دکتر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور هفته گذشته در مراسم افتتاح باند شرقی منطقه ۲ آزادراه تهران _ شمال تصریح کرد: برخی پروژه‌ها در دنیا عمر دوساله دارند و این ظرفیت قطعا در کشورمان نیز موجود است.
وی با بیان این‌که آماده هرگونه تعامل برای کنار زدن موانع در کشور هستیم، افزود: برای پیشرفت در پروژه‌ها نیاز به ابزار و تجهیزات داریم که برای دستیابی به این هدف، می‌توان از ظرفیت بریکس و شانگهای بهره برد.
کارشناسان نیز معتقدند ایران می‌تواند با بهره‌گیری از ظرفیت‌های عمرانی کشورهای عضو پیمان‌های شانگهای و بریکس عمر پروژه‌های خود را کاهش و توجیه اقتصادی آنها را بالا ببرد. اعضای بریکس و شانگهای چه ظرفیت‌هایی در زمینه تجهیزات صنعتی دارند؟
هم‌اکنون چین، روسیه، هند، آفریقای‌جنوبی، مصر، اتیوپی، امارات‌متحده عربی و برزیل عضو بریکس هستند که اخیرا نیز اندونزی، بولیوی و نیجریه به عنوان شریک به این گروه پیوسته‌اند.
از سوی دیگر چین، بلاروس، هند، پاکستان، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان، ازبکستان و ایران نیز عضو پیمان شانگهای هستند. از این رو قصد داریم دراین گزارش به ظرفیت‌های این کشورها در زمینه تجهیزات صنعتی نگاهی بیندازیم. با توجه به استقبال تجار ایرانی از بازار چین به طور جزئی‌تری به ظرفیت‌های صنعتی این کشور نیز خواهیم پرداخت.
چین سردمدار فناوری
چین سردمدار گروه بریکس و سازمان همکاری‌های شانگهای بوده و دارای ظرفیت بالایی در زمینه تجهیزات دانش‌بنیان صنعتی است به‌طوری که درزمینه ماشین‌آلات وتجهیزات سنگین،بزرگ‌ترین تولیدکننده ماشین‌آلاتCNCوخطوط تمام‌خودکار بوده و به تولیدکننده عمده تجهیزات راهسازی،معدنی وحمل‌ونقل سنگین(لودر، بیل مکانیکی وجرثقیل برج‌گردان) است.
از سوی دیگر در زمینه رباتیک و اتوماسیون صنعتی، تولیدکننده برتر ربات‌های مونتاژ، جوشکاری و بسته‌بندی و تجهیزات هوش مصنوعی صنعتی، بینایی ماشین واینترنت اشیای صنعتی هستند.در زمینه تجهیزات انرژی و نیروگاهی نیز چینی‌ها عمدتا در ساخت توربین‌های بخار، گازی و بادی درمقیاس صنعتی و تجهیزات نیروگاه‌های خورشیدی و مزارع بادی فراساحلی تخصص دارند.در زمینه حمل و نقل ریلی و دریایی نیز آنها دارای لوکوموتیوهای پیشرفته، قطارهای سریع‌السیر، واگن‌سازی و کشتی‌سازی صنعتی، شناورهای LNG و تجهیزات بندری پیشرفته هستند و در زمینه‌های دیگر صنعتی نیز به تولید گسترده راکتورهای صنعتی، تجهیزات پالایش نفت و صنایع پتروشیمی؛ ماشین‌آلات صنایع شیمیایی و داروسازی؛ چاپگرهای سه‌بعدی صنعتی و تجهیزات تولید باتری‌های لیتیوم-یون و خودروهای برقی می‌پردازند.
هند پیشرو در مهندسی
از سوی دیگر هند نیز در زمینه تجهیزات صنعتی یکی از کشورهای پیشرو محسوب می‌شود که ایران می‌تواند از ظرفیت اصلی آنها نیز بهره لازم را ببرد به طوری که این کشور یکی از اصلی‌ترین تولیدکنندگان تجهیزات مهندسی متوسط و سنگین، ماشین‌ابزار، تجهیزات راهسازی و معدنی، نرم‌افزارهای کنترل صنعتی و تجهیزات انرژی خورشیدی است. روسیه و برزیل و پس از آن آفریقای‌جنوبی نیز می‌توانند در زمینه تأمین تجهیزات به کمک مهندسان ایران بیایند به طوری که مهندسان روسی درتولیدوساخت تجهیزات صنایع نفت وگاز،ماشین‌آلات معدنی سنگین، تجهیزات نظامی وهوافضا، لوکوموتیو و واگن‌سازی مهارت زیادی دارند.
