فرهنگ‌سازی با سفر بخیر

این شاعر و نویسنده طنز که چند کتاب دردست چاپ دارد،درجشنواره‌های بین‌المللی شعر توانسته مقام کسب کند و با برنامه‌هایی همچون احوالپرسی، همین الان یهویی، دوراهی،سلام و...نیز همکاری داشته است.اهمیت نگارش در زمینه فرهنگ‌سازی و آموزش توأمان به شیوه طنز باعث شد تا با او به‌عنوان نویسنده و طراح برنامه سفر بخیر گفت‌وگو کنیم. برنامه سفر بخیر کاری از گروه اجتماعی اقتصادی شبکه دوی سیما، با مشارکت پلیس راهور ناجا، به تهیه‌کنندگی سیدجواد سیدمحسنی و اجرای سعید شیخ‌زاده است که سه‌شنبه‌ها و چهارشنبه‌ها حوالی ساعت ۲۲:۱۵ روانه آنتن می‌شود.
   
یک برنامه و چند آیتم
برنامه سفر بخیر مدت‌هاست که در شبکه دو در حوزه فرهنگ‌سازی در زمینه رانندگی فعالیت می‌کند. صابر، نویسنده و طراح درگفت‌وگو باجام‌جم درباره بخش‌های مختلف برنامه این‌چنین توضیح می‌دهد:همان‌طور که می‌دانیدبرنامه سفربخیر به تهیه‌کنندگی سیدجواد سیدمحسنی از ابتدای سال‌جاری و همزمان با نوروز، مهمان خانه‌های مخاطبان این شبکه شده است. این برنامه از بخش‌ها و آیتم‌هایی همچون فیلم کوتاه، گزارش‌های میدانی، تیزرهای مرتبط با پلیس راهور، دوربین مخفی، پارودی‌خوانی، راهنامه، مفت‌بندان، تکنولوژی‌های ترافیکی، جدی نگیرید، کنترل نامحسوس، زندگی قصه نیست، تلنگر هفته و استندآپ کمدی تشکیل شده که محوریت تمامی فعالیت‌های برنامه، پلیس راهور است وموضوعات مربوط به هرقسمت‌ هم بر این اساس پیش می‌رود.وی می‌افزاید: یکی از بخش‌های این برنامه، «فیلم‌کوتاه» است. دراین بخش که حدودا سه دقیقه و به‌صورت سریال است، با بیان موضوعات مستقل سعی می‌شودبه بررسی معضلات تخطی ازقانون نیز پرداخته شود. در بخش گزارش‌های میدانی، تیزرهای مرتبط با پلیس راهور و دوربین مخفی همان‌طور که از نام‌شان پیداست، سعی شده به پخش گزارش‌ها و تیزرهای مختلف از رعایت یا عدم رعایت قوانین توسط مردم و لطمات جبران‌ناپذیر آن پرداخته شود.
   
پارودی‌خوانی در راهنامه
به نظر می‌رسد که بخش‌های «پارودی‌خوانی» و «راهنامه» بیش ازدیگر از قسمت‌های برنامه مورد توجه مخاطبان قرار گرفته است. صابر در این خصوص به جام‌جم می‌گوید: همان‌طور که می‌دانید بخش بزرگ و مهم برنامه‌سازی در چگونه استفاده‌کردن از آیتم‌هاست. استفاده از موسیقی، در فرهنگ‌سازی نقش مهمی ایفا می‌کند و به نظر من یکی از مهم‌ترین ابزارهای انتقال محتوا در فرهنگ ما، موسیقی است. بدین‌منظور دوبخش پارودی‌خوانی وراهنامه براین اساس تهیه و تولید شده‌اند که در ادامه مصاحبه به آنها نیز اشاره می‌کنم.این نویسنده ادامه می‌دهد: بخش پارودی‌خوانی با اجرای سامان گوران، در میان مخاطبان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شده. در این بخش سعی کردیم با بهره‌گیری از هنر موسیقی و استفاده از بحرطویل و موسیقی‌های مهجوری که کمتر به آنها پرداخته شده با زبانی طنز و موسیقیایی به مقوله فرهنگ‌سازی در زمینه آموزش فعالیت‌های پلیس راهور و قانونمندی رانندگان بپردازیم.بخش راهنامه همان‌طور که از نامش پیداست بر وزن شاهنامه، شامل طنزهای فاخر و سروده‌هایی بر وزن اثر مذکور است. صابر توضیح می‌دهد: در این قسمت، تلاش شده است تابا استفاده از شخصیت‌ها و هفت‌خوان شاهنامه، اهمیت قوانین راهنمایی و رانندگی به شیوه‌ای نوآورانه ارائه گردد. به این شکل که با رعایت هریک از این قوانین، یک خوان، پشت سر گذاشته شود. اشعار این بخش از سروده‌های خودم است که با صدای مهبد قناعت‌پیشه، از گویندگان و بازیگران سینما و تلویزیون، روانه آنتن می‌شود. این قسمت از برنامه، شامل هفت قسمت یا خوان است که تاکنون سه خوان از آن پخش شده و در حال تولید خوان چهارم هستیم.
   
