در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
فراوانی قابل اعتنای این گروه از شعارها و تمامشمول بودنشان در ماههای نزدیک انقلاب، نشانگر این واقعیت است که گروههای سیاسی میانهروتر که خواستار انجام اصلاحات در حکومت بودند و نه براندازی آن، در نهایت به ماهیت استیلاجویی و تفوقطلبی حکومت پهلوی اعتراف کردند. این گروهها همانهایی بودند که ابتدا شعار جدایی سلطنت از حکومت را مطرح میکردند.
شعارهای ضدحکومت پهلوی از نظر شکل ارائه به صورت زیر قابل دستهبندی است:
الف) شعارهای ضدشخص شاه
اصلی ترین و معروفترین شعار در این خصوص، شعار مرگ بر شاه است. بقیه شعارها عموما شاه را به خصوصیات و رفتارهای منفی و غیرانسانی متصف میکنند. صفات جلاد، خائن، ضددین و... شایعترین صفاتی است که به محمدرضا پهلوی نسبت داده میشد.
ب) شعارهای ضد خاندان پهلوی
در این زیرگروه، افرادی که علیه آنها شعار داده میشد به ترتیب فراوانی عبارت بودند از: فرح دیبا، رضا شاه، ولیعهد، خانواده پهلوی، اشرف پهلوی و شورای سلطنت.
پیام این گونه شعارها عمدتا ناظر بر خصوصیات اخلاقی و سوءاستفادهها و اعمال نفوذ غیرقانونی این افراد در مسائل کشور بود. فساد اخلاقی و مالی این افراد، بارزترین خصیصه منفی است که در این شعارها بازگو شده است.
ج) شعارهای ضد دستگاهها و عوامل دولتی
در این خصوص افراد و دستگاههای مورد خطاب و مخالفت شعارسازان به ترتیب فراوانی شامل ارتش، شاپور بختیار، رژیم سلطنتی، آموزگار، شریفامامی، غلامعلی اویسی، خسروداد، نمایندگان مجلس، ساواک، دوستداران شاه و طرفداران قانون اساسی که از طرف شاپور بختیار برای مقابله با توده میلیونی مردم اقدام به راهپیمایی کردند، بودند.
مردم در این شعارها قصد القای این مطلب را داشتند که این افراد مهرههایی هستند که وقتی نقش خود را ایفا کردند براحتی توسط شاه جابهجا میشوند و از خود اختیاری ندارند. شعارهای ساخته شده در این زمینه اکثرا بر تحقیر و طرد این افراد استوار بوده است. این شعارها بر پایه هزل و هجو شخصیت آنان بود و عمدتا به شیوه عامیانه بیان می شده است. در این میان فقط شعارهای مربوط به رژیم که بیشتر با عنوان کلی رژیم پهلوی، رژیم شاهنشاهی و سلطنت پهلوی شناخته میشد تا حدودی به عملکردها توجه داشت و کمتر از جنبههای هزل و هجو بهره داشت. مانند دو شعار زیر:
برقرار میکنیم حکومت عدل علی را
سرنگون میکنیم رژیم پهلوی را
یا
رژیم شاهنشاهی سرچشمه فساد است
نکته قابل توجه دیگر در این شعارها، نحوه برخورد شعارسازان با عملکرد ارتش است. با این که شعارهای مربوط به ارتش از سهم بالایی در شعارهای مردم برخوردار است، اما با این وصف، شعارهایی که در ضدیت با ارتش طرح میشد درصد کمی را به خود اختصاص میداد و بقیه شعارها مربوط به دعوت ارتش به پیوند با مردم و انقلاب یا تفکیک عناصر خوب و بد ارتش بود. در این خصوص، پیام شعارها به گونهای است که فرماندهان ارشد نظامی را گناهکار اصلی جلوه میدادند و براختیار نداشتن بدنه ارتش که عمدتا شامل سربازان میشد، تاکید داشتند.
این مساله با توجه به برخورد مستقیم ارتش با مردم که در بیشتر مواقع قهرآمیز و خشن بود، قابل تامل است و نشاندهنده هدایت صحیح فکری مردم از جانب رهبران نهضت و نخبگان فکر و اندیشه است.
شهاب سلیمی / جامجم
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
برای بررسی کتاب «خلبان صدیق» با محمد قبادی (نویسنده) و خلبان قادری (راوی) همکلام شدیم