بازی با کارت سوخته
شمارش معکوس برای بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد به روزهای پایانی رسید، در حالی‌که جمهوری اسلامی ایران با ابتکار عمل دیپلماتیک، درهای گفت‌وگو را باز نگه‌داشته و طرحی خلاقانه و متوازن برای جلوگیری از بحرانی غیرضروری ارائه کرده، قدرت‌های غربی ــ به‌ویژه تروئیکای اروپایی ــ با بهانه‌گیری‌های عجیب و غریب، مسیر فشار حداکثری مورد علاقه آمریکا و اسرائیل را پیگیری می‌کنند.
این رویکرد که تجلی آن در اظهارات اخیر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و در نهایت در جلسه روز گذشته شورای امنیت تجلی داشت، دیپلماسی را به حاشیه می‌راند. درحالی غرب طلبکارانه ایران را مؤاخذه می‌کند که واقعیت نشان می‌دهد ایران، تنها عضو پایبند به برجام بوده و بارها سهم خود را ادا کرده و حالا نوبت غرب است که مسئولیت‌پذیر باشداما تحولات اخیر نشان می دهد همچنان راهبرد فشار حداکثری روی میز است.
طرحی معقول در برابر طفره‌جویی اروپا
در روزهای منتهی به مهلت ۳۰ روزه ماشه ــ که از ششم شهریور (۲۸ آگوست ۲۰۲۵) با نامه تروئیکای اروپایی به شورای امنیت آغاز شد ــ سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان، طرحی جدید را برای حل دیپلماتیک مسأله با سه کشور اروپایی مطرح کرد.
او در گفت‌وگوی تلفنی ۲۶ شهریور با وزرای خارجه سه کشور اروپایی و کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، طرحی «معقول، قابل‌اجرا و خلاقانه» ارائه داد. این طرح، که به نگرانی‌های واقعی طرف مقابل می‌پردازد و برای هر دو طرف سودمند است، می‌تواند به‌سرعت عملی شود و خطوط اصلی اختلاف را حل کند.
عراقچی در پیامی در فضای مجازی نوشت: «از جانب جمهوری اسلامی ایران، طرحی معقول و قابل اجرا را به همتایان اروپایی ارائه دادم تا از وقوع بحرانی غیرضروری و قابل اجتناب در روزهای آینده جلوگیری شود.» او تأکید کرد که این ابتکار باحمایت کامل تمام ارکان نظام،ازجمله شورای عالی امنیت ملی ارائه شده وخوشحالم که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، به معقول بودن آن اذعان کرده است.
با این‌حال به‌جای تمرکز بر محتوای طرح، اروپا با «مجموعه‌ای ازبهانه‌ها و طفره‌روی‌های آشکار» ازجمله ادعای مضحکی مبنی بر این‌که «وزارت امور خارجه نماینده تمام ساختار سیاسی کشور نیست» به ایران پاسخ داد.
این ادعادر‌حالی مطرح می‌شودکه وزارت امورخارجه ایران همین چند روز پیش در۹سپتامبر(۱۸ شهریور)، توافقی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امضا کرد که فصل جدیدی از همکاری را ــ به‌رغم بمباران غیرقانونی تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان توسط اسرائیل و آمریکا ــ گشوده است. پیش از آن هم وزارت امور خارجه ایران در برجام به توافق رسیده است. عراقچی هشدار داد: «شاید واقعیت آن باشد که در حقیقت این دستگاه دیپلماسی اروپا‌ست که بیرون گود قرار دارد. اکنون زمان آن فرا رسیده که شورای امنیت سازمان ملل وارد عمل شود ودیپلماسی راجایگزین تقابل سازد.خطر دربالاترین حدخود قرار دارد.»