برزیلی‌ها نیز در زمینه تجهیزات کشاورزی بزرگ‌مقیاس (تراکتور و کمباین)، تجهیزات معدن و صنایع غذایی و صنعت نفت و گاز فراساحلی دانش بالایی دارند و آفریقای‌جنوبی به‌عنوان عضو دیگر بریکس یکی ازکشورهای پیشرو درزمینه تجهیزات معدن عمیق، ماشین‌آلات فرآوری فلزات گرانبها و ابزار دقیق صنعتی است.
کشورهای عربی همچون امارات متحده عربی و عربستان سعودی نیز در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری زیادی در ساخت و تولید تجهیزات پالایشگاهی مدرن، تجهیزات تولید انرژی تجدیدپذیر و کارخانجات خودکار مونتاژ داشته‌اند.
از سوی دیگر برخی کشورهای آفریقا همانند مصر بیشتر در زمینه تجهیزات فرآوری مواد غذایی، سیمان، ساخت و ساز و همچنین مونتاژ لوازم خانگی کار کرده‌اند.اصلی‌ترین تجهیزات ماشین‌آلات کشاورزی و نساجی نیز در اتیوپی ساخته می‌شوند.
در سازمان همکاری‌های شانگهای به هند، چین و روسیه اشاره شد ولی قزاقستان بیشتر در زمینه تجهیزات صنایع معدنی (اورانیوم و فلزات نادر)، ماشین‌آلات حفاری و راهسازی، تجهیزات پالایش نفت؛ ازبکستان در زمینه ماشین‌آلات کشاورزی، صنایع نساجی، تجهیزات فرآوری مواد غذایی؛ پاکستان در زمینه تجهیزات نساجی، ساخت و مونتاژ خودرو، ماشین‌آلات سبک و مصالح ساختمانی و قرقیزستان و تاجیکستان نیز در زمینه تجهیزات انرژی برقابی، ماشین‌آلات معدنی سبک و مونتاژ صنعتی در مقیاس محدود سرمایه‌گذاری کرده و جزو تولیدکنندگان برجسته جهان در این بخش‌ها هستند.
مزیت‌های بریکس و شانگهای
می‌توان به‌صراحت گفت که گروه بریکس و سازمان همکاری شانگهای به‌ویژه باگسترش اخیراعضا، به یکی از قدرتمندترین بلوک‌های اقتصادی و صنعتی جهان تبدیل شده‌اند. ترکیب ظرفیت‌های صنعتی گسترده، بازارهای مصرفی عظیم و رویکرد همگرایانه این کشورها، فرصت بی‌سابقه‌ای را برای جمهوری اسلامی ایران فراهم کرده است تا جایگاه خود را در زنجیره ارزش صنعتی بین‌المللی ارتقا دهد و از سوی دیگر ازتجهیزات صنعتی آنها استفاده کرده تا پروژه‌های نیمه‌کاره و زیرساختی خود را به سرانجام برساند.
البته این نهال کاشته‌شده در دولت سیزدهم برای بارور شدن نیاز به افزایش توان دیپلماسی اقتصادی و سیاسی سفارتخانه‌ها، رایزنان بازرگانی و نمایندگی‌های تجاری ایران در این کشورها دارد تا درکنارمسئولان دولت چهاردهم از جمله رئیس‌جمهور و وزرا به سرانجام مطلوب برسد.ایران در زمینه خدمات فنی و مهندسی جزو کشورهای پیشرو و صادرکننده است اما در زمینه تجهیزات صنعتی به‌دلیل شرایط تحریمی نتوانسته براساس دانش روز حرکت کند. ایران تقریبا در زمینه ساخت و ساز جزو کشورهایی است که در دسته خودکفا قرار دارد به این دلیل که اغلب مصالح ساختمانی را از ابتدا تا پایان زنجیره در اختیار دارد و تولید می‌کند.
