درمان با اولویت سالمندان

یکی از این تفاوت‌ها سابقه طولانی آن روی آنتن است که نشان از همراهی مخاطبان با این برنامه دارد. برنامه تلویزیونی دکتر سلام کوشش می‌کند در زمان‌های کوتاه و فشرده، اطلاعات مفیدی را به مخاطبان خود عرضه کند و در هر قسمت از برنامه با حضور یک پزشک متخصص به بررسی موضوعی پزشکی بپردازد. این برنامه سال‌هاست روی آنتن شبکه آموزش می‌رود و از شبکه جام‌جم هم پخش دارد. با راحله محمدجانی، تهیه‌کننده دکتر سلام گپ زدیم و از تغییرات این برنامه در فصل تازه و ادامه راه پرسیدیم که خواندنش را به شما بینندگان برنامه پیشنهاد می‌کنیم. این برنامه شنبه تا پنجشنبه به صورت زنده پخش می‌شود و جمعه یکی از قسمت‌ها که در طول هفته روی آنتن رفته است، بازپخش می‌شود.

محمدجانی، فارغ‌التحصیل رشته‌های پیراپزشکی، تئاتر و موسیقی است و سابقه همکاری ۱۳‌ساله با سازمان صداوسیما به‌عنوان مجری، کارشناس، نویسنده، تهیه‌کننده و... دارد. او تهیه‌کننده برنامه از فصل سیزدهم و چهاردهم است و در گفتگو با خبرنگار جام‌جم، دلیل مانایی این برنامه روی آنتن را چنین بیان می‌کند: چندتا دلیل دارد که برنامه دکتر سلام بیش از ۱۰‌سال مخاطب ثابت و پیگیر داشته است. این آمار را از طریق پیامک‌هایی که به ما ارسال می‌گردد، متوجه می‌شویم. یکی این‌که مردم به‌خصوص در شهرستان‌ها خیلی از محتوای تولید شده استقبال می‌کنند.

 

پزشکان، به‌خصوص در دوره سیزدهم و چهاردهم برنامه همه عضو هیأت علمی و بسیار حاذق و کاربلد هستند. دسترسی مخاطبان شهرستان به این پزشکان خیلی سخت است و همین باعث می‌شود، برنامه بیننده بیشتری داشته باشد. دوم این‌که زمان پخش برنامه مناسب است. ساعت یک بعدازظهر‌تا۲، اکثر خانم‌های خانه‌دار منزل هستند و می‌توانند بیننده باشند. همچنین بیشتر برنامه‌های پزشکی کنار موضوعات پزشکی به سوژه‌های دیگر هم می‌پردازند، ولی برنامه دکتر سلام فقط به‌صورت تخصصی به سوژه‌های پزشکی می‌پردازد.

تمرکز بر مسائل سالمندان

هر قسمت از این برنامه به یک موضوع اختصاص دارد که پزشکانی با تخصص مرتبط در آن حضور پیدا می‌کنند. محمدجانی درباره گزینش پزشکان می‌گوید: برنامه دکتر سلام اتاق فکر و تیم سردبیری دارد که این گروه از سه پزشک متخصص و فوق‌تخصص در حوزه اطفال، چشم، دندان، داروسازی، دو روان‌شناس و دو سردبیر رسانه‌ای تشکیل شده است. به همین پشتوانه در دعوت از پزشکان حساسیت بالایی داریم. دغدغه‌ام به‌عنوان تهیه‌کننده این است که پزشکانی را دعوت کنیم که همه جایگاه علمی بالایی داشته و حاذق باشند. نه به این معنا که در فضای مجازی شناخته شده باشند، بلکه به لحاظ علمی و پزشکی جایگاه تعریف‌شده و تایید‌شده‌ای داشته باشند.

