پروژه راه‌آهن رشت–آستارا؛
وعده ریلی که برگ برنده پزشکیان در برابر اردوغان است
پروژه راه‌آهن رشت –آستارا به عنوان حلقه مفقوده کریدور شمال–جنوب، علاوه بر تکمیل اتصال ریلی ایران به آذربایجان و روسیه، امکان دسترسی مستقیم کشورمان به اروپا بدون عبور از ترکیه و وابستگی به آن را فراهم می‌کند.
به گزارش جام‌جم‌آنلاین از فارس؛ راه‌آهن رشت – آستارا یکی از مهم‌ترین طرح‌های حمل‌ونقلی کشور است که تکمیل آن می‌تواند جایگاه ایران را در ترانزیت منطقه‌ای متحول کند.
این پروژه ۱۶۲ کیلومتری، حلقه مفقوده شاخه غربی کریدور بین‌المللی شمال–جنوب به شمار می‌رود؛ مسیری که قرار است ایران را به روسیه و سپس به اروپا متصل کند، بی‌آنکه نیاز به عبور از ترکیه باشد.
با راه‌اندازی این مسیر، ارتباط مستقیم ریلی از ایران تا مراکز مهم اقتصادی روسیه همچون مسکو و سن‌پترزبورگ برقرار خواهد شد. این اتصال نه‌تنها حمل‌ونقل کالا میان دو کشور را تسهیل می‌کند بلکه ظرفیت‌های تازه‌ای برای ترانزیت بار به اروپا ایجاد خواهد کرد.
در شرایطی که امروز تنها راه دسترسی ریلی ایران به اروپا از خاک ترکیه می‌گذرد، افتتاح خط رشت – آستارا می‌تواند مسیر جایگزین و مطمئنی برای تجارت بین‌المللی کشور فراهم آورد.
این طرح از سال‌ها پیش در دستور کار قرار گرفته اما پیشرفت آن به کندی صورت گرفته است. بر اساس برآوردها، اجرای پروژه نیازمند سرمایه‌گذاری نزدیک به یک میلیارد دلار است. گرچه راه‌آهن قزوین – رشت در سال ۱۳۹۶ به بهره‌برداری رسید، اما ادامه مسیر تا آستارا به دلایل مختلف از جمله مشکلات مالی و زیست‌محیطی با تأخیر همراه بوده است.
یکی از مهم‌ترین موانع، تأمین مالی پروژه بود که در نهایت با توافق ایران و روسیه، خط اعتباری ۱.۶ میلیارد دلاری از سوی طرف روس برای اجرای طرح اختصاص یافت. در حال حاضر، فاز نخست طراحی مسیر و تملک اراضی در دستور کار قرار دارد.
از نگاه کارشناسان، بهترین حالت آن بود که روسیه به‌جای فاینانس، به‌طور مستقیم در پروژه سرمایه‌گذاری می‌کرد تا در آینده تضمین بار از سوی این کشور نیز مطمئن‌تر باشد.
از نظر فنی، مسیر با چالش‌های پیچیده‌ای روبه‌روست. در ابتدا مقرر بود حدود ۴۰ کیلومتر از خط روی پل ساخته شود اما این رقم بعدها تا ۸۰ کیلومتر افزایش یافت؛ تغییری که هزینه‌ها و زمان اجرای طرح را به‌طور قابل توجهی بالا برد. علاوه بر آن، ملاحظات زیست‌محیطی به‌ویژه در منطقه جنگلی گیسوم، حساسیت‌هایی را برانگیخته است.
به گفته حسن کریم‌نیا، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت، ظرفیت طراحی راه‌آهن رشت – آستارا سالانه ۷ میلیون تن بار است، هرچند برآوردهای روسیه نشان می‌دهد تقاضای حمل بار در این کریدور می‌تواند بین ۱۰ تا ۲۰ میلیون تن باشد.
وی تصریح کرد در کنار این پروژه، توسعه مسیرهای دیگر نظیر سرخس، اینچه‌برون، جلفا و همچنین حمل‌ونقل دریایی در خزر نیز در حال پیگیری است تا ایران بتواند بیشترین سهم را از ترانزیت منطقه‌ای کسب کند.
در آستارا نیز پایانه ریلی با مشارکت جمهوری آذربایجان توسعه یافته و گرچه ظرفیت فعلی آن کمتر از یک میلیون تن است، برنامه‌های توسعه‌ای برای افزایش این رقم در آینده وجود دارد. به گفته کارشناسان، بهره‌برداری از راه‌آهن رشت – آستارا می‌تواند علاوه بر روسیه، منافع اقتصادی قابل توجهی برای آذربایجان و دیگر همسایگان ایران به همراه داشته باشد.
براساس پیش‌بینی‌ها، در صورت رفع موانع مالی و فنی، این خط ریلی طی سه تا چهار سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد. هرچند این بازه زمانی طولانی به نظر می‌رسد، اما با توجه به اهمیت استراتژیک پروژه، ضرورت دارد روند اجرا با سرعت بیشتری دنبال شود.
