ماجراهای «خاله ریزه» در جنگل فانتزی

هر دو رسانه تلویزیون و سینمای ژاپن از آثار ادبی داخلی و خارجی بهره زیادی می‌گیرند و اقتباس از آثار معروف ادبی، رواج زیادی در بین هنرمندان این کشور آسیایی دارد.

در این بین انیماتورهای ژاپنی علاقه خاصی به قصه‌ها و داستان‌های ادبی دارند و برای مجموعه‌ها و فیلم‌های خود، سراغ این نوشته‌ها می‌روند. بنابر این جای تعجب ندارد که بسیاری از مجموعه‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی موفق ژاپن، وام‌دار آثار ادبی پرخواننده هستند. استقبال تماشاگران تلویزیونی و سینمایی ژاپنی هم از این محصولات، همیشه خوب و بالا بوده است. این مساله باعث شده تا هنرمندان ژاپنی هم بیشتر سراغ متن‌های ادبی بروند. کارتون «خاله ریزه» که سال‌ها قبل از برنامه کودک شبکه یک و اکنون از شبکه پویا در حال پخش است هم یکی از همین مجموعه‌های موفق تلویزیونی است که قصه‌اش را از یک مجموعه کتاب پرخواننده و معروف گرفته است. این مجموعه که با نام ژاپنی«سوپون اوباسان» در سال‌ 1983 از تلویزیون ژاپنی پخش شد، در سطح بین‌المللی با نام «خانم پپر پات» شناخته می‌شود. این مجموعه انیمیشنی حال و هوایی فانتزی، ماجراجویانه و خانوادگی دارد. استودیوی فیلمسازی پتروت (که سومین استودیوی بزرگ انیمیشن‌سازی ژاپن به حساب می‌آید) تهیه‌کننده مجموعه «خاله ریزه» است. تاتسو هایاکاوا کارگردانی این مجموعه را به عهده داشته است.

مجموعه «خاله ریزه» هم در 50 قسمت تهیه و تولید شد. به دلیل طولانی بودن زمان اپیزودهای مجموعه، در برخی از کشورها «خاله ریز» تبدیل به قسمت‌های کوتاه‌تری تبدیل شد و پخش آن تا حدود 130 اپیزود هم ادامه یافت. فیلمنامه این فانتزی ماجراجویانه براساس قصه آلف پرویسن نویسنده نروژی نوشته شد. در برگردان تلویزیونی این قصه، سازندگانش به آن حال و هوایی ژاپنی دادند تا برای تماشاگران بومی جذاب و قابل قبول باشد.

این نوع اقتباس هنری در ژاپن رواج زیادی دارد و هنرمندان داخلی زمان اقتباس از یک اثر خارجی، معمولا این کار را انجام می‌‌دهند. «خاله ریزه» در دهه‌های 90 و پس از آن هم، چند بار از شبکه‌های تلویزیونی ژاپن پخش شد. در دهه نود، بیش از 30 کشور جهان آن را برای پخش خریداری کردند و به زبان انگلیسی هم ترجمه شد.

خط اصلی قصه «خاله ریزه» درباره خانم پپرپات است که همراه همسرش در یک دهکده کوچک زندگی می‌کند. او لباس کوچک معمولی به تن می‌کند، ولی آنچه در ارتباط با او اهمیت دارد چیزی است که به گردنش می‌اندازد. این گردنبند یک قاشق چایخوری کوچک جادویی است و او همیشه آن را همراه دارد. این قاشق جادویی امکان کوچک و بزرگ شدن دارد و به خانم پپرپات هم کمک می‌کند تا خودش را کوچک و بزرگ کند. او به اندازه این قاشق کوچک می‌شود و در مواقع لازم و ضروری به اندازه طبیعی خود برمی‌گردد. این کوچک و بزرگ شدن خانم پپرپات، فایده‌های خاص خودش را دارد. او می‌تواند با حیوانات همراه شود و ماجراجویی‌های جذاب و شگفت‌انگیزی را در جنگل تجربه کند و از آنها لذت ببرد. وی در عین حال دوستان تازه‌ای هم پیدا می‌کند. خانم پپرپات از دوستان خوب لیلی است. لیلی دختر کوچولوی اسرارآمیز و مرموزی است که به‌تنهایی در جنگل زندگی می‌کند. او در عین حال از دوستان نزدیک خانواده موشی است. دوستی لیلی و خانم پپرپات ماجراهای تازه‌ای را به وجود آورد و زمانی که همسر خانم پپرپات متوجه راز کوچک شدن او می‌شود، ماجراهای مجموعه شکل و حال و هوای تازه‌ای پیدا می‌کند.

منتقدان تلویزیونی با مقایسه «خاله ریزه» با کارهای انیمیشنی هایائو میازاکی (والت دیزنی ژاپن)، آن را یک کار معمولی کرده‌اند. اما رسانه‌های گروهی عقیده دارند کارهای انیمیشنی استودیوهای مختلف داخلی را نباید با کارهای میازاکی مقایسه کرد؛ زیرا این مقایسه باعث کمرنگ شدن ارزش‌های آثار هنری دیگر می‌شود.

«خاله ریزه» در مقایسه با دیگر مجموعه‌های انیمیشنی ژاپن، چیزی کم ندارد و لقب یک کار خوش‌ساخت را می‌گیرد. تاتسو هایاکاوا که خودش از دوستداران کارهای میازاکی است، در گفت‌وگویی اعلام کرد، باورم این است که یک مجموعه انیمیشنی باید در وهله اول، تماشاگران کوچولوی خود را سرگرم کنند. هدف اصلی من هم در زمان ساخت «خاله ریزه» همین بود. می‌خواستم بچه‌ها از تماشای آن لذت ببرند و با ماجراجویی‌های آن وارد یک دنیای جذاب فانتزی شوند. این دقیقا همان کاری است که بسیاری از هنرمندان انیماتور هم در کارهای سینمایی و تلویزیونی خود انجام می‌دهند. من این شیوه کار کردن را دوست دارم و احساس می‌کنم بهترین شیوه کاری است. برای همین، سراغ قصه‌ای رفتم که در دل خود قصه‌ای سرگرم‌کننده و فانتزی داشت.

آی ام دی بی / مترجم: کیکاووس زیاری