رضایی در آثار مختلفی در جایگاه سرپرست گویندگان حضور داشت از جمله میتوان به؛ آنها هیچکس را دوست ندارند، بلندیهای صفر، بازیچه، تماس شیطانی و پرنده آهنین اشاره کرد و همچنین سرپرستی گویندگی فیلمهای خارجی؛ جدال در اوکی کرال، برفهای کلیمانجارو، آسمانخراش جهنمی از دیگر فعالیتهای وی طی سالها حضور در عرصه دوبله بوده است. رضایی بهدلیل توانایی بالا در تطبیق صدا با شخصیتهای متنوع و مهارت در انتقال احساسات، طی سالها صداپیشگی شخصیتهای اصلی و پیچیده در فیلمها و سریالهای مهم خارجی را برعهده داشت. بیشتر مردم صدای او را به جای هرکول پوآرو در سریال «پوآرو» یا نقش «معاون کلانتر» در برنامهای که برای کودکان و نوجوانان روی آنتن تلویزیون پخششده شنیدهاید. در این یادنامه با چند نفر از دوبلورهای پیشکسوت کشورمان گفتوگو شده که در ذیل میخوانید.
الگویی برای جوانان و هنر مندان
فرشید شکیبا، مدیر واحد دوبلاژ تلویزیون درباره درگذشت زندهیاد ایرج رضایی میگوید: با کمال تاسف و اندوه، خبر درگذشت دوبلور پیشکسوت و هنرمند بزرگ کشورمان، جامعه هنری و دوستداران هنر را داغدار کرد. او با صدای دلنشین و توانمندیهای بینظیرش، نهتنها در عرصه دوبلاژ، بلکه در قلب میلیونها نفر جاودانه شد.شنیدن برنامه «ازسرزمین نور»با صدای زندهیاد رضایی و سریال مختارنامه و هنرنمایی او در کارتون معاون کلانتر و آثار متعدد دیگر فراموش نخواهد شد. به گفته شکیبا؛ ایرج رضایی با ویژگیهای فردی خاص خود، همواره بهعنوان یک الگو برای جوانان و هنرمندان نوپا شناخته میشد.او با پشتکار و تعهد به کار خود، نشان داد که چگونه میتوان با عشق و علاقه به هنر، مرزهای خلاقیت راجابهجا کرد. روحیه کاری اوهمیشه سرشار از انرژی مثبت و انگیزه بود؛ او نهتنها به حرفهاش عشق میورزید بلکه همواره سعی میکرد تا دیگران را نیز به این مسیر دعوت کند. مدیر واحد دوبلاژ تلویزیون در بخش دیگری از صحبتهایش میافزاید: ضمن ابراز تسلیت عمیق خود به خانواده محترم ایرج رضایی و تمامی دوستدارانش، باید عنوان کنم که آثار این هنرمند بزرگ هرگز فراموش نخواهد شد. صدای او همچنان در گوش ما طنینانداز خواهد بود و یادش همیشه در دلهایمان زنده خواهد ماند. ما بهعنوان یک جامعه هنری متعهد هستیم که میراث این هنرمند بزرگ را پاس بداریم و تلاش کنیم تا روحیه هنری و حرفهای او را در نسلهای آینده زنده نگه داریم. روحش شاد و یادش گرامی باد.
اخلاق مدار و محترم
ناصر ممدوح، دوبلور پیشکسوت و مجری کشورمان که از فقدان زندهیاد ایرج رضایی بسیار اندوهگین است، بهسختی صحبت میکند و درباره ویژگیهای اخلاقی این دوبلور فرهیخته کشورمان میگوید: ایرج رضایی انسان بسیار نازنین و گوینده خیلی خوبی بود. از لحاظ اخلاقی، رفتار و کردار عالی بود. اگر بخواهم نمره بدهم، نمرهاش ۲۰ است. اوخیلی موردتوجهام بود. همیشه ذکر ایرج رضایی یا «زهرا(س)» بود. خدا رحمتش کند که رحمت شده است. انسان بسیار نازنینی بود. کارش را انجام میداد و سرش در لاک خودش بود و با کسی کاری نداشت، به همه احترام میگذاشت که این خیلی مهم است. این اواخر دو سه باری تماس گرفتم، نمیتوانست با من صحبت کند. فقدانش را به همه تسلیت میگویم، به خصوص به همکارانم که با زندهیاد رضایی آشنا بودند و خانواده محترمشان.
ممدوح با یادآوری کارهای زندهیاد رضایی میافزاید: کارهایش خوب بود، مثلا در معاون کلانتر، خودش از گویندگان با شخصیت این دوبله بود. ارتش سری از دیگر کارهایی بود که اوایل انقلاب کار کرد. حافظهام یاری نمیکند قبل از انقلاب و بعد از انقلاب کارهای زیادی انجام داد. گوینده توانایی بود، باید بپذیریم درکنار زندگی مرگ هم هست. انشاءا... همه بهخوبی و عاقبت بخیری زندگی کنند.
