دیپلماسی همسایگان علیه تروریست‌ها

وضعیت اقلیم کردستان، مذاکره با ریاض و پول‌های مسدودشده ایران در عراق سه موضوع محوری بود که نخست‌وزیر جدید را به تهران کشاند تا درباره آن‌ها رایزنی کند و همین امر این سفر را متفاوت کرد؛ هرچند به‌دلیل جنبه‌های امنیتی مذاکره ایران و عربستان جزئیاتی از این موضوع در نشست خبری مطرح نشد، اما نقش عراق در این زمینه، انکارنشدنی است و از سوی دیگر نگرانی درباره دخالت‌های ترکیه در سوریه و عراق هم ظاهرا از مباحث طرفین بوده است؛ موضوعی که یک رشته آن هم به روسیه بازمی‌گردد.

پنجم آذر سفیر ایران در عراق رسما دعوت آیت‌ا... رئیسی برای سفر نخست‌وزیر عراق به تهران را به محمد شیاع السودانی تقدیم کرد، او سه‌شنبه راهی تهران شد و دیدار مهمی بعد از تحولات جدید منطقه رقم خورد.
محمد شیاع السودانی در مقام نخست‌وزیر عراق در حالی برای اولین‌بار به تهران سفر کرد که دو موضوع توسعه همکاری‌های اقتصادی تهران و بغداد و مسائل امنیتی و مرزی اخیر به واسطه تحولات اقلیم کردستان در دستورکار بود و همین موضوع این سفر را خاص و برجسته می‌کرد، هرچند واسطه‌گری و میزبانی بغداد در مذاکرات ایران و ریاض هم به این سفر ابعاد دیگری می‌داد، اما آنچه این سفر را در بافت اتفاقات اخیر حائز اهمیت کرده ادامه بدون توقف ارتقای سیاست همسایگی و آسیامحوری است، به‌طوری‌که فقط در یک‌سال و سه‌ماه اخیر رفت‌وآمد‌های مقامات کشور‌های همسایه و منطقه به ایران پرشمار بوده و در این مدت، رئیس‌جمهور در کاخ سعدآباد و پاستور میزبان شش همتای ترکمنستانی، قزاقستانی، روسی، تاجیکی، ونزوئلایی وترکیه‌ای و امیر قطر و سه نخست‌وزیر عراق، ارمنستان و بلاروس بوده که به قرارداد‌های همکاری پرتعدادی هم رسیده است.

دیپلماسی عراقی

تنها ۳۲ روز از حضور نخست‌وزیر جدید عراق در کاخ السلام گذشته که او دیروز به دعوت رئیس‌جمهور کشورمان با جمعی از مقامات سیاسی و اقتصادی به تهران آمد، این اولین سفر خارجی او به یک کشور غیرعربی بود.
نخست‌وزیر جدید عراق که قبل از ایران به دو کشور عربی اردن و کویت رفته بود در دیدار پادشاه اردن هم به بررسی آخرین تحولات منطقه‌ای به‌ویژه مسأله فلسطین و تلاش‌های انجام‌شده برای جنگ با تروریسم پرداخته و در دیدار با ولیعهد کویت هم درباره موضوعات انرژی و اقتصاد گفتگو کرده بود، موضوعاتی که چارچوب اصلی سفر او به تهران را هم تشکیل می‌داد و توسعه همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای، امضای تفاهم‌نامه برای توسعه همکاری‌های تهران و بغداد و دیدار‌های رسمی با مقامات ارشد ایران هدف اصلی این سفر بوده است. البته تابستان همین امسال یک مقام ارشد دولتی عراق هم به ایران آمده بود و درست در اوایل تیرماه مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر پیشین عراق مهمان رئیسی شد، اما حالا نخست‌وزیر جدید عراق در شرایطی به تهران سفر کرده که السودانی از روابط صمیمانه‌ای با کشورمان برخوردار است و توییت‌های فوتبالی اخیرش برای تبریک به ایران بعد از پیروزی تیم ملی فوتبال کشورمان با ولز به افزایش سطح روابط دوستانه در جنبه‌های مختلف دیپلماسی کمک کرده است. جدا از دیدار مشترک السودانی و رئیسی در کاخ سعدآباد، هیات‌های اقتصادی و سیاسی دو کشور هم درباره موضوعات و همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای گفتگو کردند و به تفاهم رسیدند.

