برچسب‌های تبلیغاتی؛ زخمی بر چهره شهر

همان‌هایی که به در‌های تازه رنگ شده منازل هم رحم نمی‌کنند، حتی خواهش و اصرار شهروندان که روزها با کاردک، سطلی آب و انواع پاک‌کننده‌های شیمیایی به جان در خانه‌شان می‌افتند تا شاید بتوانند به هزار زحمت از شر برچسب‌های تبلیغاتی به ظاهر کوچک اما دردسرساز خلاص شوند هم در این میان بی‌فایده است.

نظافت منزل، تخلیه چاه، لوله‌بازکنی فقط در این محل، تاکسی سرویس شبانه‌روزی، قالیشویی، سبزی خردکنی، کلاس‌های تدریس خصوصی و... بیشترین برچسب‌های تبلیغاتی چسبانده شده روی در منازل را به خود اختصاص داده‌اند، این برچسب‌ها اغلب پنهانی روی در منازل نصب می‌شوند و در روشنایی روز نه‌تنها موجب نارضایتی صاحبخانه می‌شوند، بلکه زشتی آنها چهره شهر را می‌آزارد.

با آن که سازمان‌های متولی در شهرداری بارها با اجرای طرح‌های ضربتی، پیکره شهر را از انبوه برچسب‌های تبلیغاتی پاک می‌کنند، اما در کمتر از 24 ساعت بعد باز هم این شرکت‌های خدماتی هستند که با چسباندن تبلیغات خود روی در منازل شهروندان همچنان چهره شهرمان را نازیبا می‌کنند.

شهروندی که از نصب برچسب‌های تبلیغاتی روی در خانه‌اش دل پری دارد، می‌گوید: در مدتی که در این محل سکونت داریم دیگر عادت کرده‌ایم از سر ناچاری تقریبا سالی 2 بار در خانه را نقاشی کنیم، اما چندی نمی‌گذرد که مجدد این برچسب‌های رنگارنگ بدون این ‌که بفهمیم کی و از طرف چه کسانی هستند دوباره روی در خانه چسبانده می‌شوند و تمام زحماتمان به هدر می‌رود.

شهروند دیگری هم می‌گوید: تعداد این برچسب‌ها آنقدر زیاد است که فرصت شکایت از متخلفان را باقی نمی‌گذارد و در این صورت باید تمام کار و زندگی‌مان را رها کنیم و دنبال شکایت از آنها باشیم.

آلودگی بصری شهر

هم‌اکنون تبلیغات عنان گسیخته، محدودترین فضاهای قابل استفاده شهرها را نیز در سیطره خود گرفته‌اند. دیوارهای شهر، صندوق‌های پستی و حتی دیوارهایی که عبارت «نصب هرگونه آگهی پیگرد قانونی دارد» بر پیکر آنها حک شده است نیز از هجوم برچسب تبلیغاتی در امان نمانده‌اند و به‌رغم گسترش این معضل و اعتراض دائمی شهروندان درخصوص تبلیغات مزاحم، شهرداری‌ها و سازمان زیباسازی تاکنون نتوانسته‌اند آنچنان که باید برای ساماندهی یا حتی کنترل این معضل، اقدامی اساسی انجام دهند.

این در حالی است که به دلیل نبود قوانین بازدارنده برای برخورد با متخلفان در این زمینه، منظر شهری که باید حریم امن زندگی شهروندان باشد، جولانگاه پیام‌های تبلیغاتی شده و کنترل این تخلفات با تکیه بر قوانین فعلی امکان‌پذیر نیست.

مجازات‌های ناکارآمد

براساس ماده 92 قانون شهرداری‌ها، تبلیغات روی معابر شهر بجز اماکنی که شهرداری آنها را مجاز شناخته ممنوع است و متخلفان، تعدی‌کننده به حقوق عمومی و قانون محسوب می‌شوند، اما عدم ضمانت اجرایی چنین قانونی از یک سو و نداشتن متولی مشخص برای رسیدگی به چنین تخلفاتی موجب شده شهروندان به دلیل مشغله‌های زندگی، کمتر فرصتی برای طرح شکایت پیدا کنند و شرکت‌های خدماتی نیز با اطلاع از چنین روندی با خیالی آسوده از در و دیوارهای منازل مسکونی شهروندان به عنوان محل مناسبی برای تبلیغات خود استفاده کنند.

از سوی دیگر، در حال حاضر سخت‌ترین مجازات برای تخلفات تبلیغاتی بخصوص آن دسته از تخلفاتی که شامل نصب برچسب روی دیوار و در منازل شهروندان می‌شود، براساس قانون قطع خط تلفن و جریمه مالی اندک است، اما گویا این دو مجازات عامل بازدارنده‌ای برای ارتکاب تخلفات تبلیغاتی در سطح شهر نبوده و افزایش گلایه‌های شهروندان از این بابت و تحمیل سالانه میلیارد‌ها تومان به شهرداری برای پاک کردن این برچسب‌ها گویای این واقعیت است که شرکت‌های خدماتی که چنین شیوه‌ای را برای تبلیغ خود برگزیده‌اند، از چنین مجازاتی نگرانی ندارند.

