درنگی بر تشخیص حق و باطل

امیرمؤمنان حضرت امام علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «در شگفتم که می‌بینم مردم، شب هنگام که برای آنان غذا برده می‌شود، خود را به زحمت می‌اندازند و چراغی روشن می‌کنند تا ببینند چه چیزی در شکم خود می‌ریزند؛ اما به هنگام تغذیه روح، چراغ عقل را با شعاع علم روشن نمی‌کنند تا از آثار منفی ناآگاهی و ثمراتی که در اعتقادات و اعمال‌شان وجود دارد در امان بمانند.» (محاسبه‌النفس کفعمی صفحه ۸۳ و مستدرک سفینه‌البحار جلد ششم، صفحه ۵۳۷) شناخت حق از باطل، کاری سهل نیست و او که می‌خواهد در سیر صحیح بندگی خالق‌ متعال حرکت نماید و به فتح قلل رفیع سعادت، نائل آید؛ راهی جز تبعیت از رهنمود عقل ظاهر و باطن ندارد... وجود نورانی حضرت امام صادق علیه‌السلام ‏فرمودند: «خداوند پاره‌ای از حق‌ و پاره‌ای از باطل‌ را برگرفت‌ و آنها را درهم‌ آمیخت‌، سپس‌ آن‌ را به‌ مردم‌ ارائه‌ نمود. آنگاه‌ پیامبران‌ را برانگیخت‌ تا بین‌ حق‌ و باطل‌ جدایی‌ اندازند. اگر حق‌ و باطل‌ روشن‌ و به‌ سهولت‌ قابل‌ تشخیص‌ بودند، مردم‌ نیازی‌ به‌ پیامبران‌ و اوصیاء نداشتند، لیکن‌ خداوند حق‌ و باطل‌ را در‌هم‌ آمیخت‌ و انبیاء و ائمه علیهم‌السلام را مأمور جداسازی آنها نمود.» (بحارالانوار، جلد ۴۷، صفحه ۴۰۸) از‌جمله سختی‌های پیمایش این ره صعب، وجود برخی شباهت‌های سراب‌گونه ظاهری میان حق و باطل است که می‌تواند برای انسان‌های سطحی‌نگر، موجد گمراهی گردد...به‌عنوان مثال: این‌که بدانیم «عمل به بدعت‌ها» موجب آراستن چهره‌ ظالم به دو نقاب خشوع و گریه می‌شود؛بسیار اعجاب‌آور و درعین حال، تأمل‌برانگیز است...حضرت امام‌ موسی‌بن‌جعفر علیه‌السلام، از نیاکان پاکش و آنان از رسول‌ خدا صلوات‌ا...علیهم‌ نقل می‌کنند: «هرکس خود را به بدعتى مشغول کند، شیطان ‏او را به عبادت مشغول مى‌‏کند و به او حالت خشوع و گریه مى‏‌دهد.» (بحارالانوار جلد ۶۹، صفحه ۲۱۷) حالیا ببینیم که ثمره‌ میدان ‌دادن به ظالمان چیست؟ بعد از آن‌که حق بر باطل رجحان‌ نیافت و به باطل، لباس حق پوشانیده شد؛ ستمگر جایگزین امام عدل گشته و تبعات این عذرتراشی‌های اشتباه، بیش از پیش دامن همان فرد و جامعه را می‌گیرد... حضرت امام‌‌ صادق علیه‌السلام در این‌‌خصوص فرمودند: «هرکس برای ظلم ظالمی عذر بتراشد، خداوند کسی را بر وی چیره می‌سازد که بر او ظلم کند؛ پس اگر خدا را [برای نجات از آن ظالم] بخواند، دعایش را اجابت نخواهد کرد و در عوض [تحمل ظلم]، به او پاداشی نخواهد داد.» (الکافی، جلد ‏۲ صفحه ۳۳۴)