رانش زمین در روستای شیرین آباد سرعت گرفت

به گفته کارشناسان، رانش زمین در این منطقه گرچه در گذشته نیز وجود داشته است،‌ اما طی سال‌های اخیر و پس از خالی کردن بخشی از کوه و نابودی پوشش گیاهی منطقه به دلیل ساخت ‌و سازهای جاده‌ای و بویژه ساخت جاده جنگل ابر شدت بیشتری یافته،‌ به طوری که به وقوع سیلاب‌های تخریبی هم منجر شده است.

دیده‌بان جنگل ابر با تائید خبر رانش زمین در منطقه جنگل ابر و با بیان این ‌که تخریب جنگل عامل اصلی رانش زمین است، به جام‌جم می‌گوید: پدیده رانش زمین چیز تازه‌ای نیست و همواره وجود داشته است، اما هیچ‌گاه به اندازه امروز ویرانگر نبود، اما زمانی که دست به تخریب جنگل و قطع درختان برای ساخت جاده و ویلا در منطقه زدند،‌ این پدیده با شدت بیشتری مواجه شد.

سعید آقایان با بیان این‌ که هر چه روند ساخت و ساز و فرسایش و تخریب جنگل بیشتر باشد، رانش زمین هم بیشتر می‌شود، می‌افزاید: در گذشته اگر سیلی هم می‌آمد، شدتی نداشت و تخریب‌گر نبود، اما سال گذشته سیلی در منطقه آمد که سنگ‌ها را تا چند کیلومتر جابه‌جا کرد و به کشته شدن دو نفر از اهالی روستای شیرین‌آباد منجر شد.

وی با بیان این‌ که با ادامه این روند احتمال مدفون شدن روستای شیرین‌آباد بسیار زیاد است و ما این هشدار را سال گذشته و هنگام آغاز عملیات ساخت جاده ابر به مسئولان دادیم، می‌گوید: همان زمان درختان زیادی برای ساخت این جاده قطع شد که مسئولان مدعی شدند این درختان درختچه و بی‌ارزش بودند و خطری برای منطقه نداشتند، اما همان درختان جوان و کوچک نیز تاثیر مهمی در استحکام خاک منطقه داشتند.

علی‌نقی مقصودلو، فعال محیط زیست نیز با بیان این ‌که ساخت و خاکبرداری برای جاده‌ای که به هیچ عنوان نمی‌توان به آن جاده روستایی گفت در منطقه‌ای با شیب 80 تا 90 درصد و از بین بردن پوشش گیاهی موجود در آن با موازین علمی و ارزیابی‌های زیست محیطی همخوانی ندارد، به مهر می‌گوید: رانش زمین در بالادست روستای شیرین‌آباد و در مسیر کمربندی که برای این شهر ساخته شده و درست در همان منطقه‌ای که سال گذشته 4000 اصله درخت قطع شد، رخ داده است.

به اعتقاد این استاد دانشگاه درختانی که سال گذشته در این منطقه قطع شد در حقیقت مانند سپر حفاظتی بودند که سالیان سال از فرسایش خاک و رانش زمین در این مسیر پرشیب حفاظت می‌کرد، اما دریغ که کسی این هشدار‌ها را جدی نگرفت و حالا نه‌تنها اکوسیستم جنگل ابر که زندگی مردمی که در روستای شیرین‌آباد ساکن هستند نیز به خطر افتاده و اگر این روند ادامه یابد به غیر از بولدوزرها و جاده ابر احتمال این‌که کل روستا در آینده‌ای نزدیک در زیر خاک مدفون شود، کم نیست.

بررسی‌های کارشناسی برای رانش زمین

در همین حال معاون طبیعی پیشین سازمان محیط زیست کشور با بیان این‌که به طور قطع نمی‌توان گفت که رانش زمین در این منطقه به دلیل عملیات ساخت جاده ابر در سال گذشته بوده و این مساله به بررسی‌های کارشناسی نیاز دارد، به جام‌جم می‌گوید: به طور کل عرصه‌های جنگلی عرصه‌هایی هستند که به دلیل استقرار توده‌های وسیع گیاهی به تثبیت موقعیت خاک منطقه اقدام می‌کنند و بنابراین هرگونه دستکاری در این عرصه‌ها می‌تواند به بروز اتفاقاتی از قبیل رانش زمین منجر شود.

