کمربند سبز ‌اصفهان ‌نفس‌های ‌آخر را می‌کشد

این در حالی است که موضوع طرح جامع ساماندهی این بیشه نیز که از سال‌ها پیش مطرح‌شده، هنوز اجرایی نشده و معطل اندک اعتبار و سرگردان میان تصمیم‌گیری‌های سازمان‌های مختلف است.

زاینده‌رود که خشک شد، رنگ و رخسار ناژوان هم آرام‌آرام زرد شد. در این میان بی‌مهری مردم و بی‌توجهی مسوولان شهری نیز بر تخریب این بیشه دامن زد؛ به گونه‌ای که اکنون بایرشدن زمین‌های کشاورزی و بی‌انگیزگی مالکان خصوصی برای حفظ این بیشه و قطع درختان باغ‌ها، کارکرد ناژوان را مختل کرده است.

این در حالی است که برخی از مسوولان شهر همچنان از اجرای طرحی می‌گویند که قرار بود سال‌ها پیش اجرا شود و زندگانی را به ناژوان برگرداند و علاجی برای هوای آلوده شهر اصفهان باشد که روز به روز آلوده‌تر و غیرقابل تحمل‌تر می‌شود.

«طرح ‌جامع اراضی ناژوان» بیش از یک دهه‌ در انتظار تصویب در شورای عالی شهرسازی و معماری اصفهان است و به گفته علیرضا نصر اصفهانی، عضو شورای شهر اصفهان چوب بی‌همتی شهرداری و شورای شهر را می‌خورد.

وی دراین باره به جام‌جم می‌گوید: بدون هیچ تعارفی اعلام می‌کنم که نه شورای شهر، نه شهرداری و نه مسکن و شهر‌سازی، هیچ کدام دغدغه‌ای جدی برای ناژوان ندارند که اگر غیر از این بود بسیاری از مشکلات تاکنون حل شده بود.

طرحی سرگردان میان سازمان‌ها

نصراصفهانی با بیان این‌که شهرداری و شورای شهر نشان داده‌اند اگر اراده کنند کارهای بزرگی انجام می‌دهند، می‌افزاید: اما این دو نهاد تا‌کنون هیچ کاری برای ناژوان انجام نداده‌اند، چراکه طرح ساماندهی این بیشه حیات‌بخش به خاطر 200 میلیون تومان اعتبار، بین شهرداری و مسکن و شهرسازی دست به دست می‌شود و گویا قرار هم نیست یکی از طرفین کوتاه بیاید.‌

عضو شورای شهر اصفهان با بیان این‌که این طرح قرار بود به حیات ناژوان بقا ببخشد، خاطرنشان می‌کند: مشاور این طرح هیچ عجله‌ای برای اجرای آن ندارد و آرام‌آرام و بدون هیچ نگرانی و بازخواستی از سوی شهرداری و شورای شهر کار خود را دنبال می‌کند که با این شرایط و ادامه این روند نباید انتظار داشت حال و روز ناژوان بهتر از این باشد.

نصر اصفهانی تاکید می‌کند: ناژوان واقعا در آستانه نابودی است و خشک ‌شدن زاینده‌رود و تغییر نگرش مردمی مبنی بر حفظ این بیشه بر تخریب روزافزون آن دامن زده است.

وی با بیان این‌که از 1200 هکتار مساحت این بیشه، 200 هکتار آن در مالکیت شهرداری و بقیه در تملک مردم است، درخصوص علت بی‌انگیزگی مردم برای حفظ این باغات می‌گوید: برخی قوانین سختگیرانه مانند نداشتن اجازه تغییر کاربری در باغات دلیل این مساله است، چراکه بسیاری از مالکان ساکن شهر اصفهان هستند و برای رسیدگی به باغ خود باید مسیر اصفهان تا ناژوان را هر روزه بپیمایند، ‌این در حالی است که در صورت داشتن ساختمانی کوچک یا حتی اتاقک و سرپناهی در باغ امکان رسیدگی و محافظت برای آنها بسیار آسان‌تر خواهد شد، اما چنین امکانی از سوی شهرداری از آنها دریغ شده است و آنها نمی‌توانند از باغ خود به عنوان تفرجگاه استفاده کنند.‌

به گفته نصر اصفهانی این مشکل، خودش را در فصل تابستان که زمان ثمردهی درختان و چینش محصولات است، بیشتر نشان می‌دهد؛ چراکه محصولات رسیده روی درختان و به عبارتی دسترنج یکساله باغداران و کشاورزان به دلیل نبود آنها در باغات و عدم نظارت و حفاظتشان مورد دستبرد برخی افراد واقع می‌شود.

عضو شورای شهر اصفهان تاکید می‌کند: مردم نه‌تنها اجازه ساخت و ساز مشروط به حفظ باغ‌ها و زمین‌های ناژوان را ندارند، بلکه هنگام فروش املاک خود نیز با چنان قیمت‌گذاری‌های ناعادلانه‌ای از سوی برخی دلالان مواجه می‌شوند که ناچار باغ و ملک خود را رها می‌کنند که نتیجه آن خشک و برهوت‌شدن بیش از پیش بیشه شده است.

