روشهای نور‌پردازی در طراحی داخلی

شکی نیست که طراحی نور در فضا تاثیر زیادی روی حس و حال فضا و دید افراد در محیط دارد. برای مثال تصور کنید وارد مطب پزشکی شده‌اید که نور‌پردازی ملایمی دارد و از نور سقفی خبری نیست. چنین محیطی از استرس بیمار می‌کاهد و برای اکثر ما دلچسب است. انتخاب نور متناسب با محیط مورد نظر احتیاج به اطلاعات کافی درباره انواع مختلف چراغ، لامپ و وسایل جانبی و دیدی باز به اصل هماهنگی کل فضا دارد.
خانه‌های امروزی طوری طراحی می‌شوند که جای لوستر و چراغ‌های دیواری در آن‌ها تعریف شده است ولی اکثر ما ترجیح می‌دهیم به جای این نورهای ثابت، از چراغ‌های رومیزی و آباژور استفاده کنیم که به راحتی جابجا می‌شوند و می‌توانیم برای نور‌پردازی هر قسمت از خانه که احتیاج داریم از آن‌ها استفاده کنیم. حتی بعضی از آن‌ها امکان کم و زیاد کردن نور را نیز به ما می‌دهند که برای موقعیت‌های مختلف قابل استفاده هستند.

هدف مشخص
هنگام انتخاب نور مناسب، قبل از هرچیز باید دقت داشته باشید که هدفتان از نور‌پردازی فضای مورد نظر چیست؛ می‌خواهید کل فضا نور داشته باشد یا برای مثال می‌خواهید روی یک شیء خاص مثل یک تابلوی ارزشمند تاکید کنید، شاید هم فقط تعیین مسیر ورودی به اتاق پذیرایی برایتان اهمیت داشته باشد. به هر حال چنانچه هدفتان از نور‌پردازی مشخص باشد، به طور حتم نتیجه کار بسیار دوست داشتنی و خاص خواهد بود.

انواع نور
به طور کلی می‌توان نور‌ها را به سه دسته تقسیم کرد: دسته اول نورهایی هستند که برای کارهای خاص استفاده می‌شوند مثل چراغ‌های مطالعه، نورهای طراحی شده برای روی گاز و... از آنجایی که فردی که مشغول مطالعه یا آشپزی است احتیاج به نور کافی برای دیدن آنچه که انجام می‌دهد، دارد. این دسته از چراغ‌ها نور زیادی تولید می‌کنند تا فرد به کاری که انجام می‌دهد کاملاتسلط داشته باشد.
دسته دوم نورهای محیطی هستند که نور کلی فضا برای دیدن اطراف و افراد دیگر را تامین می‌کند. این نور‌ها همچنین برای ایجاد حس و حال خاص در محیط استفاده می‌شوند که در این صورت بهترین نوع کلید، کلیدهای «دیمر» است که با کم و زیاد کردن آن‌ها می‌توان نور موردنظر را تامین کرد.
دسته سوم نور‌های نقطه‌ای هستند که برای ایجاد تاکید روی یک شیء خاص استفاده می‌شوند؛ برای مثال در بالای یک مجسمه زیبا یا یک تابلوی نفیس. شاید هم برای ایجاد تاکید روی تختخواب یک اتاق خواب بزرگ.
به هر حال چنانچه به دنبال ایجاد فضایی شیک هستید، بهتر است نور‌پردازی مناسب را نیز در فهرست اولویت‌هایتان قرار دهید.