نگاهی به تکنولوژی‌های روز
یکی دیگر از بخش‌های برنامه سفر بخیر، «مفت‌بندان» نام دارد. نویسنده دراین‌باره می‌‎گوید: در بخش مفت‌بندان به معرفی فناوری‌های ترافیکی بدون نیاز به دانش آنچنانی می‌پردازیم. این بخش را خانم نفیسه شفیعی اجرا می‌کند و در این قسمت سعی شده تکنولوژی‌های روز دنیا با الفاظی طنزگونه کوچک شمرده شوند و درنهایت به مخاطب این‌گونه القا شود که ما هم مانند آنها در تکنولوژی حرف اول را می‌زنیم، فقط به‌کارگیری واژه‌هایمان با یکدیگر تفاوت دارد. مثلا اگر کشورهای دیگر ترمز «ای‌بی‌اس» دارند، ما ترمز «عیبی‌یخ» داریم و برای بیان و به‌کارگیری این نوع عبارات به شیوه‌های طنزگونه متوسل می‌شویم.وی درباره بخش دیگری از برنامه نیز تصریح می‌کند: «تکنولوژی‌های ترافیکی» با اجرای دوست و همکار عزیزم آقای محمدسجاد ناظم نیز یکی از بخش‌های جالب و اثرگذار این برنامه است. در این بخش از برنامه با نمایش فناوری‌های ترافیکی در جهان و کمی چاشنی طنز، بی‌فرهنگی‌های ناشی از عدم آگاهی مردم به آنها گوشزد می‌شود تا با کمک این آموزش‌ها، عدم آگاهی‌ها تبدیل به فرهنگ‌سازی شود و با ارائه تلنگرهای اساسی به فرهنگ کشورمان رانندگان، مردم عادی و خودروسازان در کنار هم از تبعات و تلفات ناشی از تصادفات کم کنند.صابر ادامه می‌دهد: بخش «جدی نگیرید» با اجرای امید حمیدی و گویندگی خانم بهار مولایی، با چاشنی طنز درخصوص فرهنگ‌سازی ترافیکی مطالب جالبی را برای مخاطبان به نمایش می‌گذارد. در بخشی دیگر از برنامه، از شخصیتی عروسکی به نام «هیبت» استفاده شده که با ملاک قراردادن فرهنگ و لهجه‌های مختلف ایران سعی دارد هرآنچه برای ما نماد بی‌قانونی است را قانونی جلوه دهد. به‌عنوان‌مثال راننده نیسان را با وجود بی‌قانونی‌هایی که انجام می‌دهد، قانونمند می‌داند یا خود را به‌عنوان کارشناس ترافیک کف خیابان معرفی می‌کند و به‌صورت کلی سعی می‌کند جنبه‌های بی‌قانونی را به نوعی قانونی نمایش دهد. سازنده این عروسک، محمد اعلمی است و صداپیشگی آن را پیمان قریب‌پناه به عهده ‌دارد. علی افشاری نیز عروسک‌گردان این شخصیت است که تاکنون ۲۵ ــ ۲۴ آیتم از آن روانه آنتن شده. بخش ثابتی نیز در برنامه داریم به نام «کنترل نامحسوس» که جناب‌سرهنگ روزبه با پیگیری و نمایش تخلفات رانندگان در سطح شهر یا جاده و اعمال قانون، سعی می‌کند زیان‌های ناشی از این بی‌قانونی‌ها را یادآوری نماید. بخش‌های «زندگی قصه نیست» و «تلنگر هفته» هم جزو قسمت‌های پرطرفدار برنامه است. نویسنده در این خصوص بیان می‌کند: بخش زندگی قصه نیست به شیوه گزارشی تهیه و تولید شده و به نظر من می‌تواند تلنگری برای همه ما باشد؛ تلنگری از اتفاقات ناگواری که در سانحه‌های تصادف رخ داده و باعث بروز ناراحتی یا خسارت‌های جبران‌ناپذیر برای مردم شده است و این مردم، می‌تواند خود ما باشیم اگر به قوانین راهنمایی و رانندگی توجه نکنیم. در بخش تلنگر هفته به نمایش گزارش‌های مردمی پرداخته می‌شود و مخاطبان برنامه از طریق ارسال عکس و فیلم با برنامه به مشارکت می‌پردازند تا بدین ترتیب با تماشای عکس‌ها و فیلم‌ها از دریچه قاب تلویزیون، تلنگری برای همه ما باشد که به قوانین راهنمایی و رانندگی احترام بگذاریم و بدین ترتیب حافظ جان خود و عزیزان و اطرافیان‌مان باشیم.

