افزایش ازدواج در سایه کاهش تجملات

آمارهایی که حکایت از بهبود شرایط در حوزه ازدواج و طلاق دارد‌. این درحالی است که در دهه گذشته، روند‌های کاهشی ازدواج و افزایشی طلاق به یکی از نگرانی‌های اصلی سیاست‌گذاران تبدیل شده بود. با توجه به این‌که کشور تا چند سال دیگر با بحران پیری جمعیت مواجه می‌شود، شاید ازدواج و به‌دنبال آن فرزندآوری از یکسو و روند کاهشی طلاق از سوی دیگر، بتواند عوامل مؤثری در این مقوله باشد. به این ترتیب آمار و ارقامی که به‌تازگی مطرح شده‌ می‌تواند نویدبخش تغییراتی در الگوهای زندگی خانوادگی ایرانیان باشد. اما سؤال اینجاست چه عواملی این روند را رقم زده و چگونه می‌توان این اتفاق را حفظ کرد؟
اعداد و رقم‌های جدید که ازسوی سازمان ثبت اسناد منتشرشده، امیدوارکننده به نظر می‌رسد اما با این حال باید توجه داشت که مشکلات اقتصادی هنوز مثل سایه‌ای برسرخانواده‌ها، به‌خصوص جوانان سنگینی می‌کند.جوانانی که بسیاری از آنها تمایل به ازدواج دارند اما همین عوامل، مانعی بر سر راه‌شان ایجاد و انگیزه آنها را برای ازدواج کمرنگ می‌کند. 
تقی ابوطالبی احمدی، ‌روان‌شناس و مشاور خانواده در گفت‌وگویش با جام‌جم به عواملی که در افزایش آمار ازدواج مؤثر است، اشاره می‌کند و می‌افزاید: «در ازدواج و تحکیم آن عوامل متعددی دخیل است که وجود آنها موجب تفاهم و تحکیم بنیاد خانواده شده و نبود آن ‌به تنش‌ها و تخریب پایه‌های خانواده منجر می‌شود. اصولی که با رعایت آن قطعا می‌توان یک زندگی مشترک با معنایی رقم زد.»
او به نقش بررسی و شناخت‌های اولیه دختر و پسر با رعایت همه موازین اخلاقی و شرعی تاکید می‌کند و ادامه می‌دهد: «پیش از ازدواج و با رعایت همه خط‌قرمزها، اصول انسانی و شرعی باید زمینه‌ای را برای جوانان فراهم کنیم تا یکدیگر را به‌خوبی بشناسند. هرچه دامنه شناخت واقعی کمتر باشد، عامل آسیب‌پذیری زندگی مشترک بیشتر می‌شود. طبیعتا آمار پایین طلاق به بررسی‌های صادقانه و شناخت درباره ارزش‌های هریک از طرفین پیش از ازدواج باز می‌گردد.»
   
افزایش آگاهی در بین جوانان
این روند افزایشی از ثبت ازدواج‌های سال گذشته این پرسش را در ذهن ما به‌وجود می‌آورد که چه اتفاق و تحولی در بین جوان‌ها رخ داده که شاهد چنین آمار و ارقامی هستیم؟ این موج از امید برای تشکیل خانواده و به اصطلاح سروسامان‌گرفتن دختران و پسران، با چه اقداماتی ادامه‌دار می‌شود؟ مریم نجابتیان، ‌رئیس پیشین گروه مشاوره و خدمات روان‌شناختی وزارت ورزش و جوانان در گفت‌وگو با جام‌جم بر این باور است که آگاهی اجتماعی، کاهش فقر و اقتصاد خانواده، افزایش اشتغال جوانان و داشتن آینده‌ای روشن برای آنها، مواردی است که کمک می‌کند تا ازدواج‌های بیشتری در کشور رقم بخورد. اوهمچنین ادامه می‌دهد:«چنین مسائلی باعث می‌شود تا جوانان به سمت ازدواج‌های آگاهانه بروند و از مشاوره‌های خانواده بهره‌مند شوند و شناخت‌شان را از ارتباط بیشتر کنند.» 
 