چند پیشنهاد

برای انتخاب نور‌پردازی ایده‌آل هدفتان را از نور‌پردازی تعیین کنید. هر قسمت از فضاهای منزل باید نور‌پردازی خاص خود را داشته باشند، برای مثال در آشپزخانه هم به نور محیطی احتیاج دارید و هم نور مستقیم برای گاز و سینک ظرفشویی. اگر در اتاق خواب با این مشکل روبه رو شدید که نور کافی برای مطالعه نیست، مطمئن باشید که نورپردازیتان مشکل دارد و احتیاج است دوباره به آن فکر کنید.
برای ایجاد حس امنیت و آسایش در ورودی ساختمان، به نور‌پردازی آن نیز فکر کنید. شاید نور‌پردازی ورودی اصلی ساختمان آخرین چیزی باشد که به نظرتان برسد ولی دقت داشته باشید این قسمت از اهمیت زیادی برخوردار است. نور خیلی ملایم و کم از امنیت فضا می‌کاهد، در عین حال نور زیاد ممکن است باعث ایجاد مزاحمت برای همسایه‌ها و عابران شود. بهترین راه حل برای این فضا، استفاده از نورهای حسگر است که با قدم گذاشتن در یک فاصله مشخص از در ورودی روشن می‌شوند. این دسته از چراغ‌ها هم از نظر اقتصادی بصرفه هستند و هم تا حدودی باعث ایجاد امنیت در محیط می‌شوند.
از پوشش‌های دیواری برای چراغ‌ها به عنوان دکور استفاده کنید. نور‌پردازی خارجی ساختمان فقط جنبه کاربردی ندارد بلکه می‌توان برای زیبا سازی فضا هم از آن‌ها استفاده کرد. تابلوهای پلاک خانه امروزه طراحی‌های بسیار متنوع و زیبایی دارند که با نورپردازی‌های متفاوتی همراه هستند. این تابلو‌ها یکی از بهترین و ساده‌ترین المان‌های کاربردی برای تزیین دیوار ورودی اصلی به شمار می‌روند که در عین حال باعث ایجاد فضایی زیبا در شب نیز می‌شوند. بهترین نوع آن‌ها مدل‌هایی است که با تاریک شدن هوا خودبخود روشن می‌شوند و احتیاجی به روشن و خاموش کردن دستی ندارند.
در محیط‌های داخلی از چند منبع نوری مختلف برای نور‌پردازی یک فضا استفاده کنید. برای فضاهایی مانند آشپزخانه، اتاق خواب و اتاق نشیمن چند منبع نوری به شما کمک می‌کند که حداکثر کارآیی را از فضا داشته باشید. نور تعبیه شده روی کانتر آشپزخانه نوری مناسب برای انجام کارهایی است که احتیاج به دقت و نور زیاد دارد. در حالی که یک آباژور پایه‌دار بلند کنار کاناپه راحت اتاق نشیمن بهترین جا برای مطالعه است. در حمام هم نور بالای آینه باید در حدی باشد که سایه روی آینه نیفتد و در عین حال باعث خیرگی نشود. این نور جدای نوری است که برای روشنایی کلی فضا در نظر گرفته شده است.
در انتخاب آباژور‌ها و چراغ‌های رومیزی بیشتر دقت کنید. به کاربری این دسته از نور‌ها کمتر توجه می‌شود چرا که بیشتر جنبه تزیینی دارند. در حالی که بسادگی می‌توان با تعدادی آباژور یک محیط بزرگ را نور‌پردازی کرد بدون اینکه نیازی به نور سقفی یا دیواری باشد. البته قبل از هر چیز باید به فضایی فکر کنید که می‌خواهید آباژور مورد نظر را در آنجا قرار دهید و بررسی کنید که چه مقدار نور برای این فضا احتیاج دارید. گاهی لازم است چند آباژور با نورهای ملایم در دو یا سه نقطه از یک سالن قرار بگیرند در حالی که گاهی یک آباژور بلند با نور بیشتر برای ایجاد نقطه تاکید کافی است. شاید هم دوست داشته باشید از آباژورهای کوتاه رومیزی استفاده کنید.