امانوئل مکرون که طرح ایران را «معقول»خوانده، دراقدامی عجولانه ومشکوک، پنجشنبه درمصاحبه با کانال ۱۲ تلویزیون رژیم‌صهیونیستی، از بازگشت تحریم‌های ملغی‌شده شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران تا پایان سپتامبر خبر داد. او در پاسخ به سؤال مجری مبنی بر قطعی بودن فعال‌سازی اسنپ‌بک، گفت: «بله، فکرمی‌کنم همین‌طور باشد، زیرا آخرین اخباری که ما از ایرانی‌ها داریم جدی نیست.»
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه به این اظهارات واکنش نشان داد و گفت: «چرا مکرون باید برای رد پیشنهادی که خودش اعتراف می‌کند پیشنهاد معقولی از جانب ایران بوده، با عجله یک کانال تلویزیونی اسرائیلی را انتخاب کند و در عوض به مخاطبان «منتخب» خود اطمینان بدهد که اسنپ‌بک قطعی است؟!» بقایی این انتخاب رسانه را نشانه‌ای از وابستگی اروپا به فشارهای اسرائیل و آمریکا دانست. این مصاحبه در حالی صورت می‌گیرد که E۳ (بریتانیا، فرانسه و آلمان) در ۱۷ سپتامبر اعلام کردند ایران «گام‌های ملموس لازم برای به تأخیر انداختن اسنپ‌بک را برنداشته است.» اما واقعیت این است که ایران نه فقط با آژانس توافق کرده، بلکه پیشنهاد خلاقانه‌ای برای تمدید مهلت ارائه داده؛ پیشنهادی که اروپا به جای بررسی، با بهانه‌جویی رد کرده است.
ماشه؛ فاقد وجاهت حقوقی و سیاسی
کاظم غریب‌آبادی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، در آستانه رأی‌گیری شورای امنیت درباره قطعنامه پیشنهادی تروئیکای اروپایی، رویکرد غرب را «سیاسی و زیاده‌خواهانه» خواند. او در گفت‌وگویی با صداوسیما اظهار کرد: «تأسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به‌صورت غیرقانونی و برخلاف حقوق بین‌الملل مورد تجاوز آشکار قرار گرفته و عملا در حال حاضر فعالیت‌های غنی‌سازی نداریم. وقتی فعالیتی وجود ندارد، اسنپ‌بک به بهانه
عدم اجرای تعهدات هسته‌ای ایران، اصولا موضوعیت ندارد و بی‌معناست.»
وی افزود: «خود کشورهای اروپایی به تعهدات برجامی‌شان عمل نکرده‌اند و حالا با سوءاستفاده از سازوکار شورای امنیت، به‌دنبال این اقدام هستند. این قطعنامه در صورت تصویب، تحریم‌ها را بلافاصله بازنمی‌گرداند، بلکه هفت تا هشت روز زمان می‌برد اما آثار روانی آن از همین حالا باید مدیریت شود.»
غریب‌آبادی به تلاش‌های دیپلماتیک تهران اشاره کرد و گفت: «ما تفاهمی با آژانس در قاهره داشتیم که مثبت ارزیابی شد اما اروپایی‌ها بی‌توجهی می‌کنند. این نشان‌دهنده وابستگی کامل آنها به آمریکاست.»
معاون وزیر امور خارجه هشدار داد: «اقداماتی مانند تفاهم با آژانس، راهکارهای دیپلماتیک هستند و نباید ضعف تلقی شوند. ایران برای هر سناریویی آمادگی دارد.»