عوامل تأثیر‌گذار در رشد ازدواج
به نظر می‌رسد عوامل مختلفی در رشد آمار ازدواج‌های سال گذشته مؤثر بوده است. برای نمونه ارائه وام ‌ازدواج در سال‌های اخیر به جوانان کمک کرد تا هزینه‌های اولیه همچون مراسم، مسکن و جهیزیه را تأمین کنند. البته ما پس از دوران کرونا شاهد کاهش تشریفات مربوط به مراسم ازدواج نیز بودیم. این درحالی‌است که گرایش به ساده‌‌کردن مراسم ازدواج افزایش پیدا کرد و به‌دنبال این تغییر، هزینه‌های مربوط به این امر پسندیده نیز کم شد. از آن طرف زوج‌های جوان تمرکز خود را به‌جای تجملات، به زندگی مشترک‌شان معطوف کردند. بااین‌حال دولت طی سال‌های اخیر با اجرای سیاست‌هایی مانند ارائه زمین، تسهیلات مسکن و معافیت‌های مالیاتی برای جوانانی که به‌تازگی ازدواج کردند، تلاش کرد تا انگیزه‌ای برای ازدواج آنان ایجاد کند. البته که بهبود فرآیندهای ثبت ازدواج در دفاتر اسناد رسمی و کاهش موانع، دراین‌باره نیزبی‌تأثیر نبوده است.نجابتیان نیزدراین خصوص باماهم نظر است ومی‌گوید:«درازدواج بایدعوامل و متغیرهای زیادی را در نظر بگیریم. عوامل مختلفی که دست به دست هم می‌دهند تا یک پدیده اجتماعی رخ دهد.» بااین‌حال او بر این باور است که برخی مواقع این عوامل نتیجه منفی دارد، چراکه برخی ازدواج‌ها به‌دلیل دسترسی ‌فرد به وام ازدواج است یا شاید کاهش آمار طلاق به علت هزینه‌های زیادی همچون مهریه، نفقه، حق وکالت و ...است که منجر‌ به این شده تا زوجین با وجود اختلافات شدید، به آن زندگی ادامه دهند. 
 
چرا باید مراقب بود
درحال‌حاضر با توجه به آمار ارائه‌شده، یک حس خوشبینی نسبت به ازدواج در جامعه شکل گرفته است. شاید به‌دلیل تغییر نگاه‌ها به زندگی مشترک است که جوانان امروز با امید بیشتری به آینده نگاه می‌کنند. ولی با وجود این‌که افزایش ازدواج نکته مثبتی محسوب می‌شود اما چه چیزی این چرخ را به حرکت درآورده است؟ نجابتیان با اشاره به این‌که خانواده یکی از نهادهای اصلی جامعه است که سایر نهادها روی تشکیل آن تأثیر می‌گذارد، به ما توضیح می‌دهد:«روند افزایشی ازدواج و کاهشی طلاق، اتفاقی مثبتی است امابرای قضاوت نهایی دراین خصوص باید توجه داشت که این آمار تا‌حدودی خام است.»
وی می‌افزاید:«برای نمونه باید بررسی کنیم که رشد ازدواج درچه سنی رخ داده،چون درسال‌های اخیر آمارازدواج دختران در سنین پایین افزایش پیدا کرده است‌.» ‌
 
حمایت از خانواده فراموش نشود
افزایش ۲.۶۱درصدی ازدواج درسال۱۴۰۳ نسبت به سال۱۴۰۲، درمقایسه با کاهش‌های چشمگیر دهه گذشته، همچنان محدود است و نمی‌توان آن را نشانه‌ای از یک تغییر بزرگ دانست.مشکلات اقتصادی، بیکاری و افزایش هزینه‌های زندگی، همچنان موانع اصلی ازدواج هستند و ممکن است این افزایش بیشتر درگروه‌های خاص یا مناطق مشخص رخ داده باشد. هم‌اکنون و با توجه به آمار منتشرشده درباره ازدواج و طلاق،خانواده‌های ایرانی درحال تجربه یک روند واتفاق مثبت در این خصوص هستند. بهاری که با عروسی‌های بیشتر و جدایی‌های کمتر، رنگ گرفته اما این بهار نیازمند مراقبت و توجه ویژه‌ای است. اگر امروز برای خانواده‌ها وقت وانرژی بگذاریم قطعا فرداجامعه‌ای شادتر و سالم‌تر خواهیم داشت. آموزش، حمایت‌های اقتصادی همه‌جانبه و ادامه‌دار و مشاوره‌های در دسترس شاید ازجمله موارد مهمی باشد که بتواند این روند مثبت را ادامه‌دار کند.