درمان، زندگی وسلامتی

ساخت انواع دارو، تولید محصولات کشاورزی سالم و صنایع غذایی از مهم‎ترین نیازهای استراتژیک هر کشوری است. زیست‌فناوری به عنوان یکی از علوم بین‌رشته‌ای که به مهندسی موجودات زنده برای بهره‌مندی بهتر بشر از آنها می‌پردازد، از تاثیرگذارترین موضوعات علمی قرن بیست‎و‎یکم است. به منظور توسعه این علم در کشور، همگام با پیشرفت جهانی و براساس مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، ستاد توسعه زیست‌فناوری در بهمن۱۳۹۰ تأسیس شد. در ادامه کمی بیشتر با اهمیت شکل‎‌گیری این ستاد و مهم‎ترین اهداف و برنامه هایش آشنا می‌شویم. 
قبل از هرچیز بهتراست نگاهی به معنا ومفهوم زیست‌فناوری بیندازیم؛ علمی که اقتصاد، بهداشت، درمان، محیط‌زیست، آموزش، کشاورزی، صنعت، تغذیه و سایر جنبه‌های زندگی بشر را تحت‌تاثیر قرار داده است و اگر کشوری این علم را نادیده بگیرد، عملا در حوزه‌‎های مختلفی با مشکل روبه‌رو خواهد شد. از روغنی که مصرف می‌‎کنیم تا پیچیده‌‎ترین درمان‎‌های پزشکی که برای بیماری‎های صعب‌‎العلاج مورد استفاده قرار می‎‎‌گیرد، در حیطه زیست‌‎فناوری قرار دارد. این اهمیت تا جایی است که یکی از مهم‎ترین اولویت‌‎های نقشه جامع علمی کشور، توسعه زیست‎فناوری است. در سال‎های اخیر ستاد توسعه زیست‎‌فناوری و پزشکی کشور تلاش داشته تا بستر رشد این علم را فراهم کند. گروه تولید، تجاری‌سازی و بازار، گروه پژوهش زیرساخت ‎و فناوری، گروه سرمایه انسانی، آموزش و ترویج از بخش‌های مهم ستاد توسعه زیست‎فناوری است. 
   
توسعه با هدف ارتقای جایگاه کشور
هدف اصلی ستاد از رشد و توسعه زیست‎فناوری در کشور این است که آزمایشگاه‎های پیشرفته و زیرساخت‎های لازم صنعتی برای تولید داروهای متنوع و محصولات کشاورزی و غذایی با کیفیت را فراهم کند. از طرفی آموزش و ترویج فناوری‎های جدید مرتبط با علوم زیستی در دانشگاه‎ها و مراکز علمی دانش‌‎آموزی می‎تواند زمینه علاقه‎مندی جوانان به این حوزه باشد. اجرای درست برنامه‎ها و تحقق همه این اهداف مسلما می‎تواند جایگاه ایران در منطقه را ارتقا دهد و کمک کند تا شرکت‎های دانش‌‎بنیان فعال در زمینه زیست‌‎فناوری، قدرت و اعتبار کافی برای صادرات و ارزآوری را پیدا کنند. تلاش این است تا ایران در این زمینه مصرف‎‌‌کننده نباشد و صاحب اعتبار، دانش فنی و توان تولید شود. 
   
حمایت‌های چندجانبه با نگاه به اولویت‌های کشور
از آنجا که ستاد توسعه زیست‎فناوری از ستادهای با سابقه و بزرگ معاونت علمی و فناوری است، بخش‎های متنوعی هم برای برنامه‎های کلان خود دارد؛ از مهم‎ترین این برنامه‎ها می‌توان به رصد فناوری‎ها و شناسایی اولویت‌‎های این حوزه اشاره کرد. برای مثال فرض کنید شرکتی دارویی، نیاز به تعاملات بین‎المللی و حضور در همایش‎ها داشته باشد یا برای توسعه بیشتر محصولاتش، حمایت مالی و شتاب‌دهی بخواهد؛ ستاد می‎تواند براساس نیازهایی که شناسایی کرده به شرکت تسهیلات دهد. از سوی دیگر برگزاری رویدادهای کشوری یا منطقه‎ای می‎تواند به گسترش تعاملات جهانی ایران کمک کند و زمینه رفت‌‎و‎آمد و انتقال دانش تخصصی باشد که ستاد زیست‌‎فناوری در این زمینه نیز برنامه‌هایی را در دست اقدام دارد.
   
چالش‌‎‌های حرکت ستادی در زیست فناوری
تحریم‎ها در برخی موارد باعث شده انتقال دانش فنی یا ورود برخی تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی خاص به ایران با مشکل مواجه باشد. این موضوع ازجمله دغدغه‌‎های ستاد زیست‌فناوری و پزشکی برای توسعه دربرخی ازبخش‎‌‌هاست. نبود سرمایه‎‌‌گذاری و زیرساخت‎های مورد نیاز و بلااستفاده ماندن بسیاری از امکانات، باعث شده ظرفیت علمی و عملیاتی کشور در زمینه زیست‌‎فناوری به صورت کامل فرصت بروز پیدا نکند. آموزش و تربیت نیروی‌انسانی هم ازمعضلاتی است که ستاد با آن روبه‎روست؛ متاسفانه معدود افراد متخصص هم به دلیل نبود زیرساخت درکشور، جذب سیستم‎‌های توسعه‌یافته خارج از کشور می‌‎شوندکه باید برای این موضوع هم چاره‎ای اندیشید. زیست‌‎فناوری بدون ارتباط میان متخصصان رشته‎‌‌های مختلف و ایجاد گروه‌ وکارگروه‌هایی هدفمند مسیر توسعه را به‌درستی طی نخواهد کرد؛ این مسأله‎ای است که باید درکشور ما تقویت شود.