رأی‌گیری شورای امنیت و فعال‌سازی ماشه
در نهایت روز گذشته شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره پیش‌نویس قطعنامه کره جنوبی ــ به عنوان رئیس دوره‌ای ماه سپتامبر ــ رأی‌گیری کرد. این قطعنامه، طبق بند ۱۱قطعنامه۲۲۳۱، برای ادامه وضعیت موجود و تداوم لغو تحریم‌ها طراحی شده بود. با این حال، قطعنامه با چهار رأی موافق(چین، روسیه، پاکستان و الجزایر)، ۹رأی مخالف(آمریکا، بریتانیا، فرانسه، یونان، دانمارک، اسلوونی، پاناما، سیرالئون و سومالی) و دو رأی ممتنع (کره‌جنوبی و گویان) روبه‌رو شد و به‌دلیل عدم کسب ۹ رأی لازم، تصویب نشد. این نتیجه، عملا راه را برای فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک هموار کرد.نمایندگان کشورها در توضیح رأی‌های خود، مواضع تندی اتخاذ کردند. روسیه و چین که پیش‌نویس جایگزینی برای تمدید فنی قطعنامه ۲۲۳۱ و ازسرگیری مذاکرات ارائه کرده بودند به این قطعنامه رأی مثبت دادند و بر لزوم حل دیپلماتیک تأکید کرده و هشدار دادند که فشار حداکثری، تنش‌ها را افزایش می‌دهد.
اما آمریکا و تروئیکای اروپایی (E۳) رأی منفی داده و فرانسه، بریتانیا و آلمان در صف مخالفان قرار گرفتند.در این میان، ایران پیش از رأی‌گیری، از طریق سیدعباس عراقچی، وزیر امورخارجه، با همتای کره‌ای خود تماس گرفت و سئول را به «جلوگیری از فرآیندهای تشدیدآمیز وهموار کردن مسیر دیپلماسی» فراخواند. اما با این نتیجه، تهران بار دیگر تأکید کرده که برای هر سناریویی آماده است و کاهش تعهداتش در برجام، پاسخی برگشت‌پذیر به خروج آمریکا و ناکامی اروپا بوده است.
تفرقه‌افکنی به سبک انگلیسی
در نهایت باید گفت ادعاهای اروپا مبنی بر «عدم اختیارات وزارت امور خارجه ایران» و جلوگیری از لغو قطعنامه‌های ایران نه تنها مضحک است، بلکه بخشی از استراتژی کلاسیک تفرقه‌افکنی است؛ همان سبکی که انگلیسی‌ها در تاریخ منطقه به کار می‌بردند.غرب با این بهانه‌ها، نه فقط دیپلماسی را نابود می‌کند، بلکه منطقه را به لبه پرتگاه می‌برد. به نظر می‌رسد در این برهه حساس، وحدت ملی و حمایت از دیپلماسی هوشمندانه و افزایش قدرت نظامی و اقتصادی کلید پیروزی است.
تضعیف دیپلماسی با فعال‌سازی مکانیسم ماشه
وزارت امور خارجه کشورمان درباره تحرک غیرقانونی سه کشور اروپایی برای بازگرداندن قطعنامه‌های خاتمه‌یافته شورای امنیت از طریق سوءاستفاده از سازوکار حل‌وفصل اختلاف برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بیانیه‌ای صادر کرد. در این بیانیه آمده است: جمهوری اسلامی ایران همواره تلاش کرده است مسیر دیپلماسی و تعامل را باز نگه‌دارد اما این کشورها علی‌رغم ادعاهای خود، تاکنون استقلالی از نشان نداده و از سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه و غیرقانونی آمریکا دنباله‌روی کرده‌اند. ایران تأکید کرد اقدام سه کشور اروپایی در شورای امنیت سازمان ملل متحد درراستای تکمیل فرآیند بازگرداندن قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت، اقدامی غیرقانونی، ناموجه و تحریک‌آمیز است که روند دیپلماتیک جاری را به‌شدت تضعیف می‌کند. وزارت امور خارجه کشورمان تصریح کرد: مسئولیت کامل پیامدهای این اقدام، درصورتی که منجر به بازگشت قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت علیه ایران شود، بر‌عهده آمریکا و سه کشور اروپایی است که با تحریف واقعیت‌ها و طرح ادعاهای بی‌اساس، برخی کشورهای غیردائم عضو شورای امنیت را نیز برای همراهی کردن با خود تحت فشارقراردادند.در این بیانیه گفته شده است که اقدام آمریکا و کشورهای اروپایی در تکمیل فرآیند بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت، بدون اجماع و علی‌رغم مخالفت جدی تعدادی از اعضای شورا امنیت صورت گرفت که ضمن تضعیف بیش از پیش اعتبار شورای امنیت، ضربه‌ای به دیپلماسی و نیز رژیم عدم اشاعه محسوب می‌شود. وزارت امور خارجه کشورمان در پایان از تمامی اعضای مسئول جامعه بین‌المللی خواست اقدام غیرقانونی امروز سه کشور اروپایی در شورای امنیت را مردود دانسته و از هرگونه مشروعیت‌بخشی به آن خودداری کنند.