دوبلور علاقهمند به موسیقی
اکبر منانی، پیشکسوت رادیو و دوبله که بیشتر مردم او را با صدای «زبل خان» و «گلام» در کارتون گالیور میشناسند، میگوید: تمام همکارانم یا فوت شدهاند یا در خانه هستند و نمیتوانند گویندگی و دوبله کنند. تا جایی که به یاد دارم زندهیاد رضایی حدود ۲۰سالی میشد که در محیط دوبله حضور نداشت، درگذشته دور فعال بود و با همدیگر خیلی کار مشترکی نداشتیم اما از معروفترین اثری که در کارنامه کاریش دارد و منم هم در آن کار بودم دوبله شخصیت کاپیتان کرک در مجموعه «پیشتازان فضا» بود. یا در سریال پوآرو که از قدیمیترین و معروفترین کارهایم بود. دیگر اینکه ۴۰، ۵۰ سال پیش بود که در کارهای جزئی و قدیمی با همدیگر کار کردیم.
استاد منانی میافزاید: زندهیاد رضایی مدت زیادی در منزل بود. کار دوبله کار بیرحمی است، همین که از استودیو خارج میشوند، همه از هم غافل هستند و از هم خبری ندارند، جز افراد محدودی که با همدیگر در ارتباط هستند.
خودم مدتهاست که عمل کردهام و کسی از من خبری نگرفته؛ این یک واقعیت است. منانی ادامه میدهد: آن زمان ما چون در تلویزیون بودیم، رضایی در بیرون کار دوبله انجام میداد، خیلی از نزدیک آشنایی نداشتیم. تا آنجا که حافظهام یاری میکند، خیلی به موسیقی علاقه داشت، شنیده بودم خودش ویولن میزند. یاد و خاطرهاش گرامی.
روزنامه جامجم درگذشت این هنرمند و دوبلور پیشکسوت را به جامعه هنری کشور تسلیت میگوید.
نقشهای بسیار با تیپهایی متفاوت
داوود نماینده، دوبلور پیشکسوت و مجری توانای کشورمان درباره تواناییهای زندهیاد رضایی توضیح میدهد و میگوید: ایرج رضایی، یکی از صداپیشگان قدیمی بود که در نقشهای بسیاری با تیپهای متفاوتی وارد شد. حتی در انیمیشنها، کسی تصور نمیکرد که این صدای ایرج رضایی باشد. او در سمت مدیر دوبلاژ سریالهای مطرحی مثل ارتش سری را دوبله کرد، برنامهای که بهدلیل کیفیت بالای دوبله و انتخاب به جای گویندگان و صداپیشگان متبحر در زمان خودش تا ۹۵ درصد بیننده داشت؛ بهویژه با انتخاب ناصر طهماسب در نقش یک افسر خشن، مرموز و بیرحم که محبوب مردم شده بود و همچنین انتخاب بهجای زندهیاد رضایی و سایر گویندگان در این سریال.
به گفته نماینده؛ ایرج رضایی دوبله سریالهای بسیاری را مدیریت کرد و تیپهای بسیار زیبایی را در سریالهای انیمیشن و فیلمهای وسترن ارائه کرد. این تیپها را شخص خودش انتخاب میکرد، یعنی از کسی تقلید نمیکرد، وقتی از او میپرسیدیم این تیپ را از کجا آوردی؟ میگفت از مردم. وقتی میان مردم میرفت و کسی را میدید که اینگونه صحبت میکند، همان تیپش را میگرفت و در دوبله میآورد و مورد توجه مردم هم قرار میگرفت. این مجری و دوبلور پیشکسوت، زندهیاد رضایی را یک مدیر دوبلاژ حرفهای و متبحر میداند و میافزاید: رضایی بسیار کارش قوی و خیلی حساس بود. اینها وقتی میروند اثری از آن کیفیت دوبله نمیماند، شما ببینید زندهیادان ایرج رضایی، استاد رسولزاده، اسماعیلی، حسین عرفانی، ناصر طهماسب و... به رحمت خدا رفتهاند فقط چند تا از دوبلورهای قدیمی ماندهاند که باید قدر آنها را بدانند و تا زمانی که زنده هستند تلویزیون، سینما یا در جشنوارههایی مختلف از آنها تقدیر و قدردانی شود. کسی جای این نسل را نخواهد گرفت، البته اگرچه هرکسی جای خودش را دارد اما اینها کسانی بودند که دوبله را در ذهنها ابدیکردند.
مریم کریمی - گروه رسانه