از هزارتوی تاریخ

مردان آنجلس شاید کمی متفاوت‌تر از سریال امام علی(ع) بود اما در همان مسیر قرار گرفت و توانست مسیر باز شده از سوی میرباقری را به خوبی جلو برود. از همان زمان بود که مخاطبان بیشتر از قبل توانستند با این سبک مجموعه‌های تلویزیونی ارتباط برقرار کنند.

اما اگر بخواهیم کمی به قبل از آن بازگردیم، ریل‌گذاری اصلی سریال‌های تاریخی به سال 1368 بازمی‌گردد که علی حاتمی دست به ساخت هزار دستان زد. حتی قبل‌تر از آن هم، سریال سربداران روی آنتن رفته‌بود که در راستای همین تاریخی‌سازی در رسانه‌ملی بود. هرچه بود، مجموعه این سریال‌ها را باید حرکتی بر مبنای تبیین محتوایی تاریخ برای مخاطبان تلویزیون دانست.

یکی از نکاتی که باید درباره سریال‌های تاریخی گفت، مسأله انتقال محتوا در کنار سبک متفاوت آن است؛ چیزی که شاید کمتر درباره مجموعه‌های تلویزیونی بتوان دید. یعنی به طور کلی یا محتوا بیشتر مورد قبول مخاطبان قرار می‌گیرد یا فرم و قالب. مجموعه‌ای که بتواند هر دوی اینها را به صورت همزمان به مخاطب ارائه کند، در نهایت توانسته قلاب درست و به موقعی را برای جذب مخاطب بیندازد. سریال‌های تاریخی را باید از این دست تولیدات دانست که در کنار قالب جذاب یعنی همان فرم تاریخی و قدیمی، محتوای موردنظر خود را به مخاطب منتقل می‌کند.

نمونه بارز این صحبت، مجموعه مختارنامه است که در طول سال‌های قبل بارها از شبکه‌های مختلف روی آنتن رفته‌است. مختارنامه علاوه بر بازیگران حرفه‌ای و کاردرستی که داشت، توانست روایتی متفاوت و نو به مخاطبان ارائه کند. روایت فردی به نام مختار که بعد از واقعه عاشورا تصمیم می‌گیرد برای انتقام از خون امام‌حسین(ع) قیام کند. مجموعه‌های تاریخی مثل مختار، سرشار از جزئیاتی است که هر کدام می‌تواند داده‌های درستی را به مخاطبان ارائه کند. اما شاید بهتر باشد بپرسیم چه شد مختار هنوز هم بعد از این همه سال، وقتی از یک شبکه روی آنتن می‌رود، با استقبال مخاطبان همراه می‌شود. پاسخ به این پرسش در همان انتقال فرم و محتوا به صورت همزمان نهفته است که سریال‌های تاریخی به خوبی از پس آن برمی‌آیند. قصه‌ای نو که برای مخاطب کمتر شناخته‌شده است و با یک مجموعه تلویزیونی، تازه سر از پیچ و خم‌های آن در می‌آورد.

اگر بخواهیم دسته‌بندی مذهبی برای این مجموعه‌ها داشته باشیم، باید به سریال‌هایی مثل یوسف پیامبر هم اشاره کنیم که روایتی درست و دقیق از یک قصه قرآنی برای مخاطب ارائه کرده بود. سریالی که با بازیگرانی حرفه‌ای و بر اساس یک پژوهش درست و عمیق ساخته شده بود. نباید فراموش کرد بخش مهمی از مجموعه‌هایی که رسانه‌ملی در اولویت‌های خود قرار داده، سریال‌های رده (الف) و فاخر است که بیشترشان مضمونی تاریخی دارند. درست مثل سریال سلمان فارسی که داوود میرباقری آن را کلید زده و در ژانر درام تاریخی، توسط حسین طاهری تهیه شده‌است. تصویربرداری این مجموعه از دی ماه 98 آغاز شده و هنوز هم ادامه دارد. خود این مسأله به خوبی نشان می‌دهد پرداختن به یک قصه تاریخی چقدر به تحقیق و پژوهش و البته صرف زمان نیاز دارد. این سریال داستان سلمان فارسی، صحابه ایرانی پیامبر اسلام را به تصویر می‌کشد و توانسته یک روایت درست از برخی بازه‌های تاریخی باشد. نمونه سلمان فارسی به خوبی نشان می‌دهد برنامه‌ریزی رسانه‌ ملی برای ساخت این مجموعه‌های تاریخی به شکل دقیقی صورت گرفته و قرار است محتواهای فاخر و ارزشمندی از لابه‌لای تاریخ به مخاطبان ارائه شود.