دوبلورهای «اوشین» از خاطرات سال های دور می گویند/ شیرزاد: جرات نمی‌کنم سریال را ببینم

سریال داستانی «سال‌های دور از خانه» مجموعه‌ای درام است که داستان زندگی دختر بچه فقیری را روایت می‌کند که با سختکوشی و تلاش در بزرگسالی صاحب و مالک بزرگ‌ترین فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ژاپن می‌شود. این سریال در قالب یک قصه دراماتیک، مشکلات و سختی‌های ژاپن را در زمان زلزله بزرگ توکیو و جنگ جهانی دوم به تصویر می‌کشد. 

سریال سال‌های دور از خانه در بیش از ۵۹کشور نمایش داده شد و مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. پخش این سریال سال 1365 از شبکه دو سیمای جمهوری اسلامی ایران توانست بینندگان زیادی را با خود همراه کند. باز پخش این سریال از چندی پیش از شبکه تماشا شروع شده است. مدیر دوبلاژ این سریال ژاله علو بوده و گویندگان بسیاری در آن صحبت کرده‌اند.

ناصر طهماسب، سعید مظفری، منوچهر والی‌زاده، مینو غزنوی، ثریا قاسمی، ناصر نظامی، شهلا ناظریان، غلامعلی افشاریه، تورج نصر، دیباج، آزیتا لاچینی، شمسی فضل‌اللهی، شوکت حجت، مهوش افشاری، فریبا شاهین‌مقدم، رزیتا و آزیتا یاراحمدی، نگین کیانفر و پری هاشمی برخی گویندگان این سریال هستند. همچنین گویندگانی از جمله زنده‌یاد خسرو شایگان، امیر هوشنگ قطعه‌ای، فهیمه راستکار، احمد آقالو، مهین بزرگی، نیکو خردمند و آذر دانشی در دوبله این سریال هم حضور داشتند که امروز دیگر در میان ما نیستند. به بهانه بازپخش این سریال از شبکه تماشا به سراغ تعدادی از گویندگان این سریال رفتیم تا خاطرات آنها را بعد از گذشت حدود 27 سال از دوبله این سریال مرور کنیم.

خام بودم، پخته شدم

مریم شیرزاد گوینده نقش اوشین تا چهل‌وهشت سالگی اوست و زنده‌یاد فهیمه راستکار به جای میانسالی اوشین صحبت کرده است.

شیرزاد صدای بسیار شیرین و دلنشینی دارد و فعالیت حرفه‌ای‌اش را در عرصه دوبله از سال 1359 آغاز کرده است. صدای او در آثار مختلف همچون قصه‌های جزیره (سارا)، آن شرلی (آن شرلی)، جزیره ناشناخته (سرندیپیتی)، افعی (بهاره رهنما)، بیگانه (لورتا یانگ)، فرشتگان آلوده صورت (آن شریدان)، ونسان و من (ژو) و داگویل (نیکول کیدمن) در ذهن مخاطبان به جا مانده است.

شیرزاد درباره گویندگی نقش اوشین در سریال سال‌های دور از خانه به جام‌جم گفت: گویندگی در این سریال برایم تجربه با ارزشی بود. خانم ژاله علو، مدیر دوبلاژ این سریال بود و همچون مادری مهربان مرا در طول کار حمایت ‌کرد. از ایشان درس‌های زیادی آموختم و به دلیل تمام مواردی که از او یاد گرفتم، قدردانی می‌کنم.

وی افزود: با توجه به این‌که سال‌ها از دوبله این سریال گذشته، اما خاطرات زیادی از آن برایم به جای مانده است. واقعا مدیون زحمات خانم ژاله علو هستم. او نه‌تنها مرا، بلکه دیگر گویندگان را مادرانه مدیریت می‌کرد. همیشه ما را تشویق می‌کرد و با حمایت‌های او سعی می‌کردیم بهتر کار کنیم.

شیرزاد عنوان کرد: برای دوبله این سریال، گویندگان زیادی حضور داشتند؛ البته عزیزانی همچون فهیمه راستکار، حسین باغی، آذر دانشی، حسین معمارزاده، نیکو خردمند و خسرو شایگان که در دوبله سریال سال‌های دور از خانه همکاری می‌کردند، دیگر کنار ما نیستند.

وی در پاسخ به این پرسش که تا قبل از دوبله سریال اوشین بیشتر به جای شخصیت‌های بچه صحبت می‌کردید، چطور شد برای نقش اوشین انتخاب شدید، گفت: زمانی که سریال سال‌های دور از خانه دوبله می‌شد، شش سال از فعالیت من در دنیای دوبله می‌گذشت. در آن روزها هم قرار نبود من به جای جوانی اوشین صحبت کنم و قرار بود به جای کودکی او حرف بزنم. در آن سال‌ها براحتی گویندگی نقش اول را به کسی نمی‌دادند. گوینده حداقل باید 15 سال کار می‌کرد تا تجربه زیادی برای این کار پیدا می‌کرد، اما با لطف ژاله علو توانستم گویندگی نقش اوشین را به عهده بگیرم. در واقع با تشویق و حمایت این استاد عزیز توانستم به جای نقش اول سریال گویندگی کنم.