طرحی معقول در برابر طفره‌جویی اروپا
در روزهای منتهی به مهلت ۳۰ روزه ماشه ــ که از ششم شهریور (۲۸ آگوست ۲۰۲۵) با نامه تروئیکای اروپایی به شورای امنیت آغاز شد ــ سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان، طرحی جدید را برای حل دیپلماتیک مسأله با سه کشور اروپایی مطرح کرد.
او در گفت‌وگوی تلفنی ۲۶ شهریور با وزرای خارجه سه کشور اروپایی و کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، طرحی «معقول، قابل‌اجرا و خلاقانه» ارائه داد. این طرح، که به نگرانی‌های واقعی طرف مقابل می‌پردازد و برای هر دو طرف سودمند است، می‌تواند به‌سرعت عملی شود و خطوط اصلی اختلاف را حل کند.
عراقچی در پیامی در فضای مجازی نوشت: «از جانب جمهوری اسلامی ایران، طرحی معقول و قابل اجرا را به همتایان اروپایی ارائه دادم تا از وقوع بحرانی غیرضروری و قابل اجتناب در روزهای آینده جلوگیری شود.» او تأکید کرد که این ابتکار باحمایت کامل تمام ارکان نظام،ازجمله شورای عالی امنیت ملی ارائه شده وخوشحالم که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، به معقول بودن آن اذعان کرده است.
با این‌حال به‌جای تمرکز بر محتوای طرح، اروپا با «مجموعه‌ای ازبهانه‌ها و طفره‌روی‌های آشکار» ازجمله ادعای مضحکی مبنی بر این‌که «وزارت امور خارجه نماینده تمام ساختار سیاسی کشور نیست» به ایران پاسخ داد.
این ادعادر‌حالی مطرح می‌شودکه وزارت امورخارجه ایران همین چند روز پیش در۹سپتامبر(۱۸ شهریور)، توافقی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امضا کرد که فصل جدیدی از همکاری را ــ به‌رغم بمباران غیرقانونی تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان توسط اسرائیل و آمریکا ــ گشوده است. پیش از آن هم وزارت امور خارجه ایران در برجام به توافق رسیده است. عراقچی هشدار داد: «شاید واقعیت آن باشد که در حقیقت این دستگاه دیپلماسی اروپا‌ست که بیرون گود قرار دارد. اکنون زمان آن فرا رسیده که شورای امنیت سازمان ملل وارد عمل شود ودیپلماسی راجایگزین تقابل سازد.خطر دربالاترین حدخود قرار دارد.»
امانوئل مکرون که طرح ایران را «معقول»خوانده، دراقدامی عجولانه ومشکوک، پنجشنبه درمصاحبه با کانال ۱۲ تلویزیون رژیم‌صهیونیستی، از بازگشت تحریم‌های ملغی‌شده شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران تا پایان سپتامبر خبر داد. او در پاسخ به سؤال مجری مبنی بر قطعی بودن فعال‌سازی اسنپ‌بک، گفت: «بله، فکرمی‌کنم همین‌طور باشد، زیرا آخرین اخباری که ما از ایرانی‌ها داریم جدی نیست.»
