بهانه‌های کودکانه

در جستجوی علت‌

بهانه‌گیری معمولا در بین خردسالان بویژه قبل از این که بتوانند بخوبی صحبت کنند رایج است؛ این کار یکی از معدود راه‌هایی است که توسط آن می‌توانند نارضایتی و خشم خود را از آنچه که نمی‌توانند به دست آورند ابراز کنند. اینجاست که والدین باید به دنبال علت بهانه‌گیری کودک خود بروند.

یکی از علل بهانه‌گیری بدخوابی یا کم‌خوابی کودکان است؛ احتیاج به خواب در انسان‌ها در سنین مختلف متفاوت است؛ به عنوان مثال به طور متوسط یک کودک 12 ساله به 9 ساعت خواب و یک کودک 4 ساله به یازده و نیم ساعت خواب احتیاج دارد. لذا کودکی که شب‌ها با آرامش و به حد کافی خوابیده، روز بعد به‌موقع از خواب بیدار می‌شود و اگر به حد کافی نخوابد صبح روز بعد علت کافی نبودن مقدار خواب، بهانه‌گیر و کج‌رفتار می‌شود و کمتر شاد به نظر می‌رسد و انرژی کمتری دارد. در بچه‌های بزرگ‌تر به اندازه نبودن خواب شب آنها را خسته، کند و حساس می‌کند و نمی‌توانند روی درس تمرکز کنند.

برخورد با کودک بهانه‌گیر

وقتی کودک شروع به بهانه‌گیری و نق‌‌نق زدن می‌کند، باید والدین از او بخواهند که به صورت‌های مختلف ابتدا در گوش، بعد به آهستگی و سپس خیلی بلند چیزی را که می‌گوید تکرار نماید. این روش درست مثل یک بازی توجه او را جلب خواهد کرد و بهانه‌گیری را فراموش می‌کند. در مورد کودک دبستانی نیز می‌توان از چند روش استفاده کرد؛ به محض این که شروع به بهانه‌گیری کرد والدین باید حرف او را قطع کنند و به آرامی بگویند: داری نق می‌زنی و بهانه‌گیری می‌کنی، بهتر است آرام صحبت کنی تا من گوش کنم اگر گوش نداد می‌توان او را تشویق کرد که مثلا بدون نق زدن او را بیشتر دوست دارید. اگر هم والدین در این مواقع عصبانی می‌شوند باید بر عصبانیت خود غلبه کنند؛ چرا که والدین با مهار عصبانیت خود می‌توانند ارتباط بهتری با فرزندان برقرار کنند.

یکی از شیوه‌های بهانه‌گیری پرخاشگری است؛ روش موثر برای از بین بردن پرخاشگری آن است که از ابتدا آن را مهار کنید. وقتی که در مقابل پرخاشگری کودک خود با خشم و عصبانیت عکس‌‌العمل نشان دهید، به طور غیرمستقیم به او می‌آموزید که عصبانیت وسیله کارسازی برای دست یافتن به اهداف است. در عوض می‌توانید بگویید: وقتی از گریه کردن دست برداشتی در مورد آن با هم صحبت می‌کنیم و راه‌حلی می‌یابیم و به اتاق دیگری بروید. اگر فرزند شما خیلی کوچک است و نمی‌توانید او را تنها بگذارید، پیش او بمانید اگر به طرف شما آمد او را بغل کنید ولی تا وقتی که آرام نشده چیزی را که می‌خواهد به او ندهید. خود را به کار دیگری مشغول کنید به عنوان مثال مطالعه کنید با این کار به او می‌فهمانید که تا آرام نشود نمی‌تواند توجه شما را جلب کند. اغلب پرخاشگری‌های بچه‌ها، اگر مخاطب موردنظر حضور نداشته باشد زودتر متوقف می‌شود. در صورتی که کودک شما در یک مکان عمومی شروع به بدخلقی و پرخاشگری کرد بدون توجه به نگاه‌های مردم او را به گوشه‌ای خلوت ببرید و منتظر شوید تا آرام شود. به او بگویید، اینجا پیش تو می‌مانم تا وقتی که آرام شوی و باهم صحبت کنیم. اگر بعد از سه یا چهار دقیقه بازهم به فریاد و گریه خود ادامه داد او را بردارید و از آن مکان خارج شوید.