پاک کردن برچسب‌های تبلیغاتی از در و دیوار شهر، سالانه یک میلیارد تومان خرج روی دست سازمان زیباسازی می‌گذارد، در حالی که این دور تسلسل همچنان ادامه می‌یابد، زیرا شرکت‌های خدماتی متخلف که این شیوه را بهترین تبلیغ برای کارشان می‌دانند همچنان با سماجت به تخلف‌شان ادامه می‌دهند.

البته شاید یکی از دلایل چنین وضعیتی این باشد که قوانین مربوط به برخورد با تخلفات تبلیغاتی مربوط به سال 1343 بوده و طبیعی است حالا با گذشت نزدیک به 50 سال از آن زمان، دیگر این قوانین برای شرایط زندگی شهری امروز بسیار ناکارآمد و ناقص باشد.

این گفته مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری تهران است که از تحمیل هزینه‌های میلیاردی پاک کردن برچسب‌های تبلیغاتی از در و دیوار شهر و منازل شهروندان گلایه فراوان دارد و می‌گوید: یکی از مهم‌ترین مشکلات شهرداری تهران در برخورد با این متخلفان همین خلأ قانونی است و دستگاه‌های قانونگذار در راستای بهبود وضع سیما و منظر شهری و برخورد با این تخلفات باید چاره‌ای بیندیشند.

سیدمحمد جواد شوشتری معتقد است یکی از معضلاتی که شهرداری تهران در زمینه اغتشاش بصری فضای شهر با آن دست و پنجه نرم می‌کند، نصب برچسب‌های غیرمجاز تبلیغاتی است، به طوری که میلیاردها تومان از عوارض عمومی و هزینه‌های شهر صرف پاکسازی و حذف این برچسب‌ها از سیمای شهر تهران می‌شود در حالی که این تلاش و هزینه در کمترین زمان ممکن دوباره از سوی قانون‌شکنان به شهر تحمیل می‌شود.

به گفته وی، فقط در سال گذشته با بیش از 500 شرکت متخلف در نصب برچسب‌های تبلیغاتی برخورد قضایی شده است و در برخی مناطق شهر، شرکت‌های خصوصی به نصب برچسب روی لوله‌های گاز، پلاک منازل، تاسیسات شهری و چراغ‌های راهنمایی و رانندگی اقدام کرده‌اند که شهرداری بشدت با آنها از طریق مراجع قضایی برخورد کرده است.

مدیرعامل سازمان زیباسازی از شهروندان می‌خواهد با تماس با شماره‌های 137 یا سازمان زیباسازی منطقه خود، شهرداری را در برخورد با معضل برچسب‌های تبلیغاتی و کاهش هزینه‌های شهری کمک کنند.

این یک واقعیت است که قوانین و مجازات‌های موجود در برخورد با تخلفات نصب برچسب‌های تبلیغاتی به دلیل ناکارآمدی از تاثیر‌گذاری لازم برخوردار نیست و شاید وجود همین نقطه ضعف بود که مسوولان سازمان زیباسازی شهرداری تهران را بر آن داشت تا لایحه تشدید مجازات نصب برچسب‌های تبلیغاتی بر در و دیوار شهر را به شورای اسلامی شهر تهران ارسال کنند.

این‌طور که از گوشه و کنار شنیده می‌شود، براساس این لایحه قرار است هم جریمه نقدی شرکت‌های خدماتی متخلف افزایش یابد و هم علاوه بر جریمه نقدی مجازات‌های حقوقی مانند قطع انشعاب آب، برق، گاز و... نیز برای متخلفان در نظر گرفته شود.

حال باید منتظر بود و دید آیا تشدید این مجازات‌ها می‌تواند در بازدارندگی شرکت‌های خدماتی متخلف در نصب برچسب‌های تبلیغاتی موثر عمل کند یا خیر؟

حالا سال‏ها از تلاش برای حذف آلودگی‏های بصری از چهره شهرمان می‏گذرد و کار نصب و پاکسازی تبلیغات غیرمجاز شهری به همان حکایت آب در هاون کوبیدن تبدیل شده است.

به نظر می‌رسد در کنار تلاش برای اصلاح و به‌روزرسانی قوانین برخورد با چنین شیوه تبلیغاتی، مسوولان شهری نباید نسبت به نیاز برای تبلیغات شهری ارزان‌قیمت نیز بی‌تفاوت باشند و در نشست‌ها و هم‌اندیشی‌های خود با سایر دستگاه‌های متولی برای پاسخگویی به این نیاز نیز راهکاری بیندیشند. به هر حال آنچه واضح است چهره شهرمان در پس نیاز به تبلیغات شهری و بخصوص تبلیغات برچسبی هر روز زشت‌تر و نابسامان‌تر می‌شود و در این میان دیگر از جریمه‌های نقدی هم کاری ساخته نیست و شاید زمان آن فرارسیده تا مسوولان شهری از سایر دستگاه‌های اجرایی برای ساماندهی موضوع تبلیغات محیطی و بخصوص این شیوه تبلیغات برچسبی نیز کمک بگیرند.

پوران محمدی - گروه جامعه