احمدی‌نژاد با کسی رودربایستی ندارد

فتاح از دوستان قدیمی و نزدیک احمدی‌نژاد به شمار می‌رود که در کابینه دهم حضور نداشت و به سپاه بازگشت. وی که هم‌اکنون مدیرعامل بنیاد تعاون سپاه است روزهای آرامی را می‌گذراند و از کار کردن برای نیروهای ارزشی لذت می‌برد.

بیش از 2 ساعت پذیرای ما شده و با حوصله به سوالات پاسخ می‌دهد. به دلیل ارتباطش در دوره دفاع مقدس با گروه‌های مبارز کردستان عراق به زبان کردی نیز تسلط دارد و قرار است در آینده‌ای نزدیک به عراق سفر کند. آنچه در پی می‌آید، حاصل گفتگوی «جام‌جم» با پرویز فتاح است.

چه شد برخلاف همه اصرارهایی که وجود داشت، شما در دولت دهم همکاری نکردید و به سپاه برگشتید؟

من فکر می‌کنم زیاد نباید دنبال دلیل بگردیم، روابط کاری تعریف‌کننده این تعامل است. من با دکتر احمدی‌نژاد 4 سال کار کردم و حداقل این است که انعکاس بیرونی این همکاری بد نبود. هم من به لطف خدا ظرفیتی داشتم هم ایشان مدارا می‌کرد و اگر مطلبی بین ما وجود داشت، بروز نمی‌دادیم. نه ایشان درباره من صحبت خاص رسانه‌ای داشت و نه من در مورد ایشان. همیشه از دولت حمایت کردم حتی در دوره انتخابات دهم، پس از انتخابات و حتی در دوره‌ای که بنده وزیر نبودم، حمایت را بر خود واجب دیدم. تا حالا چیزی هم نگفته‌ام که کسی استنباط کند من با ناراحتی از ایشان جدا شدم.

برخورد ما حمایتی بوده و هست. من فکر می‌کنم باید این منطق را بپذیریم که به دلایل مختلف این جدایی می‌تواند اتفاق بیفتد، مهم ایجاد ظرفیت بالاست. لزوما هر جدایی به معنای اختلاف نیست آن هم از نوع سیاسی. گاهی پدر و پسر، دو برادر یا دو دوست نمی‌توانند با هم کار کنند. آقای رئیس‌جمهور یک سبک خاصی دارد و نشان داده‌اند رودربایستی با کسی ندارد و بر همین اساس در دولت نهم به دلایل مختلف جابه‌جایی‌های زیادی صورت گرفت.

دو موضوع را مد نظر بگیرید. آیا شما طی چهار سال چیزی در رسانه‌ها درباره اختلاف من و آقای احمدی‌نژاد شنیده‌اید؟

این مساله مهم است که طرفین ظرفیت بالایی در تعامل داشته باشند و اختلافات را بروز ندهند. اساسا معتقدم این روش باید یک روال در کشور بشود و این که اگر موضوعی پیش آید فورا رسانه‌ای شود به نظرم درست نیست. همه چیز به هم می‌خورد.

این که مسائلی بین ما بوده، حتما بوده. مگر می‌شود در این سطح کار کرد آن هم در دولت ایشان و در کشور جمهوری اسلامی ایران و با وجود مسائل مختلف در سطح اجرایی، مشکلی پیش نیاید؟ اگر پدر و پسر هم باشند حتما پیش می‌آید و تاریخ گواه این است، زیرا طبیعت کار اقتضا می‌کند. اگر بعضی از جلسات هیات دولت منتشر شود می‌بینید چقدر مباحث جدی است. دولت‌ها همیشه همین طوری بوده‌اند. گاهی در مجلس هم چنین فضایی وجود دارد و در دولت هم بوده مثلا فردی با رئیس‌جمهور درباره یک موضوع کاملا جدی جر و بحث داشته و این کاملا طبیعی است. ولی رفتار ایشان در مجموع با من بهتر از بقیه بود و این برمی‌گردد به روحیه بنده و نحوه بیان مسائل و بخشی هم به رابطه دوستی 30 سال که همدیگر را خوب می‌شناختیم.