این تهیه‌کننده درباره تقسیم‌بندی روز‌های هفته برای موضوعات مختلف توضیح می‌دهد: الان دوشنبه‌ها به زنان و چهارشنبه‌ها به اطفال اختصاص دارد. حدود یک‌ماه از سری ۱۴ می‌گذارد و در این فصل برنامه‌مان این است که روی سالمندان تمرکز بیشتری داشته باشیم، چون قشری هستند که واقعا باید به سلامت‌شان در اجتماع توجه شود. همچنین یک روز را برای روان‌شناسی و روانپزشکی اختصاص می‌دهیم. البته، چون موضوعات خیلی گسترده است باید روز‌ها در طول ماه به‌صورت گردشی باشد. مثلا یک ماه دوشنبه و سه‌شنبه را برای سرطان اختصاص دهیم، ماه دیگر موضوعاتی مثل ستون فقرات یا مغز و اعصاب.

محمدجانی ادامه می‌دهد: اتفاقی که در سری ۱۳ و ۱۴ دکتر سلام افتاده این است که پزشک تکراری خیلی کم دعوت می‌کنیم. مگر این‌که موضوع ناتمام بماند یا پزشک بسیار در آن موضوع تخصص داشته باشد. در غیر این صورت پزشکان معمولا یک‌بار حضور پیدا می‌کنند.

او در مورد قسمت انتخابی برای پخش جمعه‌ها هم بیان می‌کند: مثلا یک هفته با عنوان سلامت بانوان نام‌گذاری شده است. جمعه که می‌خواهیم برنامه‌ای را بازپخش کنیم یک روز از برنامه را که به سلامت بانوان پرداختیم، دوباره روی آنتن می‌فرستیم. درواقع بیشتر سعی می‌کنیم اتفاقی که در طول هفته است و مناسبت دارد را دوباره روی آنتن بفرستیم. یک هفته هم می‌بینیم مناسبتی نیست و برای همین بهترین قسمت برنامه یا آن‌که کاربردی‌تر است را پخش می‌کنیم. مثلا موضوعی مثل سردرد‌های میگرنی که بیماری شایع میان مردم است اگر هفته گذشته موضوع برنامه باشد برای جمعه هم پخش می‌کنیم.

محمدجانی در مورد مجریان برنامه هم می‌گوید: چهار مجری داریم. دکتر بهروز شکیبا روان‌شناس، خانم بهرامی روان‌شناس، دکتر خشنودی داروساز و دکتر طهماسبی دندانپزشک که در طول هفته چرخشی هستند. البته وقتی بحث زنان باشد، حتما از مجری خانم استفاده می‌کنیم. خانم بهرامی، آقایان شکیبا و طهماسبی چند سالی است که این برنامه را اجرا می‌کنند. در کل مجریان‌مان سابقه اجرا دارند یا دکتر هستند. به سواد پزشکی مجریان‌مان اهمیت می‌دهم. همچنین در سری۱۴ مجری جدید به تیم‌مان اضافه کردم. خانم دکتر خشنودی داروساز هستند و سال‌ها سابقه اجرا دارند.

محمدجانی در گفت‌وگویش به تغییرات رخ‌داده و احتمالی این فصل اشاره می‌کند و می‌گوید: اولین و مهم‌ترین تغییری که در فصل۱۳ شروع کردیم و بازخورد‌های خوبی هم از مخاطبان داشتیم، درخصوص بهره بردن از حضور پزشکانی است که همه متخصص و عضو هیأت‌علمی دانشگاه هستند. همچنین از وله‌ها و میان برنامه‌هایی استفاده کردیم که هر کدام به صورت تخصصی به موضوعی که در طول روز داشتیم اشاره دارند. اگر راجع به سنگ کلیه حرف زدیم حتما درباره‌اش یک بسته گرافیکی آماده می‌کنیم و وله‌های انیمیشن هم به پیوست در برنامه داریم.

