همچنان که همین حالا هم بخش مهمی از بافتهای جنگلی و منابع طبیعی بهدلیل استفاده نادرست ما انسانها از طبیعت از بین رفته است و زمینمان در وضعیت خطرناکی قرار دارد و اگر به فکر نباشیم ممکن است کار از کار بگذرد! اما شاید با خودتان فکر کنید ما برای حفظ محیطزیست و پاک ماندن زمین چه کاری از دستمان بر میآید؟ در پاسخ به این سؤال باید بگویم خیلی کارها از دست ما بر میآید؛ حتی با مصرف یک کیسه پلاستیکی کمتر میتوانیم به زمین و طبیعت کمک کنیم. شاید با خودتان فکر کنید من و خانواده و فرزندانم فقط چند نفر هستیم و نقشی در تصمیمگیریهای کلان سیاسی، اقتصادی کشور یا دنیا نداریم اما باید بدانید دنیا در واقع از یکایک ما آدمها تشکیل شده و اگر هر کدام از ما رفتارهای خود را در حیطههای فردی اصلاح کنیم، میتوانیم در مجموع، جامعه و دنیایی بهتر داشته باشیم. اصلاح روش مصرف آب، بهکارگیری شیوههای صحیح مصرف آب، مدیریت تولید زباله و پسماندهای خانگی، مدیریت و مصرف بهینه انرژی در خانه ازجمله مولفههایی است که میتواند در محیط زیست انسان تأثیرات مثبتی داشته باشد.
مدیریت مصرف
کاهش مصرف تأثیر بسیار زیادی بر حفاظت از محیط زیست میگذارد. درواقع ترکیب کاهش مصرف، استفاده مجدد و بازیافت میتواند محیط زیست را نجات دهد. اگر شما هم از آن دسته افراد هستید که انباریهای شلوغ دارند حتما باید روی رفتار خریدتان بازنگری کنید. دفعه بعدی که برای خرید وسیلهای وسوسه شدید یا میخواستید کالایی غیرضروری بخرید با خود فکر کنید که آیا وجود این وسیله کیفیت زندگیتان را بهبود میبخشد یا خیر؟
کاهش استفاده از پلاستیک
مصرف جهانی کیسه پلاستیکی در مقیاس جهانی، ۵۰۰ میلیارد کیسه است. کیسههای پلاستیکی برای اینکه کاملا پوسیده شوند به ۱۰۰ تا ۵۰۰ سال زمان نیاز دارند. این یعنی تا ۵۰۰ سال در محیط زیست باقیمانده و به آن آسیب میزنند. علاوه بر این پلاستیکها در طبیعت به جانوران هم آسیب جدی وارد میکنند. اکوسیستم دریایی بیشترین آسیب را از آلودگی پلاستیکی دریافت میکند. ۳۱ گونه از پستانداران دریایی با پلاستیکهای بلعیده شده شناسایی شدهاند و بیشتر از ۱۰۰ گونه از پرندگان دریایی هم مصنوعات پلاستیکی را به جای غذا بلعیدهاند. بیشتر از ۲۵۰ گونه دریایی در بین پلاستیکهای رها شده در آبها گرفتار شدهاند و حدود ۸ درصد از گونههای شیر دریایی با پلاستیکها خفه شده و جنازه آنها پیدا شده است!
کاشت درخت و ایجاد فضای سبز
همه ما درختان و گیاهان را بهعنوان ریههای زمین میشناسیم. بافت گیاهی نه فقط با چرخه مصرف دیاکسید کربن و تولید اکسیژن میتواند به حفظ طبیعت و سلامت هوا کمک کند، بلکه این پوشش مانع فرسایش زمین و شکلگیری سیلاب است. در واقع اگر در شرایط کمآبی که با آن مواجهیم بارش باران موجب بروز سیلاب و ویرانی میشود به این خاطر است که ما آدمها پوشش گیاهی را نابود کردهایم اما هر کدام از ما به سهم خودمان با کاشت یک درخت یا حفظ پوشش گیاهی میتوانیم به حفظ زمین کمک کنیم.