آقای احمدی‌نژاد نشان داد که در رفتار اداری تعارف ندارد، گاهی جر و بحث می‌کند، تندی می‌کند چون کار است.

یکی از آخرین موارد را می‌گویم. تقریبا 25 روز مانده به انتخابات اواخر اردیبهشت ایشان در تهران ملاقات مردمی داشت. ساعت 1:30-2 بعدازظهر از محل همان ملاقات مردمی به من زنگ زدند که «آقای فتاح!»؛من هم لحن ایشان را می‌شناختم فهمیدم این از آن تماس‌هاست. تا جواب دادم، ایشان به تندی شروع به صحبت کرد. موضوع این بود که در آن ملاقات چند نفر از همکاران آب و فاضلاب تهران حضور داشتند و گفته بودند که بخشنامه استخدام نیروهای شرکتی ا جرا نشده است. آقای احمدی‌نژاد خیلی تند به من گفت چرا انجام نشده. گفتم آقای دکتر! من که نمی‌دانم این افراد چه کسانی هستند، 60‌هزار نفر در وزارت نیرو به همین وضعیت داشتیم که به دلایل مختلف در آن ضوابط نمی‌گنجیدند. گفتم باید بررسی شوند. ما نمی‌دانیم این افراد چه کسانی هستند. من هم دیدم آنجا سر و صدا هست، سکوت کردم اما عصر همان روز که احساس کردم، عصبانیتش فروکش کرده تماس گرفتم و با این‌که در جلسه بود، آمد بیرون و به تلفن جواب داد. گفتم آقای دکتر! الان رو به راه هستید و عصبانیت‌تان فروکش کرده؟ گفت: من حالم خوب است.

من عنوان کردم که چون الان آرام هستید می‌گویم این روش برخورد شما درست نیست ایشان خندید و گفت، بابا شما چرا همه‌چیز را جدی می‌گیری! گفتم شما جدی گفتید بعد گفت نه این‌طور نبوده و گذشت.

وقتی شما به صورت سیستمی به یک موضوعی نگاه کنید، تجزیه و تحلیل ساختار و سیستم به شما می‌گوید به درون و برون سیستم توجه کن. این ساده‌ترین مدل رفتاری برای مدیران است زیرا مدیریت یک سیستم مجرد نیست که تافته جدا بافته باشد. وزارت نیرو اگر روابط خود را با دولت، مجلس، استانداری‌ها، رسانه‌ها، وزرای خارجی، قوه قضاییه و بازرسی کل کشور خوب تنظیم نکند امور این وزارتخانه خوب نمی‌چرخد. مدیریت این نیست که فقط آب و برق درون وزارتخانه مدیریت شود. رابطه مجلس با دولت نهم رابطه خوب و راحتی نبود و کاملا مشخص بود. ما دیدیم اگر از این رابطه متاثر شویم چه برسر ما و وزارت نیرو می‌آید. باید مدام در خط استیضاح برویم یا سوال جواب بدهیم و از کار بمانیم، ولی با تدبیر این رابطه سخت و پیچیده را به سمت تعامل پیش بردیم.

واقعیت این است که تعامل، برنامه‌ریزی و تدبیر می‌خواهد. فقط بحث شخصیت وزیر نیست. واقعاً ارتباط ما با مجلس احترام‌آمیز بود. نماینده خواهان احترام به کسوت نمایندگی است. خاطرم هست، از من سوالی شد که به صحن کشیده شد. قبل از سوال به من گفتند این نماینده قانع نمی‌شود، خودت را خسته نکن. گفتم من که علم غیب ندارم اما وظیفه‌ دارم چون صدایم را مجلس و مردم می‌شنوند استدلالم را جاری کنم. آقای باهنر هم جلسه را اداره می‌کرد. رسم است که وزیر یک بار پشت تریبون قرار بگیرد، من اجازه گرفتم و 2 بار رفتم و سوالات نماینده مطرح شد. هر چه در توان داشتم، استدلال کردم. آنجا گفتم نمایندگان عزیز! اگر در طول دوره وزارت قرار باشد به چند اشتباه اقرار کنم، یکی همین مساله‌ای است که نماینده محترم سوال کرده است. ما نباید این کار را انجام می‌دادیم.