وی ادامه می‌دهد: اتفاق دیگری که از اواسط سری ۱۳ در برنامه افتاده، استفاده از کیوآرکد است. به پیوست موضوعات برنامه بسته‌های آموزشی داریم. مخاطبان دکتر سلام از گروه‌های سنی مختلف هستند به همین دلیل محدودیت‌های کلامی روی آنتن تلویزیون داریم و نمی‌شود به همه موضوعات به صورت واضح پرداخت؛ بنابراین یک‌سری فیلم‌ها و بسته‌های تصویری داریم که مثلا در آن‌ها به صورت تکمیلی راجع به سرطان دهانه رحم، زگیل تناسلی و... صحبت می‌شود. کار دیگری که انجام می‌دهیم و در هفته گذشته بازخورد‌های خوبی بابتش دریافت کردیم این است که قبل از برنامه با پزشکان صحبت می‌کنیم و از آن‌ها می‌خواهیم به سه‌چهار نفر که استطاعت مالی ندارند و نیازمند ویزیت هستند، نوبت دهند. البته ما ادعای این افراد را راستی‌آزمایی می‌کنیم.

با ما در تماس باشید

تماس تلفنی مخاطبان با برنامه و پرسیدن مستقیم سؤالات‌شان از کارشناس ازجمله بخش‌های این برنامه بود که این روز‌ها شاهدش نیستیم. تهیه‌کننده دکتر سلام در این‌باره عنوان می‌کند: این بخش را در فصل ۱۳ و ۱۴ نداشتیم. تلاش‌مان بر این است که ان‌شاءا... دکور برنامه را تغییر دهیم؛ بعد از تغییر دکور تصمیم داریم اتفاقات مثبتی را رقم بزنیم که یکی از آن‌ها تلفن است. الان ارتباط‌مان با مخاطبان از طریق پیامک است.

او در مورد تاثیر این نوع ارتباط در جذب مخاطبان می‌گوید: قطعا ارتباط تلفنی موثرتر است، چون مخاطب می‌تواند در لحظه سؤالش را بپرسد و در این صورت پاسخ بهتری هم دریافت می‌کند. ولی پیامک فضای محدودی دارد و اگر دوباره پرسشی درباره همان موضوع داشته باشند، احتمال این‌که پاسخ دریافت کنند، محدود است. چون حجم پیامک‌ها بالاست و ممکن است ما پیام بعدی‌شان را پیدا نکنیم. وقتی به صورت زنده سؤال‌شان را می‌پرسند، پزشک با آن‌ها گفتگو می‌کند و فرصت بیشتری دارند. امیدوارم در سری ۱۴ بتوانیم تماس تلفنی را از سر بگیریم.

نیازسنجی صحیح برای طرح موضوعات مختلف حیطه سلامت در برنامه از عوامل مهمی است که ارتباط دکتر سلام با مخاطبان را پویا نگه می‌‎دارد. از محمدجانی می‌پرسیم این نیازسنجی بر چه اساسی است. او پاسخ می‌دهد: یکی از برنامه‌ریزی‌های ما بررسی مدام پیامک‌ها را بعد از برنامه است تا ببینیم مردم چه بیماری‌ها و دغدغه‌هایی دارند. مثلا در این هفته‌ها خیلی پیامک داریم که می‌گویند راجع به سرماخوردگی اطفال یا رماتیسم صحبت کنید. غیر از پیامک، گروه سردبیری مدام به اولویت‌هایی که در هر فصل وجود دارد می‌پردازد و درباره‌اش همفکری می‌کنیم. اتفاقات روز پزشکی هم جزو اولویت‌هاست. خیلی کم پیش آمده که موضوعات تکراری را مطرح کنیم.

