هایش به عبادت سپری شود. اگر زن و مرد ارزش انجام وظایف خود را بدانند و به آن عمل کنند بدون شک خانواده مستحکم و سالمی خواهند داشت. (ضمیمه چاردیواری)

فاخره بهبهانی