کمکهای اولیه در منزل

با به کارگیری این مهارت می‌توان شرایط را از حالت بحران خارج و مانع از دست رفتن زمان شویم. همه خانواده‌ها بهتر است نکاتی در این زمینه بدانند تا در موقع لزوم از آن استفاده کنند. دانستن موارد زیر باعث خواهد شد ​ فرد در مواجهه با یکی از اعضای خانواده‌اش که دچار سانحه شده، آرامش خود را حفظ کرده تا دچار دستپاچگی نشود و اوضاع را وخیم‌تر نکند. کمک‌های اولیه جزو مهارت‌هایی است که هر پدر و مادر یا پرستاری باید بداند. در این نوشتار به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

خطر خفگی

بسیار پیش آمده هنگام غذا خوردن مقداری غذا یا آب وارد نای شود، یا کودکی که با شیء کوچکی در دهان خود بازی می‌کند، راه تنفس‌اش با آن بند بیاید. در این شرایط ابتدا او را تشویق به سرفه کنید، سرش را به جلو خم کرده و آهسته با دست دیگر وسط کتف او پنج‌شش ضربه وارد کنید. اگر راه تنفس باز نشد، پشت او ایستاده دو دست خود را دور شکم او بین ناف و جناغ سینه حلقه کنید و پنج مرتبه آرام به یکباره فشار وارد کرده و سپس رها کنید. اگر باز هم راه تنفس باز نشد ضربه زدن به پشت را ادامه دهید و همچنان فرد را تشویق به سرفه کنید. اگر طفل زیر یک سال شما دچار انسداد راه تنفسی به وسیله جسم خارجی شد و قادر به گریه و سرفه نبود، فورا طفل را از قسمت پشت روی دست خود قرار دهید؛ طوری که سر او به طرف جلو خم باشد، محکم او را بگیرید تا از دستتان نیفتد. سپس با دست دیگر آرام به وسط پشتش، ناحیه بین دو استخوان کتف، به آرامی ده بار ضربه بزنید. سپس نوک انگشت خود را آرام در دهان او بچرخانید تا جسم خارج شده از نایش را از دهان او خارج کنید. اگر با انگشت خود جسم خارجی را حس کردید مواظب باشید حرکت انگشت شما باعث فرورفتن مجدد آن به حلق کودک نشود. اگر تنفس کودک برقرار نشد او را به پشت خوابانیده و ناحیه بین جناغ سینه او را با دو انگشت به آرامی فشار دهید. پنج مرتبه این حرکت را انجام دهید و دوباره دهان او را بررسی کنید، شاید جسم خارجی بیرون آمده باشد. در صورتی که راه تنفس باز نشد به اورژانس زنگ بزنید و تا رسیدن نیرو کارهای خود را از ابتدا تکرار کنید.

خونریزی شدید

اگر یکی از افراد خانواده دچار حادثه‌ای شد که خونریزی شدید داشت با یک دستمال تمیز روی محل زخم را محکم فشار دهید. چنانچه فرد مجروح فرد بالغی بود از خود او کمک بخواهید و بگویید محل زخم را با دست فشار دهد. شما روی زخم را محکم ببندید. چنانچه سریع عمل کنید و روی زخم را با پارچه‌ای تمیز بپوشانید، از بروز عفونت جلوگیری خواهید کرد. در صورتی که طفل زیر یک سال شما دچار خونریزی شد، روی زخم را با یک دست محکم فشار دهید و سعی کنید با دست دیگر زخم را ببندید. بعد از بستن زخم او را بخوابانید و تا رسیدن نیروهای امداد عضو زخمی را بالاتر از سطح بدن او نگه دارید.

بیهوشی

اگر یکی از اعضای خانواده ​یا کودک شما بیهوش شد،‌ ابتدا راه تنفس او را بررسی کنید تا مطمئن شوید باز است و تنفس جریان دارد. سر او را که روی زمین است، کج کنید و چانه او را بالا نگه دارید تا راه هوا باز بماند. به بالا و پایین رفتن سینه او توجه داشته باشید. اگر نفس نکشد ممکن است قلب او از حرکت بایستد، در این صورت فورا به او نفس مصنوعی بدهید تا تنفس او برقرار شده و عادی شود. اگر کودک زیر یک سال شما بیهوش شده او را روی بازوهای خود به حالت گهواره و به روی شکم نگه دارید و سرش را به جلو خم کنید. به این ترتیب از این که زبانش به عقب برگردد و یا استفراغ او به مجاری تنفسی وارد شود و را نفسش را ببندد، جلوگیری کرده اید. چنانچه تنفس با مشکل مواجه یا قطع شده او را به پشت بخوابانید، سر او را بالا آورده و چانه‌اش را بالا بگیرید. با دو انگشت سوراخ‌های بینی او را بگیرید، نفس گرفته و دهان خود را روی دهان طفل گذاشته و نفس خود را در دهان طفل بدمید. نگاه کنید ​ سینه او باید بالا بیاید و بعد از خارج شدن هوا به حالت اول برگردد. این کار را پنج مرتبه تکرار کنید تا تنفس دوباره برقرار شود. کنار کودک زانو زده و دو انگشت خود را بین جناغ سینه او قرار داده و با کف دست دیگر به طور عمودی آرام فشار آورید. این کار را 30 مرتبه در هر دقیقه تکرار کنید تا اورژانس از راه برسد. این کار به ادامه ضربان قلب و تنفس او منجر خواهد شد.