با توجه به محدودیت نسبی بیماری‌های رایج انسان از محمدجانی در مورد دشواری دوری از تکرار می‌پرسیم و او می‌گوید: اتاق فکر و گروه سردبیری روی این موضوع فکر می‌کنند تا چنین اتفاقی نیفتد. ما هفته‌ای یک‌بار موضوع زنان را داریم. بیماری‌های زنان محدود است و به همین دلیل نمی‌توانیم در یک فصل ۱۵۰ قسمتی حدود ۲۳ روز به موضوع زنان بپردازیم. پس می‌کوشیم زیرشاخه‌های بیماری‌ها را هم مطرح کنیم. پیامک‌هایی که مخاطبان می‌فرستند را آنالیز و درباره‌شان گفتگو می‌کنیم تا از دل آن‌ها موضوع دربیاوریم؛ موضوعی که بتواند جواب سؤالات بینندگان را بدهد. وی می‌افزاید: ضمنا همیشه قبل از برنامه ۱۰ دقیقه تا یک‌ربع درباره موضوع صحبت می‌کنیم تا به جمع‌بندی برسیم. جمع‌بندی‌مان این است که موضوع هر چند تخصصی و جزئی باشد، گفتگو به سمتی برود که ساده و کارآمد باشد و مخاطبان بتوانند جوابش را بگیرند. نکته مهم دیگر برای من و گروه سردبیری، ترویج خودمراقبتی است. اول باید به مخاطبان یاد دهیم که از سلامتی خود مراقبت کنند. این شعار را شنیدیم که پیشگیری به درمان ارجح است. ما فکر می‌کنیم خودمراقبتی یک پله قبل‌تر است. مثلا یکی از موضوعاتی که به‌تازگی درباره‌اش صحبت کردیم، رعایت بهداشت ستون فقرات است. فکر می‌‎کنم اولین بار است که در تلویزیون به این موضوع پرداخته شده. پزشکی که دعوت کرده بودیم فوق تخصص مغز و اعصاب بودند. ایشان گفتند از سنین کم به شما گفتند مسواک بزنید تا از دندان‌های‌تان مراقبت کنید، ولی هیچ‌کس به شما نمی‌گوید چطور از کودکی مراقب ستون فقرات‌تان باشید.

«دکتر سلام» و هشدار‌های کرونایی

این روز‌ها گرچه آمار کرونا به نسبت گذشته پایین آمده است، اما همچنان در جامعه خودنمایی می‌کند. از تهیه‌کننده دکتر سلام درباره نگاه برنامه به این بیماری می‌پرسیم. او بیان می‌‎کند: مدتی است هر روز پیش از برنامه درباره مسائل روز پزشکی صحبت می‌کنیم و یکی از پرسش‌هایم این است که کرونا در چه وضعیتی قرار دارد؟ همه پزشکان به‌خصوص در یک ماه اخیر که داریم به سمت سردی هوا می‌رویم نظرشان این است که کرونا دوباره دارد شایع می‌شود. سویه جدید دارد و تعداد بیماران بیشتر می‌شود. تقریبا هر روز تذکرات، بسته‌های گرافیکی و وله‌های کرونایی داشتیم. گزارشات مردمی هم در این خصوص تهیه کردیم.

محمدجانی ادامه می‌دهد: در فصل ۱۳ در قالب چهار پنج برنامه به کرونا پرداختیم. مثلا در مورد روان‌شناسی پس از کرونا از دکتر حاتمی، رئیس سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره کشور دعوت کردیم. همچنین از پزشکان فوق‌تخصص بیمارستان مسیح دانشوری دعوت کردیم. کسانی که مدت زیادی با بیماران کرونا و خانواده‌های‌شان در ارتباط مستقیم بودند. هنوز هم داریم به این مسأله می‌پردازیم. تقریبا هفته‌ای یکی‌دو روز هم انیمیشن‌هایی را درباره کرونا روی آنتن می‌فرستیم. از موضوع غافل نشدیم، چون هنوز بحث روز جامعه است. هر چند احتمالا این بحث برای مردم خوشایند نیست، چون همه خاطرات بدی از این ایام داریم و روزگار تلخی را گذراندیم.

سهم اندک مباحث روان‌شناسی

محمدجانی: دکتر سلام قبل از سری ۱۳ تا جمعه به صورت زنده پخش می‌شد و جمعه‌ها به موضوعات روان‌شناسی و روانپزشکی می‌پرداخت. ولی در سری ۱۳ به علت محدودیت کنداکتور پخش، دیگر روز‌های جمعه برنامه نداشتیم. به همین دلیل به این مبحث کمتر پرداخته شد. ولی تا جایی که نیاز است، این موضوع را در دستور کار داریم مثلا با شروع مدارس راجع به روان‌شناسی والدین و بچه‌هایی که دو سال مدرسه نرفتند صحبت کردیم.

روزنامه جام جم