نشات‌گرفته از دید هنری
صابر، نویسنده برنامه سفر بخیر درگفت‌وگو با جام‌جم بیان می‌کند: متأسفانه درحال‌حاضر برخی افراد هستند که فرهنگ رانندگی را به زنانه و مردانه بودن راننده تقسیم می‌کنند. هدف من و دوستانم در این برنامه آموزش فرهنگ‌سازی صحیح و این اصول است که ما راننده خوب را باید در نحوه درست‌رانندگی‌کردنش بدانیم نه براساس جنسیت آنها. نکته بعدی این است که قانون راهنمایی و رانندگی در تمام جهان یک قانون ثابت و پایدار محسوب می‌شود. اگر قصد داریم فردی قانونمند باشیم و انتقادات‌مان شنیده شود، باید یادبگیریم که حقوق یکدیگر رامحترم شماریم وپایمال نکنیم. نمود این تغییر رامی‌توان دررعایت قوانین راهنمایی و رانندگی مشاهده کرد. به نظر من، ما زمانی می‌توانیم به موردی اعتراض کنیم وخواهان اصلاح آن درجامعه باشیم که خودمان حداقل قانون‌ها را رعایت کنیم و آن زمان است که می‌توانیم ادعا کنیم«آدم»هستیم. در پایان باید بگویم این برنامه از یک دید هنری نشأت گرفته و تمامی دوستان علاوه بر هنرمند بودن، هنردوست هم هستند؛ یعنی از نگاه‌ هنری برخوردارند. به‌طورمثال تدوینگر برنامه آقای نادر افلاکی به من نویسنده ایده می‌دهد. بخش ضبط موسیقی آقای سینا کنعانی به سایر بخش‌ها انرژی مثبت می‌دهد و این همکاری و باورمندی بین اعضای گروه باعث رشد می‌شود؛ موردی که در خیلی از گروه‌های تولیدی به‌عنوان یک چالش و دغدغه مطرح است. در مجموعه تولید برنامه سفر بخیر، کار به‌صورت شناور با تکیه بر دانش و تجربه‌ جمعی جلو می‌رود و در رأس این اتفاق، یک کارگردان و تهیه‌کننده‌ حرفه‌ای وشفاف وصادق همچون آقای محسنی قراردارد که باعث تکثیر خصلت‌های خوب در گروه می‌شود. من به نوبه خود از زحمات تمامی همکاران عزیزم که با زحمت همه آنها، کار به نتیجه کنونی رسیده، تشکر می‌کنم.