تضمین عراق درباره اقلیم کردستان

برگزاری نشست مطبوعاتی مشترک، بخش دیگری از ترتیبات روز گذشته بود که برآیند گفت‌وگوی رئیسی و السودانی در این نشست خبری مشخص شد. اظهارات رئیس‌جمهور کشورمان و نخست‌وزیر عراق نشان داد تهران و بغداد درباره تامین امنیت نقاط مرزی دو کشور در منطقه اقلیم در شمال عراق توافق کردند تا جایی که نخست‌وزیر عراق گفت: دولت عراق ملتزم است که قانون‌اساسی را اجرا کند و اجازه نمی‌دهد از خاک این کشور برای آسیب‌رساندن به هر طرفی استفاده شود؛ سیاست حکومت عراق است که این کشور نقطه شروعی برای آسیب‌رساندن به کشور‌های منطقه نباشد. نخست‌وزیر عراق همچنین تاکید کرد: عراق برای پرداخت طلب‌های ایران با مکانیسم‌های خاص تلاش می‌کند و امروز در این زمینه مذاکره کردیم.

السودانی این را هم گفت که گفتگو‌هایی بین وزرای نفت

دو کشور در زمینه انتقال نفت خام و تسویه آن در پالایشگاه انجام شد و پروژه‌های مربوط به نفت خام و مشتقات آن مورد بررسی قرار گرفت. او همچنین تاکید کرده است مسائل اقتصادی تاثیر مهمی در امنیت منطقه دارد و به‌همین‌دلیل توافق کردیم نشست‌های کمیته اقتصادی دو کشور فعال شود؛ بنابراین توسعه همکاری‌های اقتصادی در زمینه نفت و انرژی، صدور کالا و خدمات و بازپرداخت طلب ایران از دیگر محور‌های رایزنی هیات‌های اقتصادی دو طرف بوده است.

توافق ایران و عراق علیه تروریست‌ها

سیدابراهیم رئیسی هم در این نشست خبری گفت: از نظر ایران و دولت عراق امنیت و صلح و ثبات در منطقه بسیار اهمیت دارد و لذا مبارزه با گروه‌های تروریستی، جرایم سازمان‌یافته، قاچاق موادمخدر و هر ناامنی که منطقه را تهدید کند، جزو توافقات و اراده مشترک دو کشور است.

رئیسی ادامه داد: روابط ما با کشور عراق روابط معمولی نیست بلکه ریشه در اعتقادات و باور‌های دو ملت دارد و این ریشه بسیار عمیقی است که دو ملت را در کنار یکدیگر قرار داده است.
وی با تاکید بر این‌که امنیت و ثبات و صلح منطقه باید به دست مسئولان و نیرو‌های منطقه انجام شود، اظهار کرد: حضور بیگانگان در منطقه به‌هیچ‌عنوان امنیت‌ساز نیست بلکه خود مشکلی است بر مشکلات ما، لذا همچنان که حضور آمریکایی‌ها در افغانستان و عراق امنیت‌ساز نبود، در دیگر نقاط منطقه هم امتیاز نیست و حتما خروج آن‌ها می‌تواند به امنیت منطقه کمک بسزایی داشته باشد.

رئیسی، حوزه اقتصادی و تجاری را یکی از محور‌های مورد مذاکره دانست و گفت: مسائل پولی و بانکی، صادرات برق و گاز ازجمله محور‌های مورد مذاکره است و بدون تردید این سفر و گفتگو‌های میان دو هیات ایرانی و عراقی می‌تواند در جهت حل‌وفصل مسائل فیمابین کمک بسزایی داشته باشد.

هانی‌زاده در گفتگو با «جام‌جم»:

