روستاهای ایرانی الگوهای جهانی

موفقیت ایران در ثبت این سه روستا، آغاز یک راهبرد بلندمدت است، به‌طوری‌که حالا وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از تدوین «نقشه ملی ثبت جهانی روستاهای ایران» خبر می‌دهد. برنامه‌های آتی شامل تقویت زیرساخت‌ها، آموزش جوامع محلی و تولید محتوای چندزبانه برای معرفی هرچه بیشتر این گنجینه‌های زنده به جهان است. 
ایران با داشتن بیش از ۶۰هزار روستا، ظرفیت تبدیل به الگویی جهانی در گردشگری پایدار را دارد. با این‌که پیش از این روستای کندوان در آذربایجان‌شرقی و اصفهک در خراسان‌جنوبی به‌عنوان روستاهای جهانی گردشگری معرفی شده بودند اما امسال از ایران، هشت روستای منتخب جهانی ویژه شرکت در رقابت سال ۲۰۲۵ سازمان گردشگری ملل متحد شامل روستاهای سهیلی استان هرمزگان، کندلوس مازندران، پالنگان کردستان، موئیل اردبیل، حسنلوی آذربایجان‌غربی، شفیع‌آباد کرمان، برغان البرز و فهرج یزد کاندیدا شده بودند؛ از میان این روستاها که هرکدام به واسطه ویژگی‌های منحصربه‌فرد فرهنگی، طبیعی و اقتصادی خود، نماد توسعه پایدار و گردشگری مسئولانه در ایران هستند، روستای شفیع‌آباد در کرمان، روستای کندلوس در مازندران و روستای سهیلی در جزیره قشم هرمزگان به‌عنوان سه روستای گردشگری جهانی ایران در شهر هوژوی چین معرفی شده و به ثبت رسیدند. 
   
تعامل انسان و طبیعت
ایران به‌خاطر موقعیت جغرافیایی و چهارفصل‌بودنش اقلیم‌های متفاوتی را تجربه می‌کند و به همین خاطر هر روستا شرایط و ویژگی‌های منحصربه‌فرد خودش را دارد که می‌تواند برای هر گردشگر داخلی و خارجی جذاب باشد. با گذری به روستاهای جهانی‌شده، این موضوع بیش از پیش نمایان است. اما یک نکته در این انتخاب‌ها می‌تواند جالب توجه باشد و آن‌هم این‌که یک روستا از جنوب ایران، یک روستا از مرکز و یک روستا از شمال کشور، نشان می‌دهد ایران مملو از زیبایی‌ها و جاذبه‌هایی است که هریک گنجینه‌ای بی‌پایان به شمار می‌آید. روستای سهیلی در جنوب ایران و در جزیره قشم هرمزگان قرار دارد که به معنای ستاره‌شناسی است. این روستا با قابلیت رصد ستاره‌ها همیشه مد نظر و انتخاب گردشگران بوده است؛ اما آلاچیق‌های شناور در کنار جنگل‌های حرا توانسته از سهیلی یک نماد گردشگری مسئولانه و تعامل انسان با طبیعت را به تصویر بکشد. روستای شفیع‌آباد در منطقه شهداد استان کرمان در مرکز ایران قرار دارد. جایی که قنات‌های تاریخی، معماری سازگار با محیط‌زیست و صنایع‌دستی منحصربه‌فردش، الگویی از گردشگری پایدار با نقش‌آفرینی زنان در بوم‌گردی و احیای قنات‌ها را به تصویر کشیده است. در شمال ایران، استان مازندران با آب‌وهوای دلپذیر و معتدلش سالانه میزبان میلیون‌ها گردشگر است. در این استان، روستای کندلوس قرار دارد؛ روستایی که نه‌تنها موزه‌ خصوصی جهانگیرخان را در خود جای داده، بلکه با تلفیق سنت و مدرنیته در زمینه‌ داروهای گیاهی و کشاورزی پایدار، به «موزه‌ زنده‌ تاریخ» تبدیل شده است.
   
معیارهای جهانی ثبت روستاها
معیارها جهانی برای این‌که یک روستا ثبت جهانی شود، شباهت‌های زیادی به اصول حاکم بر کنوانسیون میراث جهانی یونسکو دارد که بر ارزش برجسته جهانی، یکپارچگی، حفاظت و مدیریت اثر تأکید می‌کند. آن‌طور که مریلا خارزمیان، کارشناس حوزه گردشگری به جام‌جم می‌گوید: «ثبت یک روستا در فهرست سازمان جهانی گردشگری، براساس ارزیابی دقیق و مطابقت با معیارهای بین‌المللی انجام می‌شود. طبق گزارش‌ها، ارزیابی روستاهای ایران هم برمبنای بیش از ۵۰ شاخص در حوزه‌های مختلف صورت گرفته است.» او با اشاره به برخی شاخص‌ها ادامه می‌دهد: «منابع فرهنگی و طبیعی بسیار مهم هستند که در همین رابطه می‌توان از ارزش معماری، مناظر طبیعی، آداب و رسوم و غذاهای محلی نام برد.» به گفته این کارشناس گردشگری، پایداری اقتصادی و اجتماعی که شامل ایجاد فرصت‌های شغلی، حفظ جمعیت محلی و تقویت اقتصاد روستا می‌شود هم مورد توجه است. خارزمیان توضیح می‌دهد: «حفاظت از محیط‌زیست، مدیریت پسماند، مصرف انرژی و حفظ اکوسیستم‌های طبیعی در روستاها باید در اولویت باشد. چون برای ثبت جهانی این معیارها تاثیرگذار هستند. ضمن این‌که نوآوری در گردشگری و ارائه تجربیات خلاقانه و منحصربه‌فرد به گردشگران هم در ثبت جهانی زیر ذره‌بین است.»

بیانیه فرهنگی ایران
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، ثبت جهانی روستاهای شفیع‌آباد، سهیلی و کندلوس را یک «بیانیه فرهنگی از سوی ایران به جهان» توصیف کرده و می‌گوید: «این دستاورد نقطه عطفی در تاریخ گردشگری روستایی کشور و نشانه تحقق توسعه مبتنی بر فرهنگ و هویت ایرانی است.»
به گفته سیدرضا صالحی‌امیری، موفقیت این روستاها در عبور از بیش از ۵۰ شاخص ارزیابی سازمان جهانی گردشگری، توانمندی جوامع محلی و بالندگی اندیشه ملی را اثبات و ایران را به الگویی جهانی در گردشگری پایدار نزدیک‌تر می‌کند. او تاکید می‌کند: «این موفقیت نشان می‌دهد که توسعه پایدار ریشه در هویت فرهنگی یک ملت دارد. رویداد مورد اشاره که به‌عنوان نقطه عطفی در تاریخ گردشگری روستایی کشور نامیده شد، در عصری رخ می‌دهد که جهان برای یافتن معنا و اصالت، به ریشه‌های فرهنگی خود بازمی‌گردد و روستاها در کانون توجه جهانی قرار گرفته‌اند.»