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه به این اظهارات واکنش نشان داد و گفت: «چرا مکرون باید برای رد پیشنهادی که خودش اعتراف می‌کند پیشنهاد معقولی از جانب ایران بوده، با عجله یک کانال تلویزیونی اسرائیلی را انتخاب کند و در عوض به مخاطبان «منتخب» خود اطمینان بدهد که اسنپ‌بک قطعی است؟!» بقایی این انتخاب رسانه را نشانه‌ای از وابستگی اروپا به فشارهای اسرائیل و آمریکا دانست. این مصاحبه در حالی صورت می‌گیرد که E۳ (بریتانیا، فرانسه و آلمان) در ۱۷ سپتامبر اعلام کردند ایران «گام‌های ملموس لازم برای به تأخیر انداختن اسنپ‌بک را برنداشته است.» اما واقعیت این است که ایران نه فقط با آژانس توافق کرده، بلکه پیشنهاد خلاقانه‌ای برای تمدید مهلت ارائه داده؛ پیشنهادی که اروپا به جای بررسی، با بهانه‌جویی رد کرده است.
ماشه؛ فاقد وجاهت حقوقی و سیاسی
کاظم غریب‌آبادی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، در آستانه رأی‌گیری شورای امنیت درباره قطعنامه پیشنهادی تروئیکای اروپایی، رویکرد غرب را «سیاسی و زیاده‌خواهانه» خواند. او در گفت‌وگویی با صداوسیما اظهار کرد: «تأسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران به‌صورت غیرقانونی و برخلاف حقوق بین‌الملل مورد تجاوز آشکار قرار گرفته و عملا در حال حاضر فعالیت‌های غنی‌سازی نداریم. وقتی فعالیتی وجود ندارد، اسنپ‌بک به بهانه
عدم اجرای تعهدات هسته‌ای ایران، اصولا موضوعیت ندارد و بی‌معناست.»
وی افزود: «خود کشورهای اروپایی به تعهدات برجامی‌شان عمل نکرده‌اند و حالا با سوءاستفاده از سازوکار شورای امنیت، به‌دنبال این اقدام هستند. این قطعنامه در صورت تصویب، تحریم‌ها را بلافاصله بازنمی‌گرداند، بلکه هفت تا هشت روز زمان می‌برد اما آثار روانی آن از همین حالا باید مدیریت شود.»
غریب‌آبادی به تلاش‌های دیپلماتیک تهران اشاره کرد و گفت: «ما تفاهمی با آژانس در قاهره داشتیم که مثبت ارزیابی شد اما اروپایی‌ها بی‌توجهی می‌کنند. این نشان‌دهنده وابستگی کامل آنها به آمریکاست.»
معاون وزیر امور خارجه هشدار داد: «اقداماتی مانند تفاهم با آژانس، راهکارهای دیپلماتیک هستند و نباید ضعف تلقی شوند. ایران برای هر سناریویی آمادگی دارد.»
رأی‌گیری شورای امنیت و فعال‌سازی ماشه
در نهایت روز گذشته شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره پیش‌نویس قطعنامه کره جنوبی ــ به عنوان رئیس دوره‌ای ماه سپتامبر ــ رأی‌گیری کرد. این قطعنامه، طبق بند ۱۱قطعنامه۲۲۳۱، برای ادامه وضعیت موجود و تداوم لغو تحریم‌ها طراحی شده بود. با این حال، قطعنامه با چهار رأی موافق(چین، روسیه، پاکستان و الجزایر)، ۹رأی مخالف(آمریکا، بریتانیا، فرانسه، یونان، دانمارک، اسلوونی، پاناما، سیرالئون و سومالی) و دو رأی ممتنع (کره‌جنوبی و گویان) روبه‌رو شد و به‌دلیل عدم کسب ۹ رأی لازم، تصویب نشد. این نتیجه، عملا راه را برای فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک هموار کرد.نمایندگان کشورها در توضیح رأی‌های خود، مواضع تندی اتخاذ کردند. روسیه و چین که پیش‌نویس جایگزینی برای تمدید فنی قطعنامه ۲۲۳۱ و ازسرگیری مذاکرات ارائه کرده بودند به این قطعنامه رأی مثبت دادند و بر لزوم حل دیپلماتیک تأکید کرده و هشدار دادند که فشار حداکثری، تنش‌ها را افزایش می‌دهد.
