معلولیت تلنگری به سلامت

افراد وچهره‌هایی که بعد از معلولیت به موفقیت رسیده‌اند،کم نیستند.همچنان که بسیاری از کسانی که به صورت مادرزادی و از بدو تولد معلول به دنیا آمده‌اند، نیز جزو موفق‌ترین افرادی هستند که بسیاری از افرادبه ظاهر سلامت زیر دست آنها کار می‌کنند. نمونه‌های افراد معلول موفق هم در سطح ملی و هم در سطح جهانی بسیار است. ازبتهوون نابغه ناشنوای موسیقی و استیون هاوکینگ نابغه فیزیکدان، کیهان‌شناس و نویسنده تا سید‌محمد موسوی کارآفرین معلول یا فریبا(مریم) معصومی دختر۷۰سانتی‌متری که حالا عروسک‌های دستبافش شهرت جهانی پیدا کرده و ده‌ها شاگرد دارد. 

معلولیت چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟
فرد دارای معلولیت یا معلول کسی است که بخشی از توانایی‌های فیزیکی، جسمی، اجتماعی، حرفه‌ای، ذهنی و روانی خود را از دست داده یا اصلا به دست نیاورده است. معلولیت‌ها انواع متنوعی دارند. به طور کلی انواع معلولیت در ۴ گروه معلولیت‌‎های جسمی، ذهنی، روانی و اجتماعی دسته‌بندی می‌شوند.علت به وجود آمدن معلولیت‌ها هم اغلب به چهار دسته مادرزادی، بیولوژیکی یا زیستی، سوانح و عوامل محیطی، فرهنگی و اجتماعی تقسیم‌بندی می‌شود. نکته قابل تامل این‌که بسیاری از معلولیت‌ها قابل پیشگیری هستند. 

معلولیت قابل پیشگیری است 
از معلولیت‌های ژنتیکی و بدو تولد گرفته که با آزمایش و مشاوره‌های ژنتیکی قبل از ازدواج و قبل از بارداری قابل پیشگیری‌اند تا معلولیت‌های ناشی ازحوادث وسوانح که راهکارمواجهه وپیشگیری ازآنها بالا بردن سطح ایمنی ورعایت قوانین است وفرمول پیچیده‌ای ندارند. اما بی‌توجهی به پیشگیری از معلولیت موجب شده تا ما با گسترش و بزرگتر شدن جامعه معلولان در سراسر دنیا مواجه باشیم. موضوعی که موجب شده معلولان یک روز جهانی داشته باشند تا به شرایط و نیازهایشان بیشتر توجه شود.

معلولیت و محدودیت
واقعیت این که معلولیت اغلب اوقات با محدودیت‌هایی برای افراد همراه است. به خصوص این‌که معلولان در جامعه قشر اقلیت به شمار می‌روند و فضاهای اجتماعی سطح شهر اغلب اوقات با نیازهای آنان متناسب‌سازی نشده است. به همین دلیل هم انجام امور روزمره برای فردی که معلولیتی جسمی حرکتی دارد سخت می‌شود و این افراد در اغلب موارد به کمک و همراهی دیگران نیاز دارد. همچنان‌که اشتغال و درآمدزایی نیز برای این گروه از افراد سخت‌تر است و همین مسأله هم می‌تواند شرایط را برای معلولان سخت و پیچیده کند. با تمام اینها اما برخی افراد معلول از توانمندی‌ بالایی برخوردارند و توانسته‌اند با همراهی خانواده و اطرافیان درس بخوانند، شغل داشته باشند و ازدواج کنند و حتی خودشان کارآفرین باشند. 

اقلیتی ۱۵ درصدی‌!
معلولان بزرگ‌ترین اقلیت جامعه انسانی را تشکیل می‌دهند‌. بر اساس آمار سازمان ملل متحد حدود ۱۵ درصد جمعیت جهان ( تقریبا یک میلیارد نفر) انواع مختلفی از معلولیت دارند که آنان را به پرتعداد‌ترین اقلیت دنیا تبدیل کرده است.  شاید به همین دلیل است که سوم دسامبر مصادف با ۱۲آذر از سال۱۹۹۲ ازسوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی معلولین اعلام شده است.هدف از این اقدام، ارتقای حقوق ورفاه افراد معلول درتمام عرصه‌های جامعه و توسعه و افزایش آگاهی از وضعیت افراد معلول درهرجنبه اززندگی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است.

نگاهت را تغییر بده‌!
این نگاه ماست که باید تغییر کند و درک کنیم معلولیت به معنای جداسازی و محجوریت افرادی که توانمندی‌شان در بعضی از حوزه‌ها محدود می‌شود، نیست. از همه اینها مهم‌تر نباید فراموش کنیم که فاصله بین سلامتی و معلولیت برای اغلب ما آدم‌ها می‌تواند کسری از ثانیه باشد و این اتفاقیست که می‌تواند هر لحظه برای هر کدام از ما رخ دهد. بر این اساس باید حواس‌مان باشد و بیشتر به معلولان دور و اطراف‌مان توجه کنیم، اگر از دست‌مان برمی‌آید برای آسایش و آرامش آنها کاری انجام دهیم.

