حرکت زیگزاگی کاخ سفید

اودر حالی غنی‌سازی حداقلی برای تهران را به رسمیت شناخته بود که در آخرین موضع‌گیری خود خواهان برچیده شدن تاسیسات هسته‌ای ایران شد. اما آنچه تحلیل این ماجرا را پیچیده‌تر می‌کند، رجزخوانی‌های رسانه‌ای و تهدید به اقدام نظامی است که گاه‌ و بی‌گاه، از دل نهادهای رسمی آمریکا بیرون می‌جهد. در همین باره پنج نماینده مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ما، هر یک از زاویه‌ای خاص، به بررسی این تناقض‌ها پرداخته‌اند. احمد بخشایش این چرخش‌ها را ناشی از شکست‌های پی‌در‌پی ترامپ در سیاست خارجی می‌داند و می‌گوید: «این تهدیدها بیشتر مصرف داخلی دارد و برای جمع کردن فشار گروه‌های داخلی به‌ویژه آیپک است». کامران غضنفری از بی‌اعتمادی ریشه‌دار به نیت آمریکا سخن می‌گوید و تأکید دارد: «مذاکره‌ای که زیر سایه تهدید باشد، اصلا مذاکره نیست و فقط تله است». از سوی دیگر، اسماعیل کوثری با نگاه امنیتی‌تر، مواضع سختگیرانه واشنگتن را نشانه ضعف در سایر جبهه‌ها می‌داند: «آمریکا در غزه و یمن شکست خورده، حالا می‌خواهد در میز مذاکره جبران کند». امیر حیات‌مقدم رجزخوانی‌های رسانه‌ای را بخشی از تکنیک مذاکره برای گرفتن امتیاز بیشتر می‌خواند و ظهره‌وند نیز هشدار می‌دهد که در صورت تداوم چنین رویکردی، باید از ادامه گفت‌وگوها، چه مستقیم و چه غیرمستقیم، اجتناب کرد تا پیام ضعف به منطقه و جبهه مقاومت منتقل نشود. این گزارش، نه‌تنها در پی کشف انگیزه پشت اظهارات دوگانه مقامات آمریکایی است، بلکه می‌کوشد نشان دهد جمهوری اسلامی ایران در برابر چنین رفتاری، چه موضعی باید اتخاذ کند: عقب‌نشینی، مماشات یا مقاومت هدفمند؟ پاسخ، در  روایت نمایندگانی است که در قلب تصمیم‌سازی‌های پارلمانی کشور قرار دارند. 

تهدید در برابر تهدید 
احمد بخشایش اردستانی از اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس با تاکید بر این‌که آقای ترامپ در تمام پروژه‌هایش، از جمله اوکراین و جنگ تعرفه‌ها، تا اینجا شکست خورده است، گفت: «حالا در مورد ایران به این احساس رسیده که بازی را این‌طور پیش ببرد که بگوید یا توافق یا جنگ.» به عقیده این نماینده مجلس، جواب ایران هم باید در برابر این رویکرد این باشد: «یا توافق یا تغییر دکترین نظامی و هسته‌ای ایران.» وی این احتمال را مطرح کرد که این مواضع دوگانه دولت ترامپ فقط در سطح رسانه‌ها و با هدف اقناع افکار عمومی باشد؛ «به خصوص که دولت تحت فشار گروه‌های داخلی،اسرائیل و آیپک است و برای جمع کردن این فشار، جملات بزرگ می‌گوید؛ جملاتی که معنای واقعی‌اش  این است: فقط من می‌توانم کاری انجام دهم.» وی گفت: «جملات ویتکاف نشان می‌دهد ترامپ می‌خواهد این‌طور نشان بدهد که ما هم در واقع می‌خواهیم ایران غنی‌سازی نداشته باشد و طبیعی است که در مذاکره هم دنبال حداکثرسازی منافع برای خودشان باشند، اما به هر حال می‌دانند که ایران به این گزینه نه خواهد گفت.» بخشایش اما تاکید کرد که ترامپ با وجود مواضع حداکثری و تهدید در مذاکره «با ایران همراهی کرده است» زیرا «توافق با ایران برای ترامپ یک نیاز است.» وی در مورد احتمال عملی شدن تهدیدهای آمریکا افزود: «در مورد یمن مشخص شد که آمریکا به جنگ انصارالله رفت، شکست خورد و بعد توجیه کرد چون قرار بوده یمنی‌ها به ما حمله نکنند، بنابراین دیگر با آنها نمی‌جنگیم، در حالی که یمنی‌ها از اول هم کاری با آمریکایی‌ها نداشتند و به سرزمین‌های اشغالی و کشتی‌های صهیونیست‌ها حمله می‌کردند.»