برای سقف‌های بلند و دکوراسیون‌های مدرن از نورهای مخفی استفاده کنید. در طراحی‌های امروزه، به طور معمول به جای استفاده از چندین لوستر و چراغ‌های دیواری از نورهای مخفی تعبیه شده در پشت طاقچه‌ها استفاده می‌شود که هم روشنایی ملایمی به فضای نشیمن و پذیرایی می‌بخشند و هم جای کمتری را اشغال می‌کنند. چنانچه از کلید‌های دیمِر برای این دسته از نور‌ها استفاده کنید، در هر موقعیت نور متناسب را در اختیار خواهید داشت. لامپ‌های کم مصرف را نیز فراموش نکنید چرا که این نور‌ها دیده نمی‌شوند و چنانچه از ظاهر لامپ‌های کم مصرف خوشتان نمی‌آید، بهترین موقعیت برای استفاده از آنهاست.
نور‌پردازی شب را در اتاق کودکان فراموش نکنید. اغلب کودکان از تاریکی شب می‌ترسند، بنابراین هنگام طراحی اتاق کودکتان حتما فکری به حال نور شب در این فضا بکنید. یک چراغ خواب با نور ملایم می‌تواند هم مانع ترسیدن فرزندتان شود و هم روشنایی مورد نیاز شما را برای سرزدن‌های شبانه به کودکتان تامین کند و در عین حال به نوبه خود به زیبایی اتاق خواب کودک هم می‌افزاید.
در انتخاب لوستر برای اتاق پذیرایی و فضاهای رسمی دقت کنید. شاید به نظر نرسد ولی لوستر‌ها المان‌هایی بی‌‌‌نهایت حساس و اثرگذارند که عدم دقت در انتخاب نوع مناسب آن می‌تواند روی دکوراسیون کلی فضای خانه تاثیر زیادی داشته باشد. برای مثال چنانچه طرفدار مبلمان و رنگ‌های مدرن هستید، بهتر است سمت لوستر‌ها و دیوارکوب‌های سنگین و کلاسیک نروید، چرا که تناقض آن‌ها در محیط اصلا خوشایند نیست. فقط کافی است برای تهیه لوستر، عواملی مانند سبک دکوراسیون خانه، ارتفاع سقف، نوع نور مورد نیاز محیط و... را در نظر داشته باشید تا نورپردازیتان با سایر عناصر دکوراسیون داخلی همخوانی لازم را داشته باشد.
لامپ‌های LED را فراموش نکنید. ممکن است شما هم جزو آن دسته از افرادی باشید که طرفدار سفت و سخت لامپ‌های کم مصرف و قدیمی هستند ولی بهتر است برای یک بار هم که شده لامپ‌های LED را امتحان کنید. این دسته از لامپ‌ها با وجود اینکه نسبت به لامپ‌های معمولی گران‌تر هستند ولی از نظر ظاهری هم زیبا‌تر و کوچکترند، هم انرژی کمتری تلف می‌کنند و عمرشان بسیار طولانی‌تر است. لامپ‌های معمولی حدود ۹۰درصد انرژی را به صورت گرما هدر می‌دهند در حالی که اتلاف انرژی در LED‌ها تقریبا صفر بوده و هیچ گرمایی پس نمی‌دهند. نکته مثبت دیگر این دسته از نور‌ها، تنوع بی‌‌‌نهایت آنهاست؛ چه در رنگ و چه در سایز و میزان نور تولیدی، به طوری که می‌توانید برای هر فضا با هر کاربردی نوع خاصی از آن‌ها را استفاده کنید.
دیوارکوب‌ها فقط یک منبع نوری به شمار نمی‌روند. یکی از حساسترین نورهای محیط، نورهای دیواری یا دیوارکوب‌ها هستند که در انتخاب آن‌ها باید بسیار دقت کرد. این دسته از نور‌ها به طور معمول در تمام نقاط خانه قابل استفاده هستند. اولین نکته‌ای که هنگام انتخاب آن‌ها باید به آن توجه کرد کاربری این نور در محیط است. در فضایی مانند اتاق نشیمن، نوری ملایم با فاصله‌ای متناسب با پشتی کاناپه مورد نیاز است که ترجیحا نور به سمت سقف باشد. در حالی که در حمام، نور بیشتر و به سمت پایین بیشتر به کار می‌آید. پس قبل از خرید و نصب نورهای دیواری به کاربرد و محل نصبشان دقت کافی داشته باشید تا دچار سردرگمی نشوید. چنانچه در انتخاب نوع لامپ مورد نیازتان هم دچار تردید هستید، می‌توانید با یک طراح داخلی یا یک متخصص برق ساختمان مشورت و با خیال راحت مناسب‌ترین نور برای فضای داخلی منزلتان را تهیه کنید.

>> مانوش مجدزاده