رفتارهای آنلاین ایرانیان

اما دلایل دیگری هم وجود دارد که شاید بتوان رد‌و‌نشانش را در داده‌های به‌دست آمده دریافت. گزارش‌های سالانه «بازار آنلاین» در ایران، شمایلی از وقت‌گذرانی جامعه ایرانی در فضای مجازی را پیش‌روی ما قرار می‌دهد. نگاهی به نمودارهای آماری این داده‌ها یک گزاره را برجسته می‌کند؛ این‌که اگر ده‌سال پیش استفاده از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی محدود به وقت‌گذرانی و به‌نوعی تفریح بود حالا به ابزاری کاربردی برای زندگی کاری ایرانیان تبدیل شده، چرا‌که حالا استفاده از خدمات بانکی در‌صدر دلایل استفاده از فضای مجازی برای ایرانیان قرار دارد. اگرچه این موضوع با یک سهم بیش از ۶۰ درصدی در بالای فهرست قرار دارد اما همچنان بیشترین حضور ما در فضای مجازی دلایلی غیرکاری دارد. از پیگیری اخبار روزانه گرفته تا بازی و آشنایی با دوستان تازه! اما تغییرات سبک زندگی را هم می‌توان در این آمارها دید. به‌عنوان مثال بیشترین فراوانی رفتاری میان ایرانیان پس از بیدار‌شدن از خواب در هر روز مربوط به گزاره «چک‌کردن شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها»ست و مورد «آماده‌کردن و خوردن صبحانه» در رتبه دوم این رفتار قرار دارد. تفاوت نسلی هم در این‌میان جالب توجه است به‌این‌معنا که نسل متولد پس از اینترنت یعنی نسل زد، بیشتر از نسل‌های دیگر به این سرزدن هر باره وابسته است. اگرچه هنوز خرید آنلاین نسبت به کشورهای دیگر در ایران جا افتاده نیست اما کالای خریداری‌شده ازطریق پلتفرم‌های خرید آنلاین هم می‌تواند ما را به گوشه‌های دیگری از این رفتار رهنمون سازد؛ از این‌جهت که ایرانی‌ها چه کالایی را از فضای مجازی بیشتر از همه خریداری می‌کنند. جالب این‌که به‌نظر می‌رسد اقبال جامعه ایرانی به خرید پوشاک از فضای آنلاین همچنان با فاصله قابل توجهی در صدر قرار دارد. این موضوع از جایی جالب توجه می‌شود که براساس گزارش فرهنگ رفتار خانوار، سهم پوشاک از سبد خانوار نسبت به یک دهه گذشته افت معناداری داشته است. به‌این معنا که خرج‌کردن برای پوشاک در همه این یک دهه در شیبی روبه‌پایین قرار داشته اما همچنان در صدر خریدهای آنلاین ایرانیان قرار دارد. مورد دومی شاید جالب توجه‌تر باشد؛ چرا که دومین کالای خریداری‌شده توسط ایرانی‌ها از فضای مجازی «کتاب» است. این هم شاید یکی دیگر از مصداق‌هایی باشد که نشان از علاقه جامعه به کتابخوانی باشد، مصداقی که در همه این سال‌ها سعی شده از سوی گروهی به نوعی بر آن سرپوش گذاشته شود؛ گروهی که اساسا دوست دارد چنین القا کند که جامعه ایرانی، جامعه‌ای بیگانه با کتاب است.