درباره سدی سوال شده بود که کار آن درست پیش نرفته بود. اشتباه ما همین بود که زود کلنگ زده بودیم. اصلا طراحی و تخصیص آب آن کامل نبود و مشکل داشت. گفتم من اکنون که اینجا ایستاده‌ام و به سوال درست ایشان پاسخ می‌‌دهم، تاوان آن اشتباه است. دیدم حدود 20 نماینده رفتند سر میز آن نماینده دست ایشان را به زور گرفتند و بالا بردند که یعنی قانع شد. به هر حال تعامل با مجلس منطق می‌طلبد.

بارها در مجلس نماینده‌ای خیلی با تندی برخورد می‌کرد اما در چنین وضعیتی از خدا کمک می‌خواستم و ذکری می‌گفتم تا مسلط شوم و سکوت ما جو را به گونه‌ای هدایت می‌کرد که طرف از رفتارش عذرخواهی می‌کرد.

یکی از ابتکارات دولت آقای احمدی‌نژاد همین کار بود و آن‌طور که متوجه شدم، این ابتکار در دنیا مختص ایشان است؛ یعنی به نام خود ایشان ثبت شده است. مهم این است که ایشان ممارست کردند و خسته نشدند. مخصوصا در سفرهای دور اول در تمام شهرستان‌ها سخنرانی کردند؛ مثلا در استان فارس در 26 شهرستان سخنرانی داشتند. خیلی کار سختی است. در سفرهای دور دوم برنامه تغییر کرد و فقط سخنرانی‌‌ها در مراکز استان‌ها بود. واقعیت این است که این سفرها تاثیرات اجتماعی و مردمی خوبی داشت. همین که وزرا دو سه روز می‌رفتند در یک استان فقط مسائل آن استان موضوع دولت بودو مورد توجه مردم قرار می‌گرفت.

این سفرها ابعاد مثبت و منفی داشته ولی معدل آن مثبت و قابل دفاع است.

بله. این موارد زیاد است. متن مصوبات قبلا در تهران تهیه می‌شد و نمایندگان استان‌ها می‌آمدند در حضور آقای سعیدلو پیش‌نویس آنها نوشته و بعد در جلسات استانی مطرح و تصویب می‌شد.

بخش دوم، گاهی وزرا در شهرستان‌های مختلف به مواردی برخورد می‌کردند و اگر درخواست منطقی بود در جلسات دولت مطرح می‌شد و نکته سوم این که هر نماینده در استان می‌توانست یک مصوبه پیشنهاد کند و اگر به جا بود تصویب می‌شد.

ورود من به دولت خیلی عجیب بود هرچه فکر می‌کنم، می‌بینم هدایتی در واقعیت قضیه وجود داشت. من دوستی 30 ساله با آقای احمدی‌نژاد داشتم ولی 6 ماه قبل از انتخابات، ایشان را اصلا ندیده بودم.

نکته عجیب این بود که 20 روز پس از انتخابات و پیروزی آقای احمدی‌نژاد که حتی آن موقع هم ایشان را ندیده بودم یکی از دوستان جبهه‌ای ما صبح آمد دفترم و گفت شما وزیر می‌شوید و من این موضوع را در خواب دیدم، اول صبح آمد این را گفت و رفت.

10 روز بعد باز یکی از دوستان دیگر آمد و گفت، خانم من در یکی از شهرهای جنوبی طلبه است و صبح زنگ زده و گفته به آقای فتاح بگویید من خواب دیدم ایشان وزیر می‌شوند. این اتفاق چند بار افتاد. هفته آخری که قرار بود ایشان فهرست وزرا را به مجلس بدهد (مرداد ماه)‌ صبح با خانمم رفتیم فرودگاه، چون پسرم امیرحسین از طرف مدرسه به سفر عمره می‌رفت، 5/7 صبح برگشتم منزل که خانمم را برسانم، تلفن زنگ زد گفتند آقای رئیس‌جمهور با شما کار دارند، بعد گفتند، کجایید، چند بار زنگ زدیم نبودید، گفتند آب دستت است بگذار زمین بیا اینجا. منتظرم. گفتم خیر است ان‌شاءالله.