دکتر اصغر فاضل می‌افزاید: موقعیت جنگل ابر نیز به دلیل شرایط زیستگاهی پیچیده، نوع ساختار گیاهی، شیب تند و قرار گرفتن در منطقه‌ای که به لحاظ اقلیمی از بارندگی‌های متناوب و بعضا با حجم بالا برخوردار است، شرایط شکننده‌ای دارد که دستکاری انسانی در آن احتمال بروز هر یک از این ناهنجاری‌ها را افزایش می‌دهد.

به گفته وی، به طور طبیعی و عادی در یک منطقه جنگلی بخصوص در مناطق جنگلی پهن برگ مانند جنگل ابر انتظار بروز اتفاقاتی مانند سیل و رانش زمین را نداریم، اما هرگونه دستکاری انسانی از قبیل برش مقطعی زمین، ایجاد فشارهای فیزیکی و تاثیر سازه‌های انسان ساخت می‌تواند موجب ناپایداری سطحی زمین شده و رانش زمین را در پی داشته باشد.

ساخت جاده غیراصولی است

طبق قانون ایجاد هرگونه دستگاری در زیستگاه‌های شکننده و بخصوص اجرای طرح‌های عمرانی نظیر راهسازی مستلزم انجام مطالعات پایه‌ای موسوم به مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی است.

فاضل با بیان این‌که درباره ساخت جاده جنگل ابر و انجام ارزیابی‌های زیست محیطی دو احتمال وجود دارد، خاطرنشان می‌کند: احتمال اول این است که مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی توسعه در این منطقه صورت نگرفته باشد و بدون انجام این مطالعات یک توسعه کورکورانه و دستکاری غیراصولی در محل صورت گرفته باشد که در این صورت یک اقدام غیرقانونی صورت گرفته که مستلزم پیگیری و برخورد قانونی است.

به عقیده این استاد دانشگاه، در حالت دوم ممکن است مطالعات ارزیابی زیست محیطی صورت گرفته باشد، اما پیمانکار یا مجری طرح بدون توجه به توصیه‌های این مطالعات و ارزیابی‌ها، خودسرانه و خارج از اصول فنی، اقداماتی انجام داده باشد که باز هم تخلف محسوب شده و قابل پیگیری و برخورد است.

فاضل با بیان این‌که در هر صورت اقداماتی از این دست علاوه بر امکان ایجاد صدمات غیرقابل جبران به عرصه‌های زیست محیطی کشور، امکان ایجاد مخاطرات برای جوامع انسانی منطقه را نیز به دنبال خواهد داشت، تاکید می‌کند: بدون تردید هرگونه توسعه همچون ایجاد جاده در منطقه جنگل ابر اقدامی غیراصولی و غیرکارشناسی است و توسط هیچ یک از اصول دانشی و محیط زیستی قابل توجیه نیست و بروز اتفاقاتی نظیر سیل و رانش زمین نیز خود نشانگر این موضوع است که این منطقه تحمل فشارهای ناشی از توسعه را ندارد و پیش‌‌بینی‌های کارشناسان در این خصوص نیز پیش‌بینی‌های درستی بوده است.

مشکل زیست‌محیطی وجود ندارد

تلاش خبرنگار جام‌جم برای گفت‌وگو با سازمان محیط زیست استان گلستان درباره علت وقوع رانش در منطقه جنگل ابر نتیجه‌ای در برنداشت و ما فقط موفق به گفت‌وگو با مدیر کل محیط زیست استان سمنان شدیم که وی نیز با بیان این‌که احداث جاده ابر در حوزه سمنان مشکل زیست محیطی ندارد، به جام‌جم گفت: گرچه مسیر جاده ابر در دو استان سمنان و گلستان قرار دارد، اما مسیر واقع شده در سمنان به دلیل این‌که تقریبا مرتعی است و از جنگل عبور نمی‌کند، مشکل زیست محیطی ندارد.

حمید ظهرابی با بیان این‌که در سمنان هیچ جاده جدیدی احداث نخواهد شد، افزود: آنچه از دو سال پیش مورد توافق استاندار، اداره راه و محیط زیست استان بوده و اکنون نیز برآن تاکید شده است، بهسازی جاده موجود با همین مشخصات فعلی در مرز سمنان است.

فاطمه مراد زاده - گروه ایران