انتقاد از‌ هوشمندسازی ‌مدارس در‌ مناطق محروم

به گفته کارشناسان، یکی از اصلی‌ترین اهداف اجرای طرح هوشمندسازی مدارس که در ایران از سال 1383 در دستور کار قرار گرفت و اجرای آن از مرداد 1390 آغاز شد، برقراری عدالت آموزشی است، ضمن این‌ که از دیگر اهداف اصلی این طرح که کشورها به دنبال آن هستند، بهبود وضع آموزشی در مدارس یا مناطقی است که دسترسی آموزشی به آن نقاط ضعیف‌تر است.‌

براساس آمار دریافتی تاکنون از حدود 120 هزار مدرسه سطح کشور، 44 هزار مدرسه به این سیستم متصل شده‌ و قرار است تا پایان برنامه پنجم توسعه حداکثر 50 هزار مدرسه دیگر نیز به این شبکه متصل شود.

احتمالا مدارسی که قرار نیست تا پایان برنامه پنجم نیز به این قافله برسند،‌ همان مدارسی است که بیشتر در نقاط محروم کشور واقع شده است.

همان مدارسی که برخی از آنها هنوز با سقف و دیوارهای فرسوده و لرزان خود سرپناه نیم‌بند دانش‌آموزان شده یا مدارسی که دانش‌آموزانشان به جای نشستن روی نیمکت،‌ روی زمین سخت و سفت و سرد نشسته و به اندوخته‌های خود می‌افزایند یا حتی مدارس کپری و کانکسی و چادری که تعدادشان در برخی شهرستان‌ها مانند نیک‌شهر سیستان و بلوچستان‌ یا بخش مرکزی بوشکان بوشهر، چهارمحال و بختیاری، کرمان و... کم نیست، درست مثل مدارس بخش مرزی از گله از توابع شهرستان ثلاث باباجانی استان کرمانشاه که دانش‌آموزانش زیر چادر و به دور از هرگونه امکانات به تحصیل مشغولند و نداشتن سرویس بهداشتی و آبخوری مناسب، نبود وسایل آموزشی و وسایل گرمایشی و سرمایشی و حتی نبود نور کافی در کلاس‌های تاریک کپری که خطوط کتاب‌های درسی هم در آن بسختی دیده می‌شود، هوشمندسازی را برایشان به اتفاقی فانتزی و دور از ذهن تبدیل کرده است.

اجرای طرح در مناطق محروم

آمار ارائه شده نیز نشان می‌دهد مدارسی که هوشمند شده و رشد بهتری در این زمینه داشته، بیشتر در استان‌های بزرگ مانند تهران واقع شده است.

معاون پشتیبانی آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان در این باره به جام‌جم می‌گوید: این طرح طی سال 90 و 91 در 1200 کلاس از شهرستان‌های استان از زابل گرفته تا چابهار و حتی شهرستان‌های محرومی مانند کنارک، سرباز، دشتیاری و نیک شهر که از زیرساخت‌های لازم برخوردار نبودند، اجرا شده است.

عبدالحسن خاشی می‌افزاید: امکان اجرای این طرح در بسیاری از روستاهای استان به دلیل برخوردار نبودن از زیرساخت‌های لازم و امکانات اولیه وجود نداشت.

وی با بیان این‌که امسال بودجه‌ای برای اجرای این طرح اختصاص نیافته، یادآور شد: آن سری ادارات دولتی مانند جهاد کشاورزی، اداره راه و ترابری و بانک‌ها هم که طبق بخشنامه دولت، متعهد به کمک برای هوشمندسازی مدارس مناطق محروم شده بودند، به تعهدات خود عمل نکردند.

در همین حال محمد سعید اربابی، نماینده شهرستان‌های سرباز،‌ ایرانشهر و دلگان اگرچه هوشمندسازی را در کل، طرح خوبی ارزیابی می‌کند،‌ اما با انتقاد از نحوه اجرای آن به جام‌جم می‌گوید: اجرای این طرح در سطح کلان در کشور هم از نظر مالی و هم اجرایی کار سختی است، چراکه نبود معلمان باسابقه در این زمینه در مناطق محروم از یک سو و نبود امکانات اولیه مانند خطوط برق، تلفن، مدارس سالم و... و همین طور اعتبارات لازم از سوی دیگر، اجرای این طرح را با چالش مواجه کرده است.