اما آمریکا و تروئیکای اروپایی (E۳) رأی منفی داده و فرانسه، بریتانیا و آلمان در صف مخالفان قرار گرفتند.در این میان، ایران پیش از رأی‌گیری، از طریق سیدعباس عراقچی، وزیر امورخارجه، با همتای کره‌ای خود تماس گرفت و سئول را به «جلوگیری از فرآیندهای تشدیدآمیز وهموار کردن مسیر دیپلماسی» فراخواند. اما با این نتیجه، تهران بار دیگر تأکید کرده که برای هر سناریویی آماده است و کاهش تعهداتش در برجام، پاسخی برگشت‌پذیر به خروج آمریکا و ناکامی اروپا بوده است.
تفرقه‌افکنی به سبک انگلیسی
در نهایت باید گفت ادعاهای اروپا مبنی بر «عدم اختیارات وزارت امور خارجه ایران» و جلوگیری از لغو قطعنامه‌های ایران نه تنها مضحک است، بلکه بخشی از استراتژی کلاسیک تفرقه‌افکنی است؛ همان سبکی که انگلیسی‌ها در تاریخ منطقه به کار می‌بردند.غرب با این بهانه‌ها، نه فقط دیپلماسی را نابود می‌کند، بلکه منطقه را به لبه پرتگاه می‌برد. به نظر می‌رسد در این برهه حساس، وحدت ملی و حمایت از دیپلماسی هوشمندانه و افزایش قدرت نظامی و اقتصادی کلید پیروزی است.
تضعیف دیپلماسی با فعال‌سازی مکانیسم ماشه
وزارت امور خارجه کشورمان درباره تحرک غیرقانونی سه کشور اروپایی برای بازگرداندن قطعنامه‌های خاتمه‌یافته شورای امنیت از طریق سوءاستفاده از سازوکار حل‌وفصل اختلاف برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بیانیه‌ای صادر کرد. در این بیانیه آمده است: جمهوری اسلامی ایران همواره تلاش کرده است مسیر دیپلماسی و تعامل را باز نگه‌دارد اما این کشورها علی‌رغم ادعاهای خود، تاکنون استقلالی از نشان نداده و از سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه و غیرقانونی آمریکا دنباله‌روی کرده‌اند. ایران تأکید کرد اقدام سه کشور اروپایی در شورای امنیت سازمان ملل متحد درراستای تکمیل فرآیند بازگرداندن قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت، اقدامی غیرقانونی، ناموجه و تحریک‌آمیز است که روند دیپلماتیک جاری را به‌شدت تضعیف می‌کند. وزارت امور خارجه کشورمان تصریح کرد: مسئولیت کامل پیامدهای این اقدام، درصورتی که منجر به بازگشت قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت علیه ایران شود، بر‌عهده آمریکا و سه کشور اروپایی است که با تحریف واقعیت‌ها و طرح ادعاهای بی‌اساس، برخی کشورهای غیردائم عضو شورای امنیت را نیز برای همراهی کردن با خود تحت فشارقراردادند.در این بیانیه گفته شده است که اقدام آمریکا و کشورهای اروپایی در تکمیل فرآیند بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت، بدون اجماع و علی‌رغم مخالفت جدی تعدادی از اعضای شورا امنیت صورت گرفت که ضمن تضعیف بیش از پیش اعتبار شورای امنیت، ضربه‌ای به دیپلماسی و نیز رژیم عدم اشاعه محسوب می‌شود. وزارت امور خارجه کشورمان در پایان از تمامی اعضای مسئول جامعه بین‌المللی خواست اقدام غیرقانونی امروز سه کشور اروپایی در شورای امنیت را مردود دانسته و از هرگونه مشروعیت‌بخشی به آن خودداری کنند.
