مهریه 124 هزار سکه‌ای داماد را فراری داد

او یکی از صدها دختر جوانی است که اسدالله جولایی معتقد است در روز خواستگاری و بله برون، خاله‌ها، عمه‌ها، دایی‌ها و عموهایش دور هم نشسته‌اند و چای و شیرینی خورده‌اند و با این ذهنیت که چه کسی مهریه را داده و چه کسی مهریه را گرفته، روی 124هزار پیغمبر دست گذاشته‌اند و آن را مبنای مهریه‌ای به ارزش بیش از 130 میلیارد تومان کرده‌اند که معلوم نیست تمام ثروت داماد و خانواده‌اش کفاف پرداخت آن را می‌دهد یا نه.

دختر دیگری که جولایی از او یاد می‌کند و داستان مهریه‌اش روی خروجی خبرگزاری مهر قرار می‌گیرد کسی است که به احتمال زیاد متولد سال 1371 است ، چون مهریه‌اش این تعداد سکه تمام بهار آزادی به همراه ده کیلو شمش طلا و 50 طاقه پارچه ابریشمی است که ارزش تقریبی آن بیش از سه میلیارد تومان است.

سرنوشت این زندگی مشترک را جولایی البته رسانه‌ای نکرد، شاید به این علت که هنوز این زوج در کنار هم زندگی می‌کنند و کارشان به مطالبه مهریه نرسیده؛ هرچند بعید نیست روزی، ماهی یا سالی دیگر جدایی این زوج از هم با این مهریه افسانه‌ای خبرساز شود.

این اخبار را به نقل از رییس ستاد دیه کشور نوشتیم تا نشان دهیم با این‌که مدت‌هاست دولت و مجلس با همکاری قوه قضاییه درصددند برای مهریه‌های نامتعارف ترمزی بگذارند و از پیامدهای اجتماعی آن کم کنند، اما هنوز گروهی از مردم راه خودشان را می‌روند و هر روز مهریه‌هایی سنگین‌تر با اقلامی جدیدتر و گرانبهاتر برای خود انتخاب می‌کنند.

عده‌ای مثل جولایی راه چاره را در الزام دفترخانه‌ها به نوشتن تعداد معینی سکه در قباله‌های ازدواج می‌دانند، مجلسی‌ها نیز که تعیین سقف برای مهریه را راهکار مناسبی دیده‌اند، قانونی نوشته‌اند که اگر از شورای نگهبان با مهر تائید بیرون بیاید، به زنان اجازه می‌دهد فقط برای 110 سکه از مهریه‌شان تقاضای حبس همسر را داشته باشند، اما هنوز جامعه‌شناسان معتقدند که برای سر وسامان دادن به اوضاع مهریه‌ها باید روی اصلاح فرهنگ عمومی کار کرد.

مهریه‌های نامتعارف از این بابت محلی برای نگرانی است که می‌تواند عاقبت یک زوج را به طرح شکایت در دادگاه برساند و در عین حال با دهان به دهان گشتن در جامعه به الگویی برای تقلید تبدیل شود، در حالی که بیشتر افراد اگر تمام سرمایه خود را جمع کنند حتی نمی‌توانند ده یا 20 سکه را تقبل کنند.

البته شکی نیست مردانی هم که مهریه‌هایی بیش از توان خود را می‌پذیرند، در این فرآیند بی​گناه نیستند، همچنین آنها که برای فرار از پرداخت مهریه، با هزار ترفند زنان را دور می‌زنند، اما موضوع این است که مهریه به عنوان مالی که نشانه محبت مرد به زن است و باید پشتوانه‌ای برای زن تلقی شود، کارکردی منفی پیدا کرده و جمعیت کیفری زندان‌ها و نیز آمار افراد بلاتکلیف در محاکم را افزایش داده است.

به استناد آمار رئیس ستاد دیه کشور، در سال‌های 89 و 90، 16 هزار و 500 نفر از زندانیان کسانی بوده‌اند که به‌دلیل ناتوانی از پرداخت مهریه روانه زندان‌ها شده‌اند؛ رقمی که 2134 نفر از آنها سال گذشته، 680 میلیارد تومان بدهی داشته‌اند و با کمک 10 میلیارد تومانی خیران آزاد شده‌اند و امسال نیز تاکنون 1956 نفرشان با 381 میلیارد تومان دین، با کمک 25 میلیارد تومانی نیکوکاران از زندان آزاد شده‌اند.

این دور باطل است

35 میلیارد تومان کمک مردمی برای آزادی زندانیان مهریه رقم کوچکی نیست، اما به نوعی هدررفت سرمایه محسوب می‌شود. هدررفت از این بابت که این مبالغ می‌توانست در راه کمک به سایر نیازمندان خرج شود، نه برای کسانی که از روی سهل‌انگاری، پرداخت مهریه‌های چند صد میلیون تومانی را تعهد کرده‌اند و به علت ناتوانی در پرداخت به زندان افتاده‌اند.

البته این‌که نیکوکاران اموالشان را در کدام راه خرج کنند موضوعی کاملا انتخابی است، اما مساله این است که اگر با آگاهی دادن به مردم، ابهت امروزی مهریه به عنوان مالی که می‌تواند باعث دلگرمی زن، ابزاری برای تحت فشار گذاشتن مرد و تضمینی برای خوشبختی و پایبندی شوهر به زندگی باشد شکسته شود، دیگر کسی به زندان نمی‌افتد که برای آزادی‌اش نیکوکاران دست به کار شوند.

اما حالا که هنوز این چنین نشده است باید در جهت تغییر فرهنگ مردم و اصلاح باورهای آنها درباره ازدواج و ثبات آن حرکت کرد، همین‌طور به آموزش افراد از سنین قبل از ازدواج پرداخت تا بدانند که زندگی مشترک نه یک معامله اقتصادی، بلکه اقدامی برای خوشبخت شدن است، همچنین نوشتن قوانینی حمایتی تا زنان بدانند که اگر پس از ازدواج به هر دلیل موفق به ادامه زندگی نشدند برای احقاق حقوقشان، ابزارهایی قابل اتکاتر از مهریه در دسترس است.

مریم خباز - گروه جامعه