بررسی معضلات قیمت کتاب در مناظره تلویزیونی

به گزارش ایرنا ،این برنامه عصر جمعه با حضور حمید باباوند مدیر انتشارات همشهری، علی اکبر تورانیان عضو هیات مدیره انجمن کتاب های دانشگاهی، علی شجاعی صائین مدیر اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نادر قدیانی رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان و میثم نیلی رییس هیات مدیره ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد.

تاثیر نوسانات قیمت ارز در بازار کتاب ، وضعیت ناشران خصوصی و دولتی ،تاثیر حمایت های دولتی در وضعیت بازار کتاب از جمله بحث های امروز این مناظره بود.

« حمید باباوند » مدیر انتشارات همشهری در خصوص فرضیه ای مبنی بر اینکه صنعت نشر اقتصادی و زیان ده است، گفت :این صنعت ، صنعت زیان دهی به شمار نمی آید و به شرط آنکه ناشر کارش را بلد باشد ، کاملا اقتصادی و به صرفه است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا دولت کارهای خوبی را در رابطه با صنعت نشر انجام داده است یا خیر ؟ اظهار داشت : دولت ها مسیرهای غلطی را در حمایت از صنعت نشر طی کرده اند و در مقاطع مختلف نیز سیاست های مختلفی را اجرا کرده اند.

باباوند با بیان اینکه در زمان حاضر ظرفیت توزیع صنعت نشر دو هزار تایی است گفت : در صنعت نشر برای چاپ اول ترجیح داده می شود تا کتاب با تیراژ دو تا سه هزار تایی ، منتشر شود و یک ناشر ممکن است در دو سال 9 بار کتاب چاپ کند و حاضر نیست تا یک دفعه 20 هزار تا از کتاب را منتشر کند.

« علی شجاعی صائین»مدیر اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیزبا طرح دیدگاه های خود دراین باره گفت : تاکنون برای نظام فراگیر توزیع کتاب کار جدی انجام نشده است.

وی گفت : در زمان حاضر در سال های گذشته برای نمایشگاه های مختلف کتاب هزینه های زیادی صورت گرفته است اما هنوز هم فاقد یک نمایشگاه مناسب برای کتاب هستیم و باید سیاست های حمایتی نهادهای ذیربط متمرکز شود.

این مقام مسوول در وزارت ارشاد به آماری از بانک خانه کتاب ایران اشاره کرد که براساس این آمار ، در سال 92 ، 66 هزار و 15 عنوان کتاب در کشور منتشر شد و 11 هزار و 700 ناشر نیز دارای پروانه نشر بودند.

شجاعی گفت : این موضوع نشان دهنده این مطلب است که صنعت نشر که از نخستین صنایع خواستار حذف یارانه بود به رغم اینکه بحران های جدی در خصوص یارانه ها را پشت سر گذاشت اما هنوز هم فعال و پویا است .

وی هر چند اظهارداشت که صنعت نشر صنعت پویایی است و معدل خوبی هم دریافت می کند اما این موضوع به این معنا نیست که صنعت یاد شده مشکلی ندارد.

وی در ادامه افزود:سیاست های گذشته حمایتی در حد ساختاری نبودند و فقط به روبنا محدود بودند وبه همین علت این سیاست ها به سمت صفر رفته اند.

این مقام مسوول در وزارت ارشاد در بخش دیگری افزود:حرفه ای ترین ناشران یا اصلا حمایت نشده اند و یا کمتر مورد حمایت قرارگرفته اند.

وی با تاکید بر اینکه سیاست های حمایتی باید به سمت فعالیت های حرفه ای ناشران متمایل شود ، اظهارداشت: از آثار خوب باید بیش از گذشته حمایت کنیم که متاسفانه تاکنون حمایت ها یا علی السویه و یا فاقد سیاست مدون برای رسیدن به اهداف مشخص بوده است.

وی در پاسخ به سوالی مبنی براینکه آیا اگر اعلام کنند که متقاضیان مجوز نشر ، این مجوز را می توانند دریافت کنند ، آیا شمار ناشران به 50 هزار ناشر می رسد؟ جواب داد : شاید شمار آنها به 50 هزار تا نرسد اما همین الان یک هزار نفر در نوبت گرفتن مجوز هستند.

شجاعی در عین حال افزود: ایکاش عرصه ورود به نشر سخت بود و در عوض حمایت های حرفه ای به حاضران در صحنه نشر صورت می گرفت.