ابهام در مورد آینده مذاکرات
کامران غضنفری، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس تکرار اظهاراتی مانند این‌که« ایران حق غنی‌‌سازی ندارد و باید زیرساخت‌های هسته‌ای‌اش برچیده شود، از سوی ویتکاف را تاکید مجددی بر این نکته دانست که مذاکرات به نتیجه نخواهد رسید، چون نمی‌توان به مقامات آمریکایی اعتماد کرد.» به گفته این نماینده مجلس «آنها [آمریکایی‌ها] تا‌کنون حسن‌نیتی نشان نداده‌اند و از قبل از شروع مذاکرات، ایران را تهدید به حمله نظامی کردند. وی تصریح کرد: «مذاکراتی که زیر سایه تهدید شروع شود، عادی نیست، چون شرایط عادی بر آن حکم‌فرما نیست و به نتیجه نخواهد رسید.» غضنفری این را که آمریکایی‌ها در این چند مرحله مذاکره، قبل از هر مرحله تحریم‌های جدید علیه ایران وضع کرده‌اند، نشان‌دهنده عدم اراده طرف آمریکایی برای رسیدن به تفاهمی معقول دانست و گفت که ترامپ فقط می‌خواهد«اهداف خود را به ما تحمیل و ما را وادار به تسلیم ‌کند.»

دوران دیکته آمریکایی‌ها گذشته است
اسماعیل کوثری، نماینده تهران با تاکید بر این‌که آمریکایی‌ها در غزه و یمن نتوانستند کاری از پیش ببرند و اکنون در بازی مذاکرات به این نتیجه رسیده‌اند که دارند بازی را می‌بازند، گفت: «تاخیری که میان دور سوم و چهارم ایجاد شد، به این دلیل بود که نمی‌توانستند به نتیجه واحدی برسند و قصد داشتند در نتیجه‌گیری نهایی موفق‌تر باشند.» وی افزود: «پیش‌بینی می‌کر‌دیم که آمریکا در این مرحله چنین کند، زیرا در مواجهه با مسائلی که دارد، دستاوردی نداشته و آبروی‌شان در دنیا رفته است.» این عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس افزود: «در مسأله ایران، می‌خواهند بر مواضع حداکثری خود پافشاری کنند و ما باید منطقی و با صلابت روبه‌رو شویم.» وی تاکید کرد: «تیم مذاکره‌کننده باید محکم وارد شود تا آمریکایی‌ها بفهمند دیگر آن آمریکای گذشته معنایی ندارد و این‌طور نیست که کشورها بیایند و پشت میز، آمریکا مواضع خود را دیکته کند و برنده مطلق باشد و بدون امتیاز دادن، امتیاز بگیرند.» 

نه بزرگ ایران به زورگویی
امیر حیات‌مقدم، دیگر عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با بیان این‌که مواضع آقای ویتکاف عملا نوعی رجزخوانی است و مواضع آنها در رسانه با میز مذاکره تفاوت زیادی دارد، تصریح کرد: «اگر بر چنین مواضعی اصرار کنند، به بن‌بست می‌خورند و جمهوری اسلامی زیر بار غنی‌سازی صفر نخواهد رفت.» این نماینده مجلس افزود: «ما دو «نه» داریم: «نه» در مقابل بمب اتم و «نه» در مقابل تحریم‌ها. در مذاکرات بحث دیگری نداریم.»

در تله مذاکرات نیفتیم
ابوالفضل ظهره‌وند، عضو دیگر کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت: «تکرار مواضعی که از مقامات مختلف آمریکایی از جمله اخیرا از آقای ویتکاف دیدیم، عمق نیات و نهایت مطلوب طرف آمریکایی است.» وی افزود: «اگر قرار است مسیر مذاکره چه به صورت غیرمستقیم و چه مستقیم پیگیری شود، باید مشخص کنیم که آیا این موضع ویتکاف، هدف نهایی‌اش است یا صرفا یک عملیات روانی.» ظهره‌وند ادامه داد: «در واقع باید روشن شود که نیت و قصد آمریکا از بیان این اظهارات چیست.» وی تصریح کرد: «اگر آمریکا واقعا چنین خواسته‌ای دارد، اصلا مذاکره با نگاه طرف، سودی برای ما ندارد و فقط زمان را از دست می‌دهیم و در تله مذاکرات گرفتار می‌شویم، زیرا دولت ترامپ در حال انتقال این پیام است که ایران ضعیف شده است.» نماینده مردم تهران افزود: «با توجه به این شرایط، ما باید واکنش نشان دهیم و در صورت تکرار این مواضع از حضور در پای میز مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم اجتناب کنیم.»

نگرانی‌های مشترک
نمایندگان مجلس با گرایش‌های سیاسی مختلف  نسبت به نیت آمریکایی‌ها عمیقا نگرانند. از نگاه طیف‌های گوناگون، حقانیت ایران در برخورداری از حق غنی‌سازی در داخل و تداوم چرخه سوخت هسته‌ای درکشور امری مسلم وغیر قابل مذاکره تلقی می‌شود که نباید در هیچ صورتی از آن کوتاه آمد. این حق به مثابه محورمشترکی عامل پیوند دیدگاه‌های مختلف درخصوص مذاکره با آمریکاست. همچنین به عنوان واکنش ایران دربرابر مواضع نوسانی آمریکا و تداوم اظهارات حداکثری از سوی آنها، مواضعی چون تغییر دکترین هسته‌ای کشور و عدم گره زدن کشور به مذاکره ،پیشنهادهایی است که از ذهن طیف‌های مختلف سیاسی در مجلس می‌گذرد و می‌تواند مورد استفاده مسئولان مذاکره‌کننده قرار گیرد.