رفتم ریاست جمهوری، اولین بار در طول عمرم بود که آنجا می‌رفتم، از در عادی هم رفتیم. هیچ کس ما را نمی‌شناخت. به هر کسی گفتم رئیس‌جمهور ما را می‌خواهد،‌ یک ساعت ما را معطل کردند. خدا لطف کرد و بنده خدایی آنجا مرا شناخت و راهنمایی‌ام کرد و رفتیم خدمت آقای رئیس‌جمهوری. ایشان یک جمله گفت: دیروز جمعه عصر من لیست را بسته بودم، بعد گفتم یک‌بار دیگر نگاه کنم و امروز (شنبه)‌ آن را بفرستم مجلس.دیدم جای شما خالی است.

اصلا این مساله را در روابط کاری، فنی و اجرایی دخالت ندادیم، برای همین ارتباط خیلی خوبی داشتیم. حتی وزرای قبلی از جمله آقای مهندس زنگنه را چند بار دعوت کردم، ایشان هم پذیرفتند و ابتکار برگزاری نشست وزیران سابق نیرو از من بود، زیرا معتقد بودم وارث کارهای ایشان در وزارت نیرو هستیم.

آخر قصه برای من از همه شیرین‌تر است، وقتی که مسلم شد ما نیستیم. نمی‌دانم چرا در کشور ما اکثرا پایان بدی بر مدیریت‌های ما حاکم است، یعنی افراد را بد بدرقه می‌کنیم. همیشه به دوستان می‌گفتم دعا کنید عاقبت به خیر شویم. پایان قصه منتظر بودم ببینم چگونه برخورد می‌کنند، دیدم از نگهبان عزیز وزارتخانه گریه می‌کند تا مدیران و حتی خبرنگاری را دیدم که گریه می‌کرد و ابراز لطف داشت. پس از وزارت به هر کمیسیون مجلس رفتم چیزی جز احترام ندیدم. همه نمایندگان ابراز لطف داشتند. حتی در کمیسیون که وزیر نبودم، تریبون می‌دادند، می‌گفتند هر چه می‌خواهد دل تنگت بگو.‌ واقعا نگاه مردم برای من از همه شیرین‌تر است.

اخیرا جایی با خانواده رفته بودم، هر کس که ما را می‌شناخت، می‌آمد ابراز لطف می‌کرد و این محبت‌ها را فراموش نمی‌کنم، چرا که احساس رضایت را در دل آدم زنده می‌کند.

من الان با وزارت نیرو ارتباط دارم. آقای نامجو دفتر می‌آیند یا بنده خدمت ایشان می‌روم یا با هم تماس می‌گیریم. از نظرات ما استفاده می‌شود.

تحلیل من این است که اقتصاد کشور ما سالم نیست و مریض است. اسراف بویژه در انرژی موج می‌زند. در نان هم همین‌طور. مثلا جمع کردن نان خشک شغل شده است و این نماد اسراف است و بسیاری مسائل دیگر. یکی دیگر از نشانه‌های اقتصاد مریض، قاچاق کالاست؛ هم از داخل به بیرون و هم برعکس. بنابراین لازم است که اقدامی دراین‌باره صورت گیرد. تبعیض طبقاتی در استفاده از یارانه‌ها از عوارض دیگر اقتصاد مریض است، زیرا آن که درآمد بالا دارد، از یارانه بیشتری استفاده می‌کند، ولی کسی که ندارد، این گونه نیست. منظور از اعطای یارانه حمایت از افراد کم‌درآمد است و این مساله در کشورهای پیشرفته نیز وجود دارد و از محرومان حمایت می‌شود، ولی غیر از این افراد، به کس دیگری پرداخت نمی‌شود، اما در کشور ما این گونه نیست. حال با این اقتصاد مریض باید بررسی‌ها و تشخیص‌های اولیه صورت گیرد تا نسخه لازم پیچیده شود. چنانچه به جراحی نیاز داشته باشد، باید این کار به منظور سلامت انجام شود و حتی گفته می‌شود که هزینه بالایی دارد و ما این منطق را باید بپذیریم که این تصمیم بزرگ اقتصادی صورت گیرد و ممکن است در این جراحی، عده‌ای از بین بروند، اما به نسبت کسانی که زنده می‌مانند، ارزشمند است. اقتصاد ایران جز با یک جراحی عمیق نمی‌تواند از این بیماری نجات پیدا کند. همیشه گفته‌ام یکی از اقداماتی که اگر آقای احمدی‌نژاد بتواند انجام دهد، همین کار است. ایشان بارها در دولت گفته‌اند اگر دولت من به پیوست اجرای این قانون برود، باید این کار انجام بگیرد.

