آداب بازدارندگی رانندگان از تخلف

 از جمله راه‌هایی که برای تشویق مردم به پرهیز از تخلف درنظر گرفته شده است، حضور مأموران پلیس در راه‌ها است، به شکلی که این حضور موجب رعایت هرچه بیشتر قانون باشد. چند سالی است که برخی مأموران پلیس در راه‌ها و جاده‌ها به نحوی خاص خود و اتومبیل خود را استتار و از متخلفان مچ‌گیری می‌کنند.
به گزارش جام جم سرا به نقل از روزنامه ایران- چگونگی نامگذاری این زیرمجموعه ناجا، نشان‌دهنده حیطه اختیارات و وظایف آن است و تقدم کلمه «راهنمایی» بر کلمه «رانندگی» نشان‌دهنده این است که از نقطه نظر متولیان، راهنمایی بر رانندگی اولویت داشته و اصل راهنمایی و آموزش افراد بر بازدارندگی و کیفردهی ارجحیت دارد.
از دیگر سو، در واقع فرایند صدور برگ جریمه یا ابطال گواهینامه یا درج نمره منفی و حتی توقیف خودرو، نوعی دادرسی کیفری است و افسر راهور با مطابقت عمل ارتکابی راننده از جمله فعل یا ترک فعل با قوانین و مقررات مربوطه و احراز مجرمیت وی، اقدام به کیفردهی راننده می‌کند و حتی مصادیقی مانند تعدد جرم، تکرار جرم و تشدید مجازات نیز که از مصادیق مباحث کیفری است، در آن دیده می‌شود.
آنچه در ادامه به آن اشاره می‌شود، مواردی است که همگان کم و بیش و به شیوه‌های مختلف شاهد آن بوده‌ایم و اگر ماموران پلیس راهور به آنها توجه کنند، قانونمندی این پلیس، بیش از پیش نمودار خواهد شد.
همان‌طور که اشاره شد، تخلف راننده از قواعد و مقررات و برخورد پلیس با این تخلفات نوعی فرایند دادرسی کیفری است، اما پلیس نمی‌تواند با استتار خود به طرق مختلف مانند مخفی شدن پشت درخت‌ها، پشت تپه‌ها و پیچ‌ها، زیر سایه پل‌ها، زیرگذرها و قرار دادن خودرو در سمت حرکت سایر خودروها و بالا نگه داشتن در صندوق عقب خودرو به نحوی که چراغ گردان روی سقف از دید رانندگان مخفی نگه داشته شود و استتار به واسطه هم‌رنگی لباس مامور و دوربین و روکش داخلی در صندوق عقب که هر 3 به رنگ تیره دیده می‌شود، به کنترل سرعت و ثبت تخلف رانندگان بپردازد و این‌گونه فرایند دادرسی را جاری کند.
پلیس موظف است قبل از محدوده کنترل سرعت، تابلوها و علائم هشداردهنده را به صورتی که راننده آن را به طور واضح ببیند، نصب کند و به این طریق به راننده هشدار دهد که مقررات را رعایت کند و حضور پلیس و ابزارهای کنترل‌کننده را به وی متذکر شود نه این که با اختفا و استتار، فرصت تخلف از قواعد و مقررات را به راننده بدهد و سپس به طور ناگهانی از کمینگاه و استتار خارج شده و راننده را متوقف کند.
چه بسا همین اقدام پلیس و خروج ناگهانی و به دنبال آن ترس و اضطراب یک‌باره راننده، موجب بروز حوادث مختلف شود یا تعقیب خودروی متخلف به وسیله خودروی کنترل نامحسوس با پلاک شخصی و رنگی که هیچ شباهتی به خودروی پلیس ندارد، بدون چراغ گردان و در اصل هیچ مشخصه پلیسی، چه توجیهی دارد؟
با دیدن صحنه‌های تعقیب رانندگان متخلف در برنامه کنترل نامحسوس سیما، این پرسش به ذهن متبادر می‌شود که چرا پلیس با دیدن نخستین تخلف، خودروی مورد نظر را متوقف نمی‌کند؟ و منتظر تخلفات متوالی و پی در پی برای گران‌تر شدن بار تخلفات راننده و در نهایت توقیف و انتقال خودرو به پارکینگ می‌ماند؟
اگر در خلال تخلفات دیگر، حادثه‌ای اتفاق افتاد و شخص یا اشخاصی قربانی این حادثه شدند، پلیسی که مشغول تعقیب و فیلمبرداری بوده و می‌توانسته مانع بروز حادثه شود و نشده، چه توضیحی خواهد داشت؟
اگر راننده به گمان این که یک خودروی شخصی در تعقیب اوست به سرعت خودرو افزوده و جان و مال خود و خانواده‌اش را در معرض خطر قرار دهد، پلیس این عمل فراقانونی خود را چگونه توجیه می‌کند؟
از سویی برخورد افسران و درجه‌داران راهور با رانندگان نیز حائز اهمیت است.
فرهنگ کنترل و نظارت ایجاب می‌کند که مأمور راهور صرف‌نظر از حفظ کرامت انسانی، برای ایجاد حس شرمندگی و شرمساری در فرد خاطی، از خودروی خود پیاده شده، با رعایت ادب و ادای احترام نظامی و برخورد مناسب، صرف‌نظر از تخلف ارتکابی، نوع تخلف و نوع و میزان مجازات را به اطلاع راننده رسانده و در صورتی که منجر به صدور برگ جریمه شود، برگه را به وی تقدیم کند و دوباره با ادای احترام نظامی به این فرایند پایان دهد؛ نه اینکه با فراخوان راننده به مجاورت خودروی خود، با پایین آوردن شیشه، فقط به قدری که رد و بدل کردن مدارک ممکن باشد و بدون هیچ‌ گفت وگویی، برگ جریمه را تحویل راننده دهد!؛ این عمل با فرهنگ تعریف شده برای پلیس منافات عمیق و اساسی دارد.

>> کریم رنجبر

* شما چه نظری دارید؟ تجربه‌ها و نظراتتان را در این زمینه، با ما در میان بگذارید *