منابع مالی حق پخش باید مشخص شود

در سال‌های گذشته باشگاه‌های مطرح فوتبال کشور بارها در مورد حق‌پخش تلویزیونی ادعاهایی را مطرح می‌کردند، البته غالبا عنایت نداشتند از سوی سازمان صداوسیما کوتاهی نشده‌ و اتفاقا پیشنهادهایی هم از طرف این سازمان و برخی کارشناسان مطرح شده‌است. از جمله این‌که دولت و مجلس ردیف بودجه مستقلی برای حق‌پخش به صورت سالانه و با عدد و مبلغ مشخص و تفاهم شده در فدراسیون‌ها و وزارت ورزش تصویب کنند و در اختیار سازمان صداوسیما قرار گیرد تا با الگوی خود وزارت ورزش و فدراسیون در اختیار باشگاه‌های ورزشی قرار داده‌شود. در مقابل مسئولان صداوسیما هم بارها بیان کردند با رعایت جوانب مختلف این موضوع مورد بحث و بررسی قرار گیرد تا شفاف‌سازی مناسبی در این زمینه انجام شود. اخیرا هم در این‌باره پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما نکاتی را بیان کرد. وی گفت صداوسیما پرداخت حق‌پخش را حق مسلم فدراسیون‌های ورزشی تلقی می‌کند اما لازم است با حمایت دولت تامین شود. در گزارش پیش ضمن انعکاس سخنان جبلی با یک کارشناس رسانه هم در این خصوص گپ زدیم.
 
دولت پای کار بیاید
 پیمان جبلی به تازگی در حاشیه جلسه هیأت دولت در پاسخ به سؤال خبرنگاران پیرامون حق‌پخش مسابقات ورزشی توضیحاتی ارائه کرد. رئیس سازمان صداوسیما پرداخت حق‌پخش مسابقات ورزشی داخلی به فدراسیون‌ها را حق مسلم و مشروع آنها دانست و گفت: معتقدیم همان‌طور که دولت حق‌پخش برنامه‌های ورزشی خارج از کشور را به ما پرداخت می‌کند و ما هم امتیاز آن را خریداری کرده و به صورت رایگان به مخاطبان عرضه می‌کنیم، باید در مورد مسابقات ورزشی در داخل هم به همین‌گونه عمل شود.
وی بیان کرد: ما پیش از این، پیشنهادی به کمیسیون تلفیق با موافقت و همراهی وزارت ورزش درباره حق‌پخش ارائه کرده بودیم که اتفاقا مصوبه اولیه کمیسیون تلفیق هم بود، منتها در فرآیند بررسی‌ها دوباره به این کمیسیون بازگشت.
جبلی افزود: آنچه در صحن علنی مجلس مطرح شد پیشنهاد مشترک ما و وزارت ورزش نبود؛ پیشنهاد ما همان بود که در کمیسیون تلفیق مطرح کرده بودیم مبنی براین‌که حق‌پخش مسابقات ورزشی مشخص شود و دولت آن را تامین کند تا صداوسیما با هماهنگی وزارت ورزش در‌ اختیار فدراسیون‌ها قرار دهد.
رئیس رسانه‌ملی با بیان این‌که مقرر شد تا شش ماه بعد از تصویب برنامه هفتم توسعه، آیین‌نامه‌ای را پیشنهاد دهیم تا در دولت به تصویب برسد و همین کار را خواهیم‌کرد، گفت: ما دوباره تاکید می‌کنیم که حق ورزش و فدراسیون‌ها که حق مسلم و مشروعی است باید پرداخت شود. منتها اگر منابع طبق پیشنهاد قبلی ما تامین نشد باید با شیوه دیگری تامین شود تا بتوانیم حق‌پخش را پرداخت کنیم. روابط عمومی رسانه‌ملی با انعکاس اظهارات رئیس رسانه‌ملی دراین باره توضیح داده‌است آنچه از این سخنان روی خروجی برخی خبرگزاری‌ها قرار گرفت، به درستی منعکس نشده و به گونه دیگری بازتاب پیدا کرد.
 
پرداخت حق مشروع 
طبق سخنان رئیس رسانه‌ملی می‌‍‌توان دریافت که موضع صداوسیما نسبت به پرداخت حق‌پخش مسابقات داخلی این است که آن را حق مشروع و مسلم فدراسیون‌ها می‌پندارد. این رسانه همگانی برخلاف برخی ادعاها خود را مالک حق‌پخش این مسابقات معرفی نمی‌کند و بر پرداخت این حق آگاه و مصر است، اما بر سر منبع تامین آن است که حرف و پیشنهاد دارد. درواقع در صورت تامین این بودجه از سوی دولت، صداوسیما می‌تواند با هماهنگی وزارت ورزش حق تعیین شده را در اختیار فدراسیون‌های ورزشی مختلف قرار دهد. دولت همان‌گونه که در پرداخت حق‌پخش مسابقات خارجی مرجع تامین‌کننده است؛ در این خصوص هم لازم است ورود کند. زیرا رسانه‌ملی، رسانه‌ای برای تمام مردم ایران است که برخلاف بسیاری از رسانه‌های خارجی بودجه خود را از طریق پرداختی مخاطبان تامین نمی‌کند و محتوای خود را به صورت رایگان در اختیار بینندگان و شنوندگان سراسر کشور قرار می‌دهد. به همین دلیل در چنین مواردی هم نمی‌توان انتظار داشت خود تامین‌کننده بودجه لازم برای خرید حق‌پخش محتواهای داخلی یا خارجی باشد. دولت است که به عنوان بازوی حمایتی و مکمل می‌تواند رسانه اصلی کشور را یاری کند؛ در غیر این صورت باید تدبیری دیگر برای چگونگی تامین این بودجه اندیشه شود. 
 