معلولان حق زندگی دارند
معلولان هم حق زندگی دارند؛ بنابراین در معاشرت‌ها و تعاملات روزانه با این افراد باید حواس‌مان را جمع و تلاش کنیم با آنها مانند افراد عادی برخورد کنیم. یک فرد معلول حق دارد درس بخواند، شغل داشته باشد و ازدواج کند و صاحب فرزند شود. همچنان که بسیاری از معلولان با وجود معلولیت، فرزندی کاملا سالم دارند. به خصوص این‌که با روش‌های جدید درمانی و غربالگری‌، ‌می‌توان بسیاری از معلولیت‌ها را شناسایی و اقدام لازم را برای پیشگیری از معلولیت انجام داد. حتی در بسیاری از موارد فرد سالم با معلول ازدواج کرده‌ و زندگی خوب و خوشی کنار هم دارند‌.

افزایش سریع جمعیت معلولان در جهان
معلولیت‌ها می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد. برخی افراد با انواعی از معلولیت به دنیا می‌آیند اما بسیاری از افراد در طول زندگی بر اثر حوادث یا بیماری‌ها دچار معلولیت می‌شوند. بنا بر اعلام سازمان جهانی بهداشت، تعداد افراد معلول به سرعت در حال افزایش است! بر اساس گزارش این سازمان، تعداد معلولان از حدود ۵۴۰ میلیون نفر در سال ۱۹۹۰ به یک میلیارد نفر در سال ۲۰۲۳ رسیده است که این افزایش به دلیل عوامل مختلفی از جمله افزایش جمعیت جهان، افزایش امید به زندگی و همچنین افزایش آگاهی از مسائل مربوط به معلولیت است.

معلولیت یک آغاز است 
با تمام چالش‌هایی که معلولیت می‌تواند برای افراد در پی داشته باشد اما می‌توان گفت معلولیت پایان راه نیست و شاید برای بسیاری از افراد، تازه آغاز راه باشد. راهی که نشان می‌دهد انسان تا چه اندازه می‌تواند قدرتمند و شگفت‌انگیز باشد. این مسائل موجب ضرورت تغییر نگاه ما به معلولان و معلولیت می‌شود. در واقع باید بدانیم معلولیت گرچه ‌می‌تواند افراد را در بعضی از جنبه‌ها آسیب‌پذیرتر کند اما افراد معلول هم حق زندگی دارند و در بسیاری از زمینه‌ها توانمندند. 

آمار و ارقامی قابل تامل درباره مهم‌ترین علت معلولیت در کشور 
آمار رسمی پزشکی قانونی در مورد شمار جانباختگان حوادث رانندگی در کشور نشان می‌دهد به‌طور میانگین روزانه بین ۴۵ تا ۵۰ نفر بر اثر سانحه رانندگی جان خود را از دست می‌دهند و روزانه هزارنفر نیز مجروح می‌شوندکه از این تعداد ۱۰۰نفر دچارمعلولیت و بالغ بر ۲۰۰ خانواده دچار کاهش شدید درآمد و حتی فقر می‌شوند. سال گذشته حدود ۲۰هزار و ۴۵نفر در اثر سانحه رانندگی جان خود را از دست دادند.  در سال‌های گذشته تحقیقاتی درباره خسارت‌های مالی تصادفات رانندگی انجام شده است. اواخرسال۱۴۰۱، کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور گفت هر مورد فوتی در تصادفات، خسارتی هشت میلیارد و ۳۰۰میلیون تومانی به کشور وارد می‌کند. با فرض ثابت بودن همین عدد، خسارت ناشی از کشته شدن ۲۰ هزار نفر در تصادفات رانندگی سال گذشته‌، حدود ۱۶۶ هزار میلیارد تومان بوده است.

اصلی‌ترین عامل معلولیت در ایران
‌بنا بر اعلام سازمان بهزیستی در کشور ما هم حدود ۱۵درصد جمعیت را افرادی تشکیل می‌دهند که به نوعی دچار معلولیت هستند. تصادفات جاده‌ای از عوامل افزایش تعداد معلولان در کشور ماست به گونه‌ای که به صورت میانگین، سالانه ۶۵ هزار تصادف در کشور رخ می‌دهد که موجب معلولیت حدود ۲۵۰۰ نفر می‌شود. برخی از افرادی که در این سوانح دچار معلولیت می‌شوند؛ معمولا نیاز دارند تحت پوشش نهادهای حمایتی از جمله بهزیستی قرار گیرند.طبق ماده ۲۷ قانون جامع حمایت از معلولان باید حقوق و مزایای این افراد تامین شود که متاسفانه به دلیل مشکلات بودجه‌ای فقط ۵۰ درصد آنها حقوق و مزایا دریافت می‌کنند.