گوینده نقش اوشین ادامه داد: خانم علو، مرا به واسطه نمایش‌های رادیویی می‌شناخت. گرچه در آن زمان خیلی تجربه نداشتم، اما با لطف پروردگار و کمک خانم علو موفق شدم این نقش را بگویم. اصلا حس نمی‌کردم که او مدیردوبلاژ سریال است، چون رابطه ما بیشتر شبیه رابطه مادر و دختری بود.

شیرزاد اشاره کرد: خوشحالم بعد از این همه سال، سریال سال‌های دور از خانه پخش می‌شود؛ البته می‌دانم نقشم را خوب صحبت نکردم. در آن سال‌ها مردم نسبت به ما خیلی لطف داشتند و سریال را می‌دیدند. راستش خودم خیلی جرات نمی‌کنم سریال را ببینم، چون می‌دانم صدایم در این سریال خام است. دلیل محبوبیت سریال سال‌های دور از خانه به زحمات خانم علو و همکارانم برمی‌گردد که همه آنها برای دوبله خوب این کار خیلی تلاش کردند.

وی درباره این که آیا فکر می‌کردید این سریال تا این میزان محبوبیت پیدا کند که خیابان‌ها در زمان پخش‌اش خلوت شود، گفت: نه، اصلا فکر نمی‌کردم. در آن سال‌ها من جوان بودم و تجربه‌ام کم بود. خوشبختانه این سریال مورد استقبال مردم قرار گرفت. خوشحالم این سریال بعد از گذشت این همه سال هنوز هم برای مردم جذاب است.

گوینده نقش اوشین با ذکر خاطره‌ای از این سریال ادامه داد: در آن سال‌ها که سریال اوشین با استقبال زیادی روبه‌رو شد، همه مرا با نام اوشین می‌شناختند. جالب است بدانید وقتی مرا برای کار معرفی می‌کردند، می‌گفتند که این همان خانمی است که به جای اوشین صحبت کرده است. در آن سال‌ها مرا کسی با نام و فامیل خودم معرفی نمی‌کرد و همه می‌گفتند دوبلور اوشین!

شیرزاد اشاره کرد: هنگام دوبله سریال سال‌های دور از خانه تلاش می‌کردم همه موقعیت‌های زندگی اوشین را کاملا درک کنم تا با تمام حس‌ به جای این شخصیت صحبت کنم. شاید باور نکنید همپای این شخصیت در صحنه‌هایی که گریه می‌کردم، من هم اشک می‌ریختم. در مجموع پیوسته تلاش می‌کردم در دوبله اوشین به جای تکنیک از حس استفاده کنم.

این گوینده در پاسخ به این پرسش که با توجه به این که دوبله این سریال دو سال و نیم طول کشید، آیا زمان طولانی آن، شما را خسته نکرد، گفت: نه، خیلی خوب بود؛ چون برخورد ژاله علو با همه گویندگان عالی بود. از سوی دیگر گویندگان بزرگی در این کار حضور داشتند. کار درکنار استادانی که به قول خودمان در این حرفه استخوان خرد کرده بودند، خیلی خوب بود؛ چون از آنها درس‌های زیادی آموختم.

وی عنوان کرد: تا زمانی که دوبله زنده است، باید آموخت و تجربه کرد. معتقدم حکایت دوبله مثل کتابی است که هرگز بسته نمی‌شود و تا آخرین لحظه می‌توان یاد گرفت. وقتی دوبلور در فیلمی جدید گویندگی می‌کند با خودش می‌گوید امروز بهتر از دیروز بودم، بنابراین اعتقاد دارم آموزش در این حرفه هرگز قطع نمی‌شود.

سریال اوشین گل کرد

سعید مظفری، گوینده نقش ریوزو در سریال سال‌های دور از خانه است. او درباره گویندگی این نقش به جام‌جم گفت: به یاد دارم در آن سال‌ها بعد از مدتی یک سریال خوب برای دوبله آوردند. دوبله این سریال حال و هوای خاصی داشت. خانم علو مدیر دوبلاژ این سریال با همراهی گویندگان دیگر تلاش کرد تا این سریال به بهترین شکل دوبله شود. همین عامل باعث شد تا سریال «سال‌های دور از خانه» گل کند؛ البته در آن زمان مثل الان دستگاه‌هایی نبود که پوشش لباس خانم‌ها را درست کند، به همین دلیل برخی صحنه‌ها حذف می‌شد. من قبل از گویندگی نقش ریوزو در دوبله سریال‌های طولانی دیگری حضور داشتم و اما گویندگی در این سریال برایم تجربه جدیدی بود.

