حسینیه ایرانی برای قیام جهانی

حسینیه معلی حالا به آن میزان از بلوغ رسیده که بتوان آن را یک رسانه تمام‌قد برای فرهنگ شیعی و عزای حسینی دانست. جدای از مرام و ادبی که در هر شب و به اقتضای صحبت مداحان، در معرض تماشای مخاطب قرار می‌گیرد، تنوعی که هر قوم و استان به واسطه فرصت حضور در این حسینیه پیدا می‌کنند، برای مخاطب رسانه‌ملی باارزش است. در پی این نگاه با سعید ستودگان، تهیه‌کننده و نجم‌الدین شریعتی، مجری گپ زدیم و دیدگاه کارشناسان را هم جویا شدیم. 
 
وحدت تحت لوای سیدالشهدا(ع)
ناگفته پیداست که نمایش عزای حسینی در طول تاریخ، توانسته محلی برای نمایش باورهای دینی و الگویی برای جمع‌شدن زیر بیرق اباعبدا...(ع) شود. هر کدام از این سنت‌ها و آیین‌ها، به تناسب جغرافیایی که دارند، توانسته‌اند بازتاب فرهنگ کهن خود باشند. شاید تا قبل از برنامه حسینیه معلی، کمتر برنامه یا قابی بود که این تنوع را به تصویر بکشد و در قامت یک رسانه سراسری به نمایش بگذارد. حسینیه معلی در مسیر نمایش این فرهنگ‌ها، کار سختی در پیش داشت اما آنچه حالا در قامت یک برنامه بلوغ‌یافته می‌بینیم، نشان از پشت سر گذاشتن درست این مسیر است.پیش از این بسیاری از منتقدان عنوان کرده بودند که تولید و نمایش این برنامه، اتفاق مثبتی در قاب تلویزیون است. از جمله حسین سلطان‌محمدی، منتقد رسانه که در ارزیابی خود از نمایش این فرهنگ اقوام گفت: در حسینیه معلی، ویژگی شاخص، دیده‌‌شدن تنوع زیستی، قومی و طایفه‌ای با یک محور واحد و اصطلاحا، دیدن و نمایش‌دادن پروانگان رنگارنگ به دور شمع همیشه روشن تاریخ انسانیت، یعنی حماسه عاشورا و امام حسین(ع) است. در این برنامه، هر بعدی که متأثر و مستمسک به این رویداد بزرگ است، جست‌و‌جو ودیده‌ شده ودرنهایت امکان، با حجم انبوه و گستره فضایی لازم به نمایش در‌می‌آید. برنامه از مستندنمایی به دور است ودرصدد نشان‌دادن وحدت محوری اقوام مختلف است. به سخنی، همان عبارت به‌یادمانده از شهید سلیمانی را سرلوحه این برنامه می‌بینیم؛«ماملت امام حسینیم».این برنامه نشان می‌دهدکه یکسانی اندیشه و وحدت نگرش و جهت‌گیری از رویداد واحد، چقدر در انسجام جامعه ما دیده می‌شود و چقدر این وحدت را در تمسک به امام حسین(ع) و فداکاری یارانش برای انتقال پیام‌هایی چون اصلاح رویه به‌انحراف‌رفته از روش و سیره پیامبر اسلام(ص) و همچنین اصولی چون امر به معروف و نهی از منکر، مقابله با حاکم ظالم و جائر و مانند آن می‌توان دید.
 
حسینیه رسانه‌ای به گستره ایران
حسینیه معلی از فصل نخست تا امروز با حضور اقوام مختلف و برگزاری آیین‌های آنان در برنامه سبب معرفی و ثبت  تصویری این آثار ملی شده است. سعید ستودگان، تهیه‌کننده در گفت‌وگو با جام‌جم در این خصوص بیان می‌کند: از همه استان‌ها و همه اقوام ایرانی در حسینیه معلی مهمانانی داشتیم. از سیستان‌و‌بلوچستان، آذربایجان، گیلکی‌ها، مازندرانی‌ها، لرها و...دراین حسینیه حضور پیدا کردند و در قسمت‌های مختلف به اجرای آیین‌های خود پرداختند. در این فصل حدود ۵۰ آیین معرفی کردیم.شناخت آیین‌ها و پژوهش درباره ریشه‌های آن زمان زیادی را می‌طلبد. ستودگان می‌گوید: پیش ازشروع هرفصل شش تا هفت ماه تیم‌های پژوهشی در کل کشور مشغول جست‌وجو و تحقیق هستند. بازدید میدانی از شهرها و روستاهای استان‎های مختلف کشور دارند.آیین‌ها رامی‌بینند و از میان‌شان برای حضور در برنامه انتخاب می‌کنند.آیین‌های مذهبی و عاشورایی ایرانی بسیار غنی است. در پژوهش‌هایی که داشتیم به این نتیجه رسیدیم که از لحاظ تعدد آیین‌های عزاداری مشکلی برای ادامه یافتن برنامه نداریم. برای هر فصل که پژوهش می‌کنیم به یافته‌های بیشتری دست پیدا می‌کنیم. تغییر  در برخی آیین‌ها ممکن است رخ داده باشد که البته حسینیه معلی سعی دارد با وفاداری به اصل هر یک به این آیین‌ها بپردازد. تهیه‌کننده عنوان می‌کند:درهمه آداب و رسوم ممکن است در طی سال‌ها چنین اتفاقی بیفتد، چون بسیاری از این آداب و رسوم در جایی ثبت نشده است اما ما سعی می‌کنیم آیینی راکه درهر منطقه اجرا می‌شود بدون تغییر بازنمایی کنیم. حسینیه معلی فصول شاد هم در شعبان داشته اما به نظر می‌رسد تعداد آیین‌های سوگواری ایرانی بیشتر باشد. ستودگان توضیح می‌دهد: به علت ظرفیت عظیم عاشورا و بی‌شباهت بودن قیام امام حسین‌(ع) و شهادت ایشان و یارانشان به رخدادهای دیگر، این قیام و آیین‌های عزاداری برای شهادت شهدای کربلا در قله ایستاده است. آیین‌های شادی تعدادشان محدودتر است.این تهیه‌کننده درباره معرفی آیین‌های عزاداری دیگر کشورها هم می‌گوید:آیین‌های عزاداری شیعه دردنیامحدود است، چون شیعیان در برخی کشورها تجمع دارند. بیشتر در کشورهایی نظیر ایران، افغانستان، پاکستان و...شاهدش هستیم.سعی کردیم از حضور برخی از آنان بهره ببریم و اگر توفیق باشد درفصول بعدازدیگر کشورهاهم مهمانانی خواهیم داشت.ستودگان در‌خصوص استفاده ازموسیقی و نغمه‌های عاشورایی می‌افزاید: برخی مهمانان طبق سنت عزاداری طبل، سنج و دمام نواختند. حسینیه معلی یک حسینیه رسانه‌ای با چهارچوب‌های رسانه است. پس اتفاقاتی که اینجا می‌‎افتند به این معنا نیست در حسینیه محله‌‎ها هم انجام شود.