یک پیشنهاد سازنده 
مدتی پیش هم مصطفی محمدی، رئیس مرکز طرح، برنامه و بودجه سازمان صداوسیما در گفت‌وگویی با تاکید بر این نکته که باید به تفاوت صداوسیما با رسانه‌های خارجی و همین‌طور باشگاه‌های ایرانی با باشگاه‌های خارجی برای پیدا کردن یک راه حل درست توجه شود، گفت: در لایحه دولت، پیشنهادی برای حق‌پخش آمده و گفته شده که ظرف مدت شش ماه از ابلاغ قانون، سازمان صداوسیما و وزارت ورزش آیین‌نامه‌ای بنویسند و میزان حق‌پخش و چگونگی تامین و تقسیم آن را بین ذی‌نفعان مشخص کنند. محمدی ادامه داد: البته از نظر شکلی، متن خوبی است؛ منتها برای این‌که بعدا به مشکل نخورد، ما با دوستان مختلف در دولت و مجلس صحبت کردیم که گفتند حتما برای حل این مشکل کمک می‌کنیم. هم در مجلس و هم در دولت، عزم رفع شدن مشکل وجود دارد و امیدواریم متن جایگزین هم که با اصلاحاتی در کمیسیون فرهنگی تصویب شد، در صحن مجلس هم تصویب شود.
 
حمایت دولت و مجلس از صداوسیما
امید مسعودی، عضو هیات‌علمی دانشگاه سوره و کارشناس رسانه در گفت‌وگو با جام‌جم در خصوص حمایت دولت در پرداخت حق‌پخش مسابقات ورزشی داخلی می‌گوید: من فکر می‌کنم ما باید از تجربه کشورهای دیگر در این زمینه استفاده کنیم. یعنی اگر قرار است این مشکلات رفع شود، باید برخی سازوکارها مشخص شود. مشکلی که الان وجود دارد این است که وقتی باشگاه‌ها از صداوسیما حق‌پخش طلب می‌کنند، این دولت و مجلس هستند که باید در این زمینه همکاری کنند.  وی ادامه می‌دهد: مسأله دیگر این است که اگر قرار است صداوسیما مثل همه رسانه‌های ملی در دنیا درآمدش با هزینه‌اش همخوانی داشته‌باشد، قاعدتا باید مدیریت نیروی انسانی به درستی انجام شود.  وی همچنین می‌افزاید: مدیریت بر چنین مجموعه وسیعی با انتظاراتی که مردم و دولت از رسانه‌ملی دارند، دشوار است. از این رو ما باید از تجربیاتی که در اروپا و کشورهای اسلامی هست، استفاده کنیم. قاعدتا اگر مردم انتظار دارند برنامه‌های خوب، جذاب، آموزنده و در خور رسانه‌ملی تولید شود و آنها استفاده کنند، راه‌حلش این است که بخشی از این درآمد یا همه درآمد را بر یکی از محل درآمد دولت متمرکز کنند. وی با ذکر مثالی در این باره توضیح می‌دهد: مثلا بی‌بی‌سی در انگلستان از پول آب و برق درصدی را می‌گیرد و بخشی از بودجه بنگاه سخن‌پراکنی بریتانیا این چنین تامین می‌شود. بنابراین درآمدی را که صداوسیما نیاز دارد، باید از یک جایی تامین شود. من فکر می‌کنم نظر آقای دکتر جبلی این است که پولی را که ما به صندوق دولت واریز می‌کنیم به ما برگرداند تا ما هم به باشگاه‌ها بدهیم که این حرف بسیار درستی است.وی در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو عنوان می‌کند: من فکر می‌کنم در بخش شبکه‌های برون‌مرزی هم آن‌گونه که باید به صداوسیما کمک نشده‌است. بارها بیان کرده‌ام دولت و مجلس محترم به این موضوع توجه داشته باشند که اگر بخواهند صدای‌شان در دنیا شنیده‌شود، حتما باید شبکه‌های برون‌مرزی تقویت شوند. خوشبختانه ما هم در شبکه‌های داخلی و هم خارجی مدیران خوبی داریم. همچنین افراد شایسته‌ای که می‌توانند برنامه‌های خوبی را  تولید کنند. 

حمایت لازم است 
مسعودی، استاد دانشگاه و پژوهشگر رسانه می‌گوید: باید کاری کنیم که ذهن جوانان ما به سمت خارج از مرزها هدایت نشود. افکار عمومی داخل و افکار عمومی دنیا بایستی از طریق برنامه‌های خبری و تولیدی ما اغنا شوند که همین اغنا کردن، کار بسیار سختی است. ازاین‌رو نمی‌توان با سیاست‌گذاری خارج ازصداوسیما این کاررا انجام داد. گرچه قبول دارم دولت باید نظارت کند، اما اجازه بدهند کارحرفه‌ای را مدیران صداوسیما پیش ببرند و درزمانی که بامشکل روبه‌رو می‌شوند، حمایت کنند.