وی ادامه داد: کار با ژاله علو نه‌تنها برای من، بلکه برای دیگر گویندگان این سریال هم خیلی لذتبخش بود. همه خانم علو را دوست داشته و دارند و با علاقه کار می‌کردند؛ اگر برخی مواقع هم شرایط مالی رضایت‌بخش نبود، اما هیچ وقت کسی اعتراضی نمی‌کرد، چون کار کردن با خانم علو، سرشار از تجربه‌های خوب بود.

مظفری درباره استقبال مردم از سریال اوشین گفت: طبیعی است وقتی سریالی خوب باشد با استقبال مخاطبان هم رو‌به‌رو می‌شود. سریال «سال‌های دور از خانه» هم این ویژگی را داشت. فضای سریال به گونه‌ای بود که مردم با شخصیت‌های سریال همذات‌پنداری می‌کردند.

این گوینده در پاسخ به این پرسش که با توجه به این‌که در طول این سال‌ها به جای نقش‌های زیادی صحبت کرده‌اید، گویندگی نقش ریوزو چه جایگاهی برای شما دارد، گفت: همیشه بیشترین تلاشم را برای گفتن نقش‌ها کرده‌ام، اما قضاوت به عهده مردم است. امیدوارم توانسته باشم نظر آنها را جلب کنم. گویندگی در هر اثر و نقشی ویژگی خودش را دارد.

کلاس درس ژاله علو

شوکت حجت، گوینده نقش تاکشی (پسر اوشین) است. او فعالیت حرفه‌ای‌اش را در دنیای دوبله از سال 1363 آغاز کرد. حجت معمولا به جای تیپ‌های کارتونی و بچه‌های بازیگوش و تپل صحبت می‌کند. او در آثاری همچون کارتون سفرهای کومان (سگارو)، دور دنیا در هشتاد روز (نیکو)، بچه‌های کوه تاراک (آلیس) و جزیره گریز (نیپر) صحبت کرده است. او بتازگی مدیر دوبلاژ کارتون «ماجراهای کلاغ کوچولو» بوده است. این کارتون از تولیدات سیمای مرکز همدان است و ویژه خردسالان تولید شده است. همچنین در فیلم «ناعادلانه» به‌عنوان گوینده حضور داشته است.

حجت درباره گویندگی نقش تاکشی در سریال «سال‌های دور از خانه» به جام‌جم گفت: زمانی که برای دوبله این سریال انتخاب شدم، 22 سالم بود و کارم را بتازگی در دوبله شروع کرده بودم. من گوینده نقش تاکشی پسر بزرگ اوشین بودم.

وی افزود: در این سریال به جای شخصیت تاکشی از زمانی که به دنیا می‌آید، مامان گفتن را یاد می‌گیرد تا نوجوانی‌اش صحبت کرده‌ام. طبیعی است گویندگی این شخصیت برایم خیلی جذاب بود، چون صدایم باید در کودکی تاکشی خام‌تر بود و به مرور بم‌تر می‌شد. سعی کردم این کار را درست انجام بدهم.

این گوینده با اشاره به حضور ژاله علو به‌عنوان مدیر دوبلاژ این سریال گفت: کار کردن با خانم علو برایم خیلی لذتبخش و دوست داشتنی بود. حضورم در دوبله این سریال همچون کلاس درس و اخلاق بود. او در طول دوبله این سریال سعی کرد تمام تجربیاتش را در اختیار من بگذارد.

حجت عنوان کرد: البته این مساله فقط شامل حال من نمی‌شد. همه گویندگان از کار کردن با خانم علو لذت می‌برند، چرا که او همیشه برخورد خوبی با گویندگان دارد و با آنها با احترام برخورد می‌کند. دوبله سریال «سال‌های دور از خانه» حس خوبی به من می‌داد.

وی در پاسخ به این پرسش که وقتی کار دوبله را شروع کردید تا چه میزان ترس از میکروفن داشتید، گفت: در این زمینه اصلا نگرانی نداشتم. از زمانی که کارم را شروع کردم، سعی داشتم ترسی از میکروفن نداشته باشم تا بتوانم براحتی کارم را انجام بدهم. خوشبختانه با مدیران دوبلاژ و گویندگان حرفه‌ای کار کرده‌ام و همیشه تلاش کرده‌ام، کارم را به نحو مطلوب انجام بدهم.

این گوینده درباره این‌که چرا شما به جای شخصیت‌های پسر در کارتون‌ها، فیلم و سریال‌ها صحبت می‌کنید، توضیح داد: این اتفاق قبل از سریال «سال‌های دور از خانه» هم افتاده بود و من در کارتون سفرهای کومان به جای سگارو حرف زده بودم. این مساله به صداسازی برمی‌گردد و طبیعی است وقتی که در دوبله اثری حضور داشته باشم که باید صداسازی کنم، این کار برایم جذاب‌تر هم می‌شود.

وی افزود: در سریال «سال‌های دور از خانه» باید مرتب با افزایش سن تاکشی تغییراتی در صدایم می‌دادم؛ گرچه این مساله کارم را سخت‌تر می‌کرد، اما تجربه شیرینی بود.

فاطمه عودباشی / گروه رادیو و تلویزیون