تجربه مربیان؛ یکی از کلیدهای موفقیت

1‌ـ برای تفکیک تیم‌های مدعی قهرمانی از تیم‌های دیگر، اولین اصل رسیدن به پاسخ این پرسش است؛ آیا همخوانی و همگرایی میان فوتبال باشگاهی آن کشور و فوتبال ملی آن وجود دارد یا خیر؟ یا این که آیا سبک مربیگری کسی که هدایت تیم ملی یک کشور را به عهده دارد، به سبک بازی باشگاه‌ها در آن کشور نزدیک است؟

نمونه بارز این همگرایی را می‌توان در اسپانیا دید؛ جایی که تیم ملی اسپانیا همه موفقیت‌های این شش سال اخیر را به دست آورده و در کنار آن در سطح باشگاهی هم شاهد درخشش تیم‌های بارسلونا، رئال مادرید و حالا اتلتیکو هستیم.

حال اگر ما در فوتبال خودمان کمتر شاهد ثبات هستیم، به این دلیل است که کمتر این نزدیکی و قرابت میان فوتبال باشگاهی و فوتبال ملی‌مان وجود دارد. البته ایراد اصلی موضوع برمی‌گردد به مدیران ارشد فوتبال کشور که به جای فراهم‌کردن بستری مناسب برای ثبات بیشتر، دائم خود را درگیر مسائل حاشیه‌ای و کم ارزش می‌کنند.

2‌ـ اتفاق دیگری که در عرصه فوتبال دنیا در حال وقوع است، رویکرد به سمت برنامه‌ریزی پایدار است. شما این ردپا را در روسیه شاهد هستید. آنها در این چند سال اخیر مربیانی نظیر گاس هیدینگ، دیک ادووکات و فابیو کاپلو را در اختیار گرفتند که همگی نگاهی عمیق به مسائل فنی فوتبال دارند. برنامه آنها این است که در جام جهانی 2018 که میزبان هستند جزو چهار تیم برتر باشند. با توجه به این برنامه روس‌ها بهترین بازیکنانی را انتخاب می‌کنند تا به هدفی که دارند نزدیک شوند.

متاسفانه ما در این حوزه هم خوب عمل نکردیم یعنی هیچ‌گاه براساس برنامه‌ای که از قبل نوشته‌ایم حرکت نکرده‌ایم و همیشه تصمیمات‌مان در لحظه و بدون آینده‌نگری بوده است.

3 ـ تراپاتونی می‌گوید مربیگری در تیم ملی همچون درست‌کردن یک شیرموز در یک مخلوط‌کن است یعنی شما در زمانی کوتاه باید با استفاده درست از ابزارهایتان بهترین محصول را تولید کنید، اما مربیگری در سطح باشگاهی مانند پیکرتراشی است یعنی شما زمان کافی در اختیار دارید تا یک اثر هنری خلق کنید. با این تفاوت که تیم ملی یک کشور نمی‌تواند سبک فوتبال یک کشور را ایجاد کند. به عبارتی تیم ملی فقط خروجی آن چیزی است که در فوتبال یک کشور می‌گذرد. نقدی که من به فوتبال خودمان دارم، همین است. ما اگر می‌خواهیم در فوتبال خودمان تحول اساسی ایجاد کنیم باید از باشگاه‌ها شروع کنیم؛ مثل لالیگای اسپانیا، لیگ برتر انگلیس یا لیگ برتر فرانسه اما اگر در این کار موفق نیستیم، دلیلش این است که باشگاه‌هایمان محلی از اعراب ندارند و اصلا دیده نمی‌شوند. در این شرایط، حضور یک مربی خارجی در راس تیم ملی به خودی خود کافی نیست.

4 ـ در جام جهانی مربیانی موفق‌تر هستند که تسلط بیشتری بر مهارت‌ها و آمادگی جسمانی بازیکنانشان داشته باشند و بتوانند خیلی خوب بازیکنان را ریکاوری کنند. با توجه به این که فشردگی بازی‌ها در یک فصل فوتبالی به اوج خودش می‌رسد، موضوع ریکاوری سریع از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. شدت تمرین و ریکاوری سریع دو اصلی است که در حال حاضر مربیان بزرگ دنیا به آن توجه ویژه دارند یعنی همه مربیان مطرح دنبال این هستند که تمرینات کوتاه‌مدت داشته باشند و در عین حال با ریکاوری مناسب وضع جسمانی بازیکنان را در بهترین شرایط قرار دهند. تمرینات طولانی‌مدت الان دیگر منسوخ شده چراکه نیازهای دنیای مدرن فوتبال تغییر کرده است. یک بازیکن حرفه‌ای وقتی نزدیک به 80 بازی در طول فصل انجام می‌دهد، دیگر در تیم ملی نیازی به تمرینات پرفشار و طولانی‌مدت ندارد.

5 ـ سن در مربیگری ملاک نیست. ملاک بسته یا بازبودن فکر است. مربیگری اصولا یعنی توانایی ایجاد تغییر و حرکت به سمت پیشرفت. وقتی یک مربی این توانمندی را داشته باشد مهم نیست در چه سنی روی نیمکت می‌نشیند. مربی‌ای که تفکر بسته و قدیمی داشته باشد، حتی در چهل‌وپنج سالگی کارایی لازم را ندارد، اما یک مربی با مشخصات فابیو کاپلو، با وجود داشتن 67 سال، هنوز یکی از بادانش‌ترین مربیان است. در مقابل برخی مربیان هستند که بیش از حد بسته هستند. این دسته از مربیان که لوئیس فن خال هلندی را هم شامل می‌شود، بیش از اندازه به آنالیز و تحلیل خودشان اتکا کرده کمتر با روحیات و شرایط بازیکنان ارتباط برقرار می‌کنند.

6‌ ـ به اعتقاد کارشناسان یوفا هشت ویژگی باعث موفقیت روز افزون یک تیم فوتبال می‌شود که یکی از آنها تجربه است؛ این که یک تیم از بازیکنان و کادر فنی با تجربه سود ببرد. در این شرایط مربیانی که سابقه مربیگری در جام جهانی را دارند، نسبت به سایر مربیان از امتیاز بالاتری برخوردار هستند. مربی‌ای که تجربه داشته باشد، عجولانه تصمیم نمی‌گیرد و شرایط بحرانی را با صبر و حوصله بیشتری سپری می‌کند. همین تجربه به بازیکنان هم اعتماد به نفس بیشتری می‌دهد. در جام جهانی برزیل 12 مربی هستند که سابقه سرمربیگری در جام جهانی را دارند که خوشبختانه سرمربی تیم ملی کشورمان هم یکی از آنهاست. امیدواریم این مزیت بتواند به تیم ملی ایران کمک کند تا در مرحله گروهی نتایج قابل قبولی کسب کند، هرچند برای موفقیت، تجربه مربی فقط یکی از هشت آیتم تاثیرگذار است.

مجتبی تقوی‌ /‌ کارشناس و مربی فوتبال