این کار اعتراض، سختی، تورم و دشواری دارد، اما گریزی از آن نیست تا مریضی و قاچاق و اختلاف طبقاتی از بین برود. ما از فرط ترس، تن به جراحی نداده‌ایم، اما باید این جراحی انجام شود.

ما در جبهه با آقای طالبانی ارتباط زیادی داشتیم. گاهی ایشان را من به ایران می‌آوردم. زمان جنگ در عراق رفت‌وآمدهای زیادی به منزل ایشان داشتم و زندگی کاملاً چریکی و پنهانی داشتیم، هم‌سفره بودیم و در سخت‌ترین شرایط زمان صدام، در منزل ایشان بودم.

به هر حال روزگار این‌طور شد که نزدیک‌ترین دوست ما در عراق رئیس‌جمهور شود و من اینجا وزیر شوم و هیچ‌کدام چنین فکری نمی‌کردیم. هر وقت آقای طالبانی در دولت نهم به ایران می‌آمد، من به عنوان نماینده دولت برای استقبال بودم و تعداد سفرهای من به عراق، بیش از دیگر اعضای دولت بود و هر بار که می‌رفتم آقای طالبانی خیلی گرم استقبال می‌کردند.

بله ، همین‌طور است . حتی فراتر رفت . رابطه چهارجانبه‌ای بین ایران، عراق، سوریه و ترکیه به وجود آمد و جلسه مشترک وزرا و نیروی این کشورها برای کمک به عراق تشکیل و خوشبختانه انجام شد. وزرای نیرو 2 بار در عراق، یک‌بار در ایران، سوریه و ترکیه تشکیل جلسه دادند و کارهای خوبی انجام شد.

اقدامات ما آنقدر موثر بود که بارها آقای طالبانی تشکر کردند، حتی در حضور رهبری یک‌بار موضوع را مطرح کردند و گفتند «کاک فتاح» زیاد زحمت کشیدند. آقا فرمودند آقای فتاح ما یک بسیجی واقعی هستند. آقای طالبانی گفتند: ایشان از نظر ما هم یک پیشمرگ کرد هستند که همه کلی خندیدند. ما لباس کردی می‌پوشیدیم، آن موقع و به ایشان می‌گفتیم «مام جلال».

همسرم معلم بود، اما به دلیل مشغله کاری من نتوانست ادامه دهد.

در حال حاضر رشته مترجمی زبان انگلیسی می‌خواند، دخترم نعیمه دانشجوی رشته حقوق دانشگاه تهران در مقطع فوق‌لیسانس است. جزو دانشجویان نخبه و ممتاز است و در المپیاد ادبی نیز رتبه آورده. پسرم امیرحسین هم دانشجوی سال سوم رشته نرم‌افزار است.