شجاعی در بخش دیگری از راه اندازی نمایشگاه دائمی کتاب با عنوان باغ کتاب در چند ماه آینده خبر داد.

وی در پاسخ به سوالی مبنی براینکه نمایشگاه کتاب در سال آینده درباغ کتاب برگزار می شود یا خیر؟ گفت: در سال آینده نمایشگاه کتاب در این مکان برگزار نمی شود و شاید شهر آفتاب مکان مناسب تری برای آن است که به گفته مسوولان در صورت تامین منابع این مکان تا پایان سال به بهره برداری می رسد.

وی با بیان اینکه ممیزی کتاب در حال انجام است گفت: وقتی در کشور 67 هزارعنوان کتاب منتشر می شود نشانه پرتحرکی بخش کتاب است.

علی اکبر تورانیان عضو هیات مدیره انجمن کتاب های دانشگاهی نیز گفت: تیراژ کتاب های دانشگاهی هم اکنون به 200 تا 500عدد رسیده است که باعث شده که هر چهار دانشجو از یک کتاب استفاده کنند.

وی با بیان اینکه باید به کاغذ به عنوان بستر فرهنگی نگریست گفت: افزایش قیمت کاغذ باعث می شود مخاطب نتواند به راحتی کتاب دلخواه خود را تهیه کند و در نتیجه کتاب هایی که در دهه های گذشته با تیراژ 7 هزار منتشر می شد به مرور زمان به 200 تا 500 نسخه رسیده است.

عضو هیات مدیره انجمن کتاب های دانشگاهی گفت: چاپ کتاب هم اکنون از چاپخانه ها خارج شده است و کتاب ها به صورت ریسوگراف منتشر می شود و در نتیجه با کاهش تیراژ کتاب، قیمت آن افزایش می یابد.

تورانیان گفت: از طرف دیگر با افزایش قیمت ارز، بسیاری از کاغذ فروشان از ارایه این کالا به ناشران جلوگیری کرده اند.

وی تاکید کرد: گرانی کاغذ توان ناشران را کم کرده و توجه به آن مستلزم توجه ویژه دولت از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

عضو هیات مدیره انجمن کتاب های دانشگاهی با ارایه پیشنهاد واگذاری کارخانه های تولید کاغذ به بخش خصوصی خاطرنشان کرد: حتی بازار کاغذ، ریسوگراف ها می توانند به صورت شرکت سهامی واگذار شود.

وی با تاکید بر اینکه توسعه علمی مرهون کتاب و ناشران علمی بوده است افزود: منابع درسی در سه دهه قبل 20 سال عقب و از رده خارج بود اما با کمک ناشران این فاصله رفع شده است و امروز دانشجویان ایرانی همزمان با دانشجویان کشورهای پیشرفته از یک منبع علمی استفاده می کنند.

وی گفت:یک کتابفروشی خصوصی در اهواز پس از 40 سال فعالیت در هفته گذشته تابلوی حراج منزل وی زده شده است.

وی در پاسخ به این سوال که چرا بخش کمی از 12 هزار ناشر ما فعالیت می کنند گفت: بسیاری از ناشران در عرضه مشکل داشته اند و از گردونه ناشران خارج شده اند.

نادر قدیانی رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان هم با بیان اینکه ناشران از پرداخت مالیات معاف هستند، گفت: سازمان امور مالیاتی کشور هر بار به بهانه های مختلف مانند ممیزی کتاب و دیگر موارد از ناشران مبالغی را دریافت می کنند.

وی درباره وضعیت برگزاری نمایشگاه کتاب نیزمعتقد است: مدیریت واحدی برای نمایشگاه کتاب به ویژه برای نمایشگاه کتاب در نظر گرفته نشده است .

رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان با بیان اینکه مصلی محل مناسبی برای برگزاری نمایشگاه نیست افزود: نیمی از غرفه های کتاب در فضای باز است

وی با اشاره به آماری عنوان کرد که 90 درصد تولید ناشران مربوط به 40 ناشر بیشتر نیست.

قدیانی از دیگر معضلات ناشران کتاب را نبود ویترین عنوان کرد و گفت : .در صورت شکل گیری شورا عالی کتاب بسیاری از مشکلات این حوزه حل خواهد شد.

وی معتقد است :مسایل سینما در شورای عالی سینما در بالاترین سطح بررسی می شود اما شورای عالی کتاب شکل نگرفته است.

قدیانی پیشنهاد تاسیس کتاب خانه های مجتمع های مسکونی را ارایه کرد و گفت: این امربا مشارکت شورای شهر و شهرداری عملی است.