مسمومیت

مسمومیت؛ استفراغ، درد شکم، حمله، شوک و ضربان نامنظم قلب را به دنبال دارد. گاهی کودک در اثر بی‌توجهی والدین با مصرف قرص‌ها، داروها و مواد شیمیایی دچار مسمومیت می‌شود. هوشیاری فرد بستگی به میزان مصرف مواد مسموم‌کننده دارد. گاهی شدت مسمومیت به حدی است که فرد هوشیاری‌اش را به طور کامل از دست می‌دهد. ابتدا اطراف فرد مسموم را خوب بگردید تا عامل مسمومیت را پیدا کنید و از میزان مسمومیت آگاه شوید. چنانچه فرد به​هوش باشد از خود او بپرسید، اگر در اثر مواد مسموم لب‌ها و دهان او سوخته و قرمز شده باشد،‌ سعی کنید با کمی آب به صورت جرعه‌جرعه دهان او را خنک نگه دارید. حواستان باشد او را وادار به استفراغ نکنید، زیرا ممکن است اوضاع وخیم‌تر شود. چنانچه کودک مسموم هوشیار نباشد سعی کنید راه تنفس او باز بماند. اگر فرد قادر به نفس کشیدن باشد ممکن است عامل مسمومیت را بالا بیاورد. ولی اگر هوشیار نباشد تنفس او نیز قطع خواهد شد، در این صورت فورا به او تنفس مصنوعی بدهید.

تشنج در کودکان

معمولا تشنج به دلیل بالا رفتن درجه حرارت بدن در اثر عفونت به وجود می‌آید. تب بسیار بالا در صورتی که کنترل نشود گاهی موجب تشنج می‌شود. در این مواقع که کودک به علت تشنج دچار تکان‌های شدیدی می‌شود اطراف او را بالش یا پتوی تاشده قرار دهید تا هنگام تکان شدید صدمه نبیند. به هیچ وجه سعی نکنید تکان‌های فرد دچار تشنج را مهار کنید، بلکه باید صبر کنید​ حرکات حمله خودبه‌خود متوقف شود. تلاش کنید کودک تب‌دار را خنک نگه دارید، روانداز او را برداشته و لباس‌هایش را از تنش خارج کنید تا آرام آرام درجه حرارت بدن او پایین بیاید. مراقب باشید حرارت بدن فرد بیمار را زیاد از حد پایین نیاورید.

شوک آلرژیک

گاهی ممکن است یکی از افراد خانواده در اثر مصرف بعضی از مواد آلرژی‌زا دچار شوک و حمله شود. برای خانم‌های خانه‌دار هنگام مصرف مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده این مورد زیاد پیش می‌آید. همچنین مصرف مواد غذایی مثل تخم‌مرغ، لوبیا، باقلا، توت‌فرنگی، بادمجان و... نیز در بعضی از افراد موجب بروز واکنش‌های آلرژیک و حساسیت شدید می‌شود. به اورژانس زنگ بزنید و تا آمدن نیروی امداد فرد را آرام کنید. چنانچه بسختی نفس می‌کشد، رنگش پریده است​ یا ضربان قلب او ضعیف و کند است، او را روی زمین بخوابانید و پاهای او را بالا آورده تا خون به سرش بازگردد.

حملات آسم

اگر کودک یا فرد بزرگسال در خانه برای اولین بار دچار حمله آسم شد، سریعا اورژانس را خبر کنید، ولی اگر او سابقه این بیماری را دارد و از اسپری استفاده می‌کند (معمولا اسپری آبی‌رنگ) کمک کنید اسپری‌اش را استنشاق کند. او را صاف بنشانید و بدن او را کمی مایل به جلو نگه دارید و آرام تشویق به نفس کشیدنش کنید. چنانچه اسپری اثر نکرد و او هنوز بسختی نفس می‌کشد و براحتی نمی‌توانست صحبت کند یا خیلی خسته و بی‌رمق بود آمبولانس خبر کنید و او را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی برسانید.

شوک

اگر علائمی مثل رنگ‌پریدگی و سرد شدن بدن، تنگی نفس و کند شدن نبض، افت فشار خون، احساس ضعف شدید و غش و کاهش هوشیاری در کودکتان دیدید علت آن ممکن است کاهش اکسیژن کافی در خون باشد که آن هم در نتیجه نقص عملکرد دستگاه قلبی ـ عروقی در خونرسانی به بافت‌های حیاتی بدن اتفاق می‌افتد. در این شرایط وارد آمدن شوک به بدن، حیات فرد را بشدت تهدید می‌کند. اگر دلیل شوکه شدن فرد از عواملی مثل سوختگی، خونریزی یا سایر صدمات وارد شده به بدن نشات بگیرد شما ضمن انجام کمک‌های اولیه مربوط به آسیب‌دیدگی او را روی زمین بخوابانید و پاهایش را بالاتر از سطح بدن قرار داده و بدن او را به وسیله یک پتو گرم نگه دارید و با اورژانس تماس بگیرید.

سوختگی

چنانچه بخشی از بدن یکی از عزیزانتان دچار سوختگی شد، محل سوختگی را به مدت ده دقیقه در آب سرد فرو ببرید و قبل از این‌که محل سوختگی متورم شود به آرامی لباس‌ها، زیورآلات و ساعت فرد را درآورید. سطح سوختگی را به وسیله یک پارچه تمیز پاک کنید تا موجب عفونت او نشود. اگر سوختگی سطحی و کم است کمی پماد سوختگی روی آن قرار داده، آن را با پارچه‌ای تمیز بپوشانید ولی چنانچه سوختگی وسیع و عمیق بود حتما به بیمارستان مراجعه کنید تا آنها اقدامات لازم را به عمل آورند.

لطفا موارد بالا راخوب به خاطر بسپارید اما توصیه کارشناسان این است که سعی کنید کمک‌های اولیه را به‌صورت عملی فراگیرید.

>> جام جم/ ضمیمه چاردیواری/ مترجم: زهرا نظری