کشور ما پس از انقلاب به سمت دموکراسی رفته است. قرن‌ها حکومت در این کشور موروثی بوده. اما انقلاب اسلامی به یمن وجود حضرت امام، باعث شد نماد انتخابات ریشه‌دار شود اما باید بپذیریم در مسیر دموکراسی همه در حال کسب تجربه هستند و نباید از آن ناراحت شویم. هنوز در مجالس دنیا می‌بینیم افراد همدیگر را کتک می‌زنند. چرا این کار را می‌کنند، مگر زبان مفاهمه ندارند. به هر حال دموکراسی سخت است. در همین دنیای امروز اتفاقات زیادی می‌افتد. مثلا در همین انتخابات آمریکا دیدید کاندیداها با چه لحنی با هم صحبت می‌کردند، در اروپا هم همین طور. کشور ما هم در حال تمرین است و من معتقدم به سمت پختگی پیش می‌رود. به عقیده من اصل رقابت حتی اگر به سمت تضاد برود، نشاندهنده قوت است. این که در انتخابات دهم کاندیداها جدی شدند، خیلی رک و صریح صحبت کردند، اشکالی ندارد. به اعتقاد من صحنه‌های انتخاباتی در خیابان‌ها زیباترین نماد دموکراسی بود. جوانان تا نیمه‌های شب در خیابان می‌ماندند و شعار می‌دادند، چقدر خوب است. کی چنین چیزی در کشور بود؟ بعد از انتخابات، معاندین و مخالفین در داخل و خارج، شیرینی و زیبایی تجلی دموکراسی در کشور را برنتافتند و اگر آن مسائل پیش نمی‌آمد، یکی از بی‌بدیل‌ترین و زیباترین انتخابات دنیا بود. واقعا صحنه‌های خیابان‌ها دیدنی و زیبا بود که از اقشار مختلف می‌آمدند. تمام ایران یکپارچه شور بود. کجای دنیا چنین چیزی وجود دارد. لااقل شب نمی‌آیند بیرون، در طول روز با یک سخنرانی و کف و سوت، همه چیز تمام می‌شود. اما مخالفان نخواستند این زیبایی را ببینند. خواستند این شیرینی را به کام ملت تلخ کنند چون اگر ادامه می‌یافت، یک الگوی دیگری که بی‌نظیر بود، ارائه می‌شد زیرا انتخابات آنها این عمق را ندارد.

ولی حوادث تلخی که افتاد، در عین تلخی تجربه بزرگی برای ملت بود و پختگی مردم بیشتر شد. سره از ناسره معلوم شد. به اعتقاد من عیار انقلاب خالص‌تر شد، مخالفان داخلی و بیرونی نشان دادند با هم هماهنگ هستند. آمریکایی‌‌ها خیر این مردم را نمی‌خواهند. آنها خیر هیچ کاندیدایی را نمی‌خواستند، فقط آشوب و به هم ریختگی می‌خواهند. اگر از کسی هم دفاع می‌کنند، از بغض معاویه است نه حب علی.

نکته دیگر این که رعایت اخلاق پیروزی و شکست در جامعه ما مغفول است. در همین آمریکا وقتی آقای اوباما پیروز می‌شود، رقیب بلافاصله تبریک می‌گوید و مسائل مربوط به دوره انتخابات تمام می‌شود و همه نتیجه را می‌پذیرند. در دوره دوم آقای بوش نیز نتیجه به اختلاف کشیده شد. آرا را دستی شمردند و قانع نشدند و نتیجه به دادگاه رفت و رای نهایی به نفع آقای بوش صادر شد، اما پس از آن هیچ‌کس نشنید که رقیب علیه کاندیدای پیروز حرفی بزند.

من فکر می‌کنم مردم و نظام تجربه گرانسنگی به دست آوردند که باعث بقا و دوام بیشتر جمهوری اسلامی می‌شود.

در حال حاضر در بنیاد تعاون سپاه که سال 65 با فرمان حضرت امام تشکیل شد فعالیت می‌کنم.این بنیاد وظیفه تامین مسکن کادر سپاه و بسیجیان و ایثارگران را در برنامه کاری خود دارد و یکی از مسکن‌سازان عمده کشور به شمار می‌رود و دارای 24 شرکت است که کار اصلی آنها مسکن‌سازی است.3 موسسه مالی اعتباری انصار، ثامن و مهر را نیز در اختیار دارد که فعالیت‌های قرض‌الحسنه‌ای کاملا اسلامی انجام می‌دهد. من دنبال این بودم که جایی باشم که هم ماهیت عمرانی داشته باشد و هم ماهیت خدمت‌رسانی. از طرف دیگر برای من خدمت به نیروهای ارزشی خیلی شیرین است.

زیبا اسماعیلی 
گروه اقتصاد