در نظر داشته باشید هرگاه فرزندتان واضح و محکم صحبت می‌کند، می‌بیند شما به او گوش می‌دهید و تحسینش می‌کنید با این عمل یاد می‌گیرد که اگر بدون بهانه‌گیری چیزی بخواهد، زودتر آن را به دست خواهد آورد.

بهانه‌گیری بر سر غذا

گاهی بچه‌ها از خوردن برخی غذاها امتناع می‌کنند. لازم نیست آن غذا خیلی عجیب و غریب باشد تا بچه‌ها از آن بدشان بیاید. این حق طبیعی کودکان است و اجبار کودک به خوردن غذایی که دوست ندارد، کاری نادرست است.
بهانه‌گیری درباره غذا نشانه‌هایی دارد که بد نیست والدین آن را بشناسند؛ این نوع بهانه‌گیری پایان‌ناپذیر است و فهرست غذاهایی که کودک بهانه‌گیر دوست ندارد و نمی‌خورد بتدریج زیاد خواهد شد تا جایی که به عنوان مثال، فقط نان و مربا می‌خورد. این بهانه‌گیری حتی ممکن است به بشقاب غذا، رنگ لیوان و غیره نیز سرایت کند. درواقع کودک بهانه‌گیر سعی دارد از غذا به عنوان ابزاری برای تسلط بر والدین استفاده کند.

راه‌حل‌

اگرفرزندتان ناگهان علاقه‌اش را به غذایی از دست می‌دهد و از خوردن آن امتناع دارد به این موضوع توجهی نکنید. اجازه دهید آنچه دوست دارد بخورد و آنچه را نمی‌خواهد نخورد و پس از اتمام زمان غذا خوردن، ظرف غذایش را بدون هیچ اشاره و اهمیتی بردارید. اگر مشخص کرد که من از لوبیا بدم می‌آید حساسیت نشان ندهید و چند روز بعد دوباره لوبیا در غذا بریزید. احتمالا غذایش را می‌خورد چون می‌داند علاقه نداشتن او توجه کسی را جلب نکرده و باید به دنبال راهی دیگر برای جلب توجه باشد.

وقتی کودک به‌خوبی غذا می‌خورد، از او تعریف و تمجید کنید. اگر اصرار دارید که بچه به خاطر شما یا پدرش سه قاشق بیشتر بخورد، باید آن سه قاشق را میل کند و هیچ تخفیفی قایل نشوید.

هرگاه متوجه شدید دلیل علاقه نداشتن به غذای خاص، طعم و مزه غذا نیست و تنها احساس نامطلوب غذا در زبان و دهان است، شیوه تهیه را عوض کنید. برای مثال، اغلب کودکان به هویج خام بیشتر از پخته علاقه‌مندند و یا سیب‌زمینی سرخ کرده را به آب‌پز، ترجیح می‌دهند. نوعی را که دوست دارد، برای او تهیه کنید.

هیچ‌گاه چند نوع خوراکی را به کودک پیشنهاد ندهید تا از میان آنها یکی را برگزیند، زیرا این کار برایتان دردسرساز است. تا حد امکان برای اعضای خانواده یک نوع غذا بپزید. او باید بداند، خانه رستوران نیست وگرنه پیام نادرستی از غذا خوردن دریافت می‌کند.

اگر فرزندتان غذایش را نمی‌خورد، او را تا اتمام غذا سر سفره یا میز ننشانید و بهتر است با او سازش کنید، یعنی بگویید:

«3 قاشق از غذایت را بخور، بعد می‌توانی بروی.» کوتاه نیایید و سه قاشق را جدی بگیرید.

نگران نباشید و باور کنید فرزند شما با یک وعده غذا نخوردن از گرسنگی نمی‌میرد و یا سوءتغذیه نمی‌گیرد. پس باقیمانده غذایش را نخورید و یا به او شکلات و بیسکویت ندهید، چون باید بداند اگر غذایش را نخورد، چیز دیگری به جای غذا به وی داده نخواهد شد.

جام جم/ چاردیواری