غلامحسین هادویان دبیر علمی اداره کتاب پیشنهاد تشکیل شورای سیاست گذاری برای کتاب خوانی در سطح عالی کشور را ارایه کرد و گفت: شورای سیاست گذاری ترویج کتاب خوانی باید راهکارهای اجرایی برای ارتقای کتابخوانی ارایه کنند.

وی اظهار داشت: در کشورهای توسعه یافته هر فردی برای زمان های فراغت خود کتابی را تهیه کرده است و این امر فرهنگ شده است اما این زمینه در جامعه ایرانی راهکار نشده است.

وی همچنین با انتقاد از صرف زمان زیاد مردم در تلویزیون گفت: از موارد فرهنگ عمومی این است که افراد وقت مفید خود را پای تلویزیون صرف می کنند در صورتی که می توان این وقت را برای مطالعه کتاب استفاده کنند.

وی برگزاری نمایشگاه کتاب، سیاست های حمایتی از خرید کتاب برای کتابخانه های سراسر کشور، حمایت از آثار ارزشمند، برگزاری جشنواره مانند جشنواره جلال آل احمد و جشنواره های کتاب سال و فصلی و توزیع بن کتاب را از جمله حمایت های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از حوزه کتاب عنوان کرد.

میثم نیلی مدیر عامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی نیز معتقد است: حمایت از خرید کتاب از وظایف دولت است و باید دولت برای برخی نهاد ها از جمله مدارس و مساجد کتاب بخرد و توزیع کند.

وی گفت: دولت باید کتاب های این نهاد ها را به روز کند و اینکه برخی می گویند از وظایف دولت نیست ، گزینه صحیحی نیست.

نیلی به برخی از ناشران نیز اشاره کرد که کتاب های خوبی دارند اما این کتاب ها بازاری پسند نیستند و باید دولت از آنها نیز حمایت کند.

وی به اقدام دولت دوره قبل در خصوص حذف یارانه کاغذ و در عوض توزیع یارانه در قالب بن به مردم اشاره کرد و اظهارداشت: بعد از مدتی که اعتبار این بن ها کم شد آن اتفاقی که باید در زیر ساخت می افتاد ، رخ نداد.

مدیر عامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی تاکید کرد:دولت اگر بخواهد برای یارانه در امر کتاب سرمایه گذاری کند باید در زیر ساخت توزیع کتاب سرمایه گذاری انجام دهد.

نیلی در رابطه با تولید حدود 70 هزار عنوان کتاب در سال اظهارداشت: مشکل این است که یا این تعداد عنوان کتاب ، نمی دانیم محتوای آنها در چه حد است و با دایر شدن نمایشگاه کتاب هم نمی توان این محتواها را یافت.

وی تاکید کرد که باید در رابطه با ارتباط موثر بین کتاب ، محتوای کتاب و نیاز مردم کارهایی انجام شود زیرا مساله تولید کتاب با مخاطب شناسی قابل حل است.

نیلی به برخی کتاب های پرفروش اشاره کرد که در زمینه هایی از جمله سبک زندگی و دفاع مقدس منتشر شده بودند و حتی برخی از آنها به چاپ های 22 در سال نیز رسیده اند که نشان دهنده مخاطب شناسی ناشران است.

مدیر عامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی با اشاره به نشر همشهری خطاب به مدیر این انتشاراتی گفت : نشر همشهری زیر ساخت دارد این در حالی است که بسیاری از ناشران ، فاقد زیر ساختی که شما دارید ، هستند و لازمه اش نیز حرفه ای نگاه کردن به نشر است.

نیلی به کاغذ به عنوان محصول استراتژیک و زیر ساخت کتاب اشاره کرد و گفت : باید در امر تولید کاغذ خود کفا شد چون اگر این موضوع رخ ندهد با هر فشار بین المللی ، کاغذ نیز دچار تلاطم می شود.

این مقام مسوول در مجمع ناشران انقلاب اسلامی گفت : از دوسال پیش که فشارهای بین المللی بیشتر شد به رغم نامه نگاری ها به وزیر ارشاد و مسوولان وقت ، اهتمام جدی از سوی آنها ندیدیم.

نیلی در بخش دیگری از سخنانش به 11هزار و 700 ناشر دارای مجوز در کشور اشاره کرد که در مقابل آنها سه هزار کتاب فروشی وجود دارد .

مدیر عامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی ادامه داد : بسیاری از این تعداد کتابفروشی که اتفاقا کوچک هم هستند به فروش نوشت افزار روی آورده اند.