این مسوول ادامه می‌دهد: شهرداری در حالی که می‌تواند با اجازه ساخت و سازی اندک در باغات، مالکان را راغب به حفظ باغ‌هایشان کند، عملا از انجام این کار سرباز می‌زند و همین سختگیری بیش از اندازه انگیزه‌ای برای حفظ باغات باقی نگذاشته است.‌

به اعتقاد وی شهرداری اگر تمام‌ یک هزار هکتار از بیشه ناژوان را هم که تحت مالکیت خصوصی است، بخرد، چون توانایی مدیریت‌کردن آن را ندارد، باز ناژوان آسیب خواهد دید و به همین دلیل لازم است با اتخاذ سیاست‌های تشویقی که مالک خصوصی را متنفع می‌کند‌، از همکاری و همراهی خود مردم کمک گرفت و کاری کرد که خود مردم در توسعه فضای سبز ناژوان کوشا باشند.

برنامه‌ریزی‌ها اشتباه بود

مهدی بصیری، استاد دانشگاه و فعال محیط زیست نیز معتقد است: برنامه‌ریزی‌های مسئولان اصفهان برای ناژوان از همان اول اشتباه بوده است.

به گفته وی حفظ مالکیت‌های خصوصی در ناژوان در کنار عدم اجازه تغییر کاربری، می‌توانست به مردم کمک کند تا خودشان حافظ این بیشه سرسبز باشند، اما این کار نشد و با افتادن مسوولان شهری در چرخه تملک زمین‌ها و دادن حق و حقوق کشاورزان منطقه، اصل حفاظت از ناژوان به حاشیه رفت و مسئولان شهری عملا گرفتار موضوعاتی شدند که حاشیه‌ساز است و به نفع ناژوان نبوده و نیست.

بصیری می‌افزاید: اگر امکانات مورد نیاز مالکان مانند راه‌های دسترسی و عبور و مرور راحت در منطقه تامین و امنیت زمین‌ها و باغات نیز حفظ می‌شد، به طوری که حتی نیاز به حصار کشی و دیوارکشی و امثال آن نداشته باشند و علاوه بر این شرایطی ایجاد می‌شد که مالکان ناژوان به پاس نگهداری و حفظ سبزینگی این بیشه، متنفع شوند، به یقین مشکلات کنونی اتفاق نمی‌افتاد.‌

وی خاطرنشان می‌کند: اصفهان به قدری آلوده است که مردم می‌توانند دوده و لایه‌هایی از ذرات آلاینده را که روی خودروها و حیاط منازلشان می‌نشیند، به چشم ببینند، از سوی دیگر جهت بادهای غالب اصفهان از شرق به غرب است و این یعنی آلاینده‌ها به اصفهان هجوم آورده‌اند و از این رو اگر ناژوان هم بخواهد تخریب شود باید فاتحه اصفهان را خواند.

این استاد دانشگاه درخصوص کاشت چمن به جای درختان ناژوان تاکید می‌کند: کاشت چمن نیاز به مراقبت و هزینه زیادی دارد ضمن این‌که مانند درختان نیز کارکرد تصفیه را ندارد و به همین دلیل ضروری است که درختان ناژوان حفظ شود، این در حالی است که اکنون تغییر کاربری باغ‌ها و ساخت و سازهای بیش از اندازه، حیات ناژوان را به خطر انداخته است، چراکه شهرداری اجازه فروش باغات و تغییر کاربری اندک در باغات را نمی‌دهد و بنابراین باغداران با خشک کردن باغ‌هایشان، توجیه مناسبی برای تغییر کاربری یافته‌اند که این خطرناک است.

بصیری البته بر تاثیرگذاری خشکی زاینده رود بر ناژوان هم تاکید دارد و می‌گوید: زاینده‌رود که خشک شد، بسیاری از درختان ناژوان هم که ریشه‌هایشان از آب رودخانه تغذیه می‌کرد، خشک شدند و با توجه به کاهش سطح منابع آب زیرزمینی و چاه‌های فلمن، امکان آبرسانی به درختان ناژوان به‌وسیله تانکرها هم پایین آمده و نمی‌توان این درختان را بخوبی آبیاری کرد، بنابراین بجاست که مسئولان فکری به حال زاینده‌رود کنند تا ناژوان از جان گرفتن این رود، جانی دوباره بگیرد و بلایی که بر سر باغات ماربین اصفهان آمد بر سر باغ‌ها و زمین‌های ناژوان نیاید.

کمبود بودجه مانع اجرای طرح

گفته‌های بصیری مبنی بر نادرست‌بودن برنامه‌ریزی‌ها برای ناژوان در حالی است که برخی طرح ساماندهی ناژوان را از جمله برنامه‌های خوب مدیران شهری برای حفظ حیات ناژوان می‌دانند.‌

قهرمان صمیمی، مدیر طرح جامع اراضی ناژوان یکی از این افراد و معتقد است: «طرح جامع اراضی ناژوان»، طرحی است که سعی دارد با اتخاذ سیاستی جامع و با برنامه‌ریزی هدفمند، مانع از توسعه بی‌در و پیکر اراضی کشاورزی و باغ‌ها شود.‌

وی با بیان این‌که کمبود بودجه برای تملک و جابه‌جایی خانه‌ها و واحدهای کارگاهی داخل محدوده، عمومی‌ترین کمبود برای عملیاتی شدن این طرح است، می‌گوید: اما با اجرای این طرح بسیاری از مشکلات کنونی ناژوان حل می‌‌شود.

به هر روی طرح ساماندهی اراضی ناژوان در آینده‌ای نامعلوم اجرا شود یا نشود، مهم وضع کنونی این بیشه است که متاسفانه روی خط قرمز قرار گرفته و تخریب تدریجی و نامحسوس آن ممکن است درهای تنفس را روی اصفهان ببند که اگر این‌گونه شود این کلانشهر در میان میلیاردها ذرات آلاینده خفه خواهد شد.

آسیه اسدپور - جام‌جم اصفهان