تولید زباله کمتر
هرقدر مصرف ما بیشتر باشد، زبالههای بیشتری تولید میکنیم و این تولید زبالههای بیشتر به معنی آسیب رساندن به کره زمین است. بنابراین یکی از راهکارهای مهم برای آنکه بتوانیم زمین را پاک نگه داریم و به حفاظت از محیط زیست کمک کنیم، این است که مصرفمان را مدیریت کنیم. در واقع صرفهجویی یا مصرف بهینه، موجب میشود ما زباله کمتری تولید کنیم و با انباشت زبالهها بهعنوان یکی از مهمترین چالشهای امروز جوامع بشری کمتر مواجه باشیم.
کنترل مصرف انرژی
سوختهای فسیلی مانند نفت و بنزین اگرچه میتوانند انرژی مورد نیاز ما را تأمین کنند اما به همان نسبت هم میتوانند در افزایش تولید گاز دیاکسید کربن نقش داشته باشند؛ گازی که میتواند با ایجاد اثرگلخانهای اکوسیستم کره زمین را تحت تأثیر قرار دهد و
به چالش بکشد.
عدم استفاده از ظروف یکبار مصرف
پلاستیکها و ظروف یکبار مصرف ازجمله زبالههایی است که میتواند آسیب جدی به محیط زیست وارد کند. این در حالی است که استفاده از کیسههای پارچهای به جای کیسههای پلاستیکی یا ظروف قابل شستوشو به جای ظروف یکبار مصرف، یکی از مهمترین راهکارهایی است که میتواند موجب تولید زباله کمتر و کمک به حفاظت از محیط زیست باشد. خیلی از وسایل مصرفی دیگر، جایگزین مناسبی برای استفاده چندباره دارد. با استفاده از این وسایل میتوانید از محیط زیست به شکل قدرتمندی محافظت کنید. هرچه بیشتر از ظرفهای چندبار مصرف و ماندگار استفاده کنید، زباله کمتری تولید کرده و بیشتر و بیشتر از محیط زیست حمایت خواهید کرد.
صرفهجویی در مصرف آب
بحران آب یکی از بحرانهایی است که به غیر از تغییرات اقلیمی بهواسطه رفتار نادرست ما با زمین و طبیعت شکل گرفته است. در این حین وقتی به واسطه کمآبی به سراغ چاههای عمیق و سفرههای آب زیرزمینی میرویم، این بحران را جدیتر هم میکنیم و این اقدامات موجب بروز پدیده فرونشست میشود که میتواند زندگی ما را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین با صرفهجویی در مصرف آب میتوانیم کمک زیادی به پاکی زمین و حفظ محیط زیست داشتهباشیم.
تفکیک زباله و تولید کمپوست
با تفکیک زبالههای تر وخشک هم میتوانید درمسیر حفظ محیطزیست وحفاظت از زمین، گام بردارید، چراکه بسیاری از زبالههای خشک امکان بازیافت دارند و زبالههای تر هم میتوانند با روشهایی همچون تولید کمپوست به طبیعت بازگردند بدون آنکه زمین و خاک را آلوده کنند. برای تولید کمپوست در حیاط خانه یا در تراس محلی را برای دفن زبالههایتر و تهمانده مواد غذایی آماده کنید و اجازه دهید این زبالهها با خاک مخلوط شوند تا پس از مدتی پوسیده شده و تبدیل به کمپوست شوند.
بازیافت
بازیافت زبالههای قابل بازیافت یکی از بهترین راهکارها برای کاهش تولید زباله و کمک به پاک ماندن زمین است چراکه موجب میشود بخشی از زبالهها به چرخه مصرف بازگردد. بنابراین بهتراست قبل از دور ریختن زبالهها بررسی کنید که چه چیزهایی در سطل زباله قابل بازیافت است. جلوگیری از دور ریختن وسایل قابل بازیافت منجر به کاهش حجم زباله شده و در نهایت از زمینمان محافظت میکند. همچنین میتوانید با شهرداری یا سرای محلهتان صحبت کنید. در بعضی از پایگاههای بازیافت میتوانید در ازای تحویل زبالههای خشک، محصولاتی مثل پودر لباسشویی، باتری جدید یا محصولات خوراکی دریافت کنید.