وی با بیان این‌ که اگرچه گفته می‌شود این طرح در بسیاری از مناطق محروم به اجرا درآمده، اما عملا مدارس زیادی وجود دارد که از زیرساخت‌های لازم برای اجرای طرح برخوردار نیست، می‌افزاید: در حوزه انتخابیه من که جزو مناطق محروم است، 50 درصد مدارس هوشمندسازی شده است، آن هم به این معنا که یک عدد کامپیوتر این مدارس جانمایی شده که آن هم به دلیل نبود نیروی متخصص بلااستفاده مانده است.

اربابی در عین حال از دو مدرسه در مناطق جلگه چاه ‌هاشم در شهرستان دلگان و سرباز نام می‌برد که با بیش از60 سال سابقه ساخت، سقف و دیوارهای فرسوده و لرزانی دارد و از امکانات مناسبی برخوردار نیست،‌ اما مجهز به سیستم هوشمند شده است. به عقیده او، نصب این سیستم در این مدارس بدون فراهم کردن امکانات اولیه جای تامل دارد.

استان بوشهر نیز یکی دیگر از استان‌های محروم کشور است که به گفته معاون پژوهشی و برنامه‌ریزی اداره کل آموزش و پرورش این استان رتبه سوم هوشمندسازی در میان استان‌های کشور را کسب کرده است.

حبیب فکوری با بیان این‌که هوشمندسازی تاکنون در 17 منطقه شهری و روستایی استان اجرا شده که بخشی از این مناطق مانند بندر ریگ، بردخون و عسلویه جزو شهرستان‌های محروم استان هستند، به جام‌جم می‌گوید: این طرح در عین حال در مدارسی اجرایی می‌شود که از نظر فضا و امکانات در حد قابل قبولی باشند و کارایی لازم را داشته باشند تا سرمایه ملی هدر نرود.

هوشمندسازی حق دانش‌آموزان روستایی است

در حالی که برخی معتقدند ابتدا باید محرومیت از چهره روستاها زدوده و امکان تحصیل برای دانش‌آموزان این مناطق محروم فراهم شود، سپس به تجهیز و هوشمندسازی این مدارس پرداخت، برخی دیگر مانند حسین احمدی، کارشناس آموزشی عقیده دیگری دارد.

وی معتقد است کودکانی که در این گونه مدارس تحصیل می‌کنند، حق استفاده از این امکانات را دارند و نبود یا کمبود امکانات اولیه تحصیلی نباید مانعی برای مجهز کردن این مدارس به سیستم هوشمند باشد.

این استاد دانشگاه با بیان این ‌که نمی‌توان تنها به این دلیل که برخی مدارس امکانات اولیه مانند آبخوری،‌ میز و نیمکت یا... را ندارند، آنها را از اجرای این طرح محروم کرد، به جام‌جم می‌گوید: شاید بسیاری از دانش‌آموزانی که در این مدارس تحصیل می‌کنند و همچنین والدین آنها، بخواهند از امکانات و فواید این طرح بهره‌مند شوند، بنابراین طرح باید در این مناطق هم اجرا شود، هر چند به خاطر برخی کمبودها و نواقص، فواید کمتری نسبت به مناطق برخوردار داشته باشد.

احمدی در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نبود به جای اجرای طرح هوشمندسازی در این گونه مدارس، هزینه آن صرف تکمیل نواقص آنها می‌شد، می‌افزاید: ما حق نداریم سطح آموزش استاندارد که هوشمندسازی بخشی از آن است را پایین بیاوریم، بلکه این مدارس هستند که باید سطح خود را برای استفاده از این تجهیزات بالا ببرند،‌ چراکه مدارس و سیستم آموزشی ما همین حالا نیز بسیاری از کشورهای دنیا عقب‌ است.

وی با بیان این‌که با توجه به این‌ که مسلط نبودن به علم کامپیوتر اکنون در دنیا پس از خواندن و نوشتن و حساب کردن یکی از ارکان بی‌سوادی تلقی می‌شود، می‌گوید: صرف نبود امکانات در برخی مدارس نباید مانع اجرای این طرح شود، بلکه راه چاره این است که رسیدگی به نواقص مدارس و اجرای طرح، همزمان و در کنار هم انجام شود،‌ چراکه رسیدگی به کمبود امکانات در مدارس با توجه به وسعت آنها شاید به این سرعت برطرف نشود، اما اجرای طرح هرچه به تعویق بیفتد، ضرر بیشتری به دانش‌آموزان و نظام آموزشی ما وارد می‌کند.