طلب ۷ میلیارد دلاری ایران از عراق وصول می‌شود

حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل غرب آسیا در گفتگو با جام‌جم با اشاره به اهمیت سفر نخست‌وزیر عراق به تهران و محور‌های مدنظر در این سفر مهم بیان کرد: سفر آقای محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر جدید عراق که نخستین سفر او در پست نخست‌وزیری تلقی می‌شود در این مقطع زمانی از اهمیت بالایی برخوردار است و چند پرونده در دستور کار این سفر قرار دارد. وی ادامه داد: مسأله اول نگرانی‌های امنیتی ایران است چراکه با توجه به این‌که در طول ماه‌های گذشته گروه‌های تجزیه‌طلب با ایجاد ۵۰ پایگاه تروریستی در استان‌های دهوک، سلیمانیه، اربیل و کرکوک اقلیم کردستان سعی در ایجاد ناامنی در ایران داشتند و از این‌رو جمهوری اسلامی ایران در طول سال‌های گذشته بار‌ها نسبت به ادامه این وضعیت و سوء‌استفاده گروه‌های تروریستی از فضای موجود دوستانه بین ایران و عراق هشدار داده بود. این کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان این‌که ایران بار‌ها در این خصوص به مسئولان دولت مرکزی اقلیم کردستان هشدار داده بود، تصریح کرد: البته در دوره الکاظمی توجهی به نگرانی‌های ایران نمی‌شد، اما با توجه به این‌که ایران در حوادث اخیر از این پایگاه‌های تروریستی دچار آسیب شده و در حوادث اخیر شمار زیادی از این عناصر تروریستی وارد مرز ایران شدند و به تخریب اماکن عمومی و ترور افراد اقدام کردند، ایران نیز ناچار شد بعد از هشدار‌های مکرر چند بار پایگاه‌های این گروهک‌های تجزیه‌طلب را مورد حمله موشکی قرار دهد. هانی‌زاده خاطرنشان کرد: از سوی دیگر ایران بار‌ها هشدار داده بود اگر عراق به این هشدار‌ها توجه نکند جمهوری اسلامی ناچار است به داخل مرز‌های این کشور نیرو اعزام کند بنابراین نخست‌وزیر جدید عراق نیز قول داد که ارتش عراق را در نوار مرزی اقلیم کردستان و ایران متمرکز کند و بنابراین سفر دیروز در راستای هماهنگی مشترک امنیتی برای کنترل مرز‌ها صورت گرفته است.

طلب ایران از عراق

این کارشناس مسائل منطقه با اشاره به طلب ایران از کشور عراق که رقم آن بیش از هفت میلیارد دلار است افزود: این رقم مربوط به فروش گاز و برق ایران به عراق بوده است که در این کشور بلوکه شده چرا که بانک مرکزی کشور عراق مستقیما زیر نظر وزارت خزانه‌داری آمریکا اداره می‌شود و از این‌رو بدون اجازه آمریکا حق انتقال دلار و ارز از این بانک به سایر نقاط وجود ندارد. وی با بیان این‌که در جریان سفر السودانی به تهران این مسأله هم نهایی شده است، خاطرنشان کرد: احتمالا راهکاری برای انتقال پول‌های بلوکه شده ایران به بانک مرکزی صورت بگیرد. هانی‌زاده موضوع سوم حائز اهمیت مقامات تهران و بغداد را مسأله عربستان عنوان کرد و گفت: گفتگو‌های ایران و عربستان از سال گذشته و مشخصا فروردین سال ۱۴۰۰ با نظارت و میزبانی دولت عراق در بغداد برگزار شد و پنج دوره مذاکرات امنیتی شکل گرفت که قرار بود وارد فاز سیاسی شود، اما حوادث اخیر موجب شد این مذاکرات متوقف شود. این کارشناس مسائل منطقه با تاکید بر این‌که نقش تخریبی عربستان و همچنین کمک مالی آن‌ها به برخی شبکه‌های معاند موجب شد که این مذاکرات متوقف بماند، گفت: بنابراین در حال حاضر نخست‌وزیر جدید عراق قائل به از سرگیری این مذاکرات است چرا که فکر می‌کنند اگر مشکلات ایران و عربستان حل شود تاثیر مثبتی بر جامعه عراق هم باقی خواهد گذاشت چراکه جامعه ایران و عربستان نفوذ بالایی در ساختار اجتماعی عراق دارند. وی در عین حال به این نکته اشاره کرد که موضوع جزئیات مذاکره ایران و عربستان رسانه‌ای نشده است، چون این مذاکره جنبه امنیتی داشته و مطرح کردن آن در رسانه‌ها فعلا زود ارزیابی شده بود در حالی که به نظر می‌رسد نخست‌وزیر جدید عراق به‌دنبال این است تا سازوکاری برای حل اختلافات ایران و عربستان پیدا شود.

دخالت ترکیه در مسائل داخلی عراق و سوریه

هانی‌زاده دخالت ترکیه در مسائل داخلی عراق و سوریه را هم یکی دیگر از موضوعات مورد بررسی در سفر نخست‌وزیر عراق به تهران عنوان کرد و گفت: این موضوع نگرانی‌هایی را برای ایران، سوریه، عراق و حتی روسیه به‌وجود آورده و طبیعی است این چهار کشور به‌دنبال این باشند که مانع گسترش بحران و اختلافات بین سوریه و ترکیه شوند از این‌رو ورود به ترکیه و خاک عراق و تهدیدات آن‌ها علیه سوریه نگرانی‌هایی برای محور مقاومت به‌وجود آورده است.

روزنامه جام جم