پیشینه جشن گیاه در ایران
مطابق سالنمای ایران باستان، سومین روز اردیبهشت ازسالنمای زرتشتیان و دوم اردیبهشت ازتاریخ هجری خورشیدی مطابق با جشن اردیبهشتگان یا جشن گلستان است. نیالودن چهار گوهر(آب، باد، خاک وآتش)یعنی آلوده نکردن محیط زیست و پاک نگهداشتن آن و همچنین پاک نگه داشتن تن و جامه و پاکی روان از ویژگیهای این جشن است. در گذشته، در این روز مردم به دامان طبیعت میرفتند و لحظاتی را با گلها و گیاهان سپری میکردند. همچنین روز گردآوری گیاهان دارویی از صحرا نیز همین روز بوده است. بدیهی است که چنین جشنی باید در ابتدای اردیبهشت برگزار میشده چرا که در ایران اوایل اردیبهشت، طبیعت یکسره سبز و پربار میشده است. گردآوری گیاهان از صحرا با مراقبت و دقت بسیار انجام میشده و لطمه به گیاهان و جمعآوری بیشتر از حد لازم را ناشایست میدانستند.اما درسطح جهانی برای نخستینبار ایده نامگذاری چنین روزی در سراسر جهان را در ۱۹۶۹میلادی جان مک مونل، فرزند یک مبلغ دینی مستقل و علاقهمند به عرصه دین، علم و صلح در همایش یونسکو درباره محیط زیست مطرح کرد و در همان سال پرچم زمین پاک را طراحی کرد. اوتانت، دبیر کل وقت سازمان ملل از ایده مک کونل استقبال کرد و این روز به یک روز جهانی در تقویمهای سراسر دنیا تبدیل شد.
همین یک زمین را داریم!
ما فقط یک زمین داریم ! زمینی که به ما حق حیات و زندگی داده و ما هم باید هوای زمین و محیطزیست را داشته باشیم و تلاش کنیم تا زندگی کردنمان به زمین و محیطزیست آسیب نزند.در واقع همانقدر که ما آدمها نسبت به زمین حق داریم، سایر موجودات اعم از حیوانات و گیاهان هم حق و حقوقی دارند اما خیلی وقتها ما آدمها با رفتارهایمان و برای آنکه آسایش بیشتری داشته باشیم باعث تخریب محیطزیست، گیاهان، جنگلها، منابع طبیعی و به خطر افتادن زندگی سایر جانداران و حیوانات میشویم.البته دود این ماجرا در چشم خودمان هم فرو میرود! آلودگیهای زیست محیطی، انباشت زبالههای گوناگون، از بین رفتن پوشش گیاهی و چالشهای اقلیمی و آلودگی هوا و آب همه دستاوردهای استفاده بیملاحظه بشر از محیطزیست، کره زمین و مواهب آن است که موجب شده زندگی برای بسیاری از مردم بهخصوص افرادی که در کلانشهرهاحضور دارند سخت و ملالآور شود.درست تجربهای که خود ما هم درروزهای آلودگی هوا یا ورود ریزگردها و بروز سیلابهای ویرانگر به دلیل از بین رفتن پوشش گیاهی با آن مواجه بودهایم و اهالی کلانشهرها خیلی وقتها نفسشان از هوای آلوده پایتخت و دیگر شهرهای بزرگ بالا نمیآید. این در حالی است که همه ما در پاک نگه داشتن زمین وحفاظت ازمحیطزیست نقشی مؤثر داریم و خیلی از کارهای کوچک ما میتواند به زمینی پاک و سرسبزتر و محیطی سالمتر برای خودمان منتهی شود.به همین خاطر روز جهانی زمین پاک را که هر ساله در ایران در دوم اردیبهشت برگزار میشود، باید یک جنبش محیطزیستی تلقی کرد تا همگان از اهمیت زمین و مزایای بیبدیل آن و گامهایی که میتوانند برای حفظ آن بردارند، آگاه شوند. البته مردم دیگرنقاط جهان این روز راهرساله در۲۲آوریل گرامی میدارند؛ این روز، روزی برای ارتقای آگاهی و آموزش درموردمسائل زیستمحیطی وترویج فرهنگ حفاظت وپاسداری اززمین است. فلسفه برگزاری روز زمین پاک، حفظ کردن زمین از آلودگی وپاکسازی آن از آلایندههاست در واقع از آنجا که زمین همواره با پیشرفت تکنولوژیهای نوین در معرض خطروآسیبهایی است که درآینده سلامت جوامع مختلف رادرهرنقطه ازدنیا به چالش خواهد کشید.