زنگ‌خطر برای جشنواره فیلم‌فجر

این فیلم که با نگاهی به قصه کوتاه «مشهد» نوشته مصطفی مستور به فیلمنامه و اثری سینمایی تبدیل شد بازگشت دختری به نام یاسمین را روایت می‌کند که پس از سال‌ها و به‌دلیل مرگ پدرش به ایران و شهر مشهد برمی‌گردد، پدری که میراثی غریب و درعین‌حال گرانبها برای فرزندش به یادگار و به ارث گذاشته؛ یک قطعه قبر در صحن حرم امام‌رضا (ع).

موفقیت داخلی و خارجی بدون قرار قبلی، باعث شد که این فیلم از شانس‌ها و گزینه‌های معرفی به مراسم اسکار۲۰۲۳ به‌عنوان نماینده سینمای ایران باشد. این فیلم در اکران عمومی هم حضور موفقی داشت و تا روز گذشته با ۱۳۳هزار و ۴۸۵ بلیت و ۵۳۶۶سئانس در ۳۱۲سالن، سه‌میلیارد و ۴۰۰میلیون تومان در گیشه فروخت. هرچند بدون قرار قبلی که از ۱۸خرداد اکران خود را در سینما‌های کشور آغاز کرده بود، این روز‌ها آخرین مراحل اکران خود را سپری می‌کند و سینما و سئانس محدودی در اختیار دارد، اما در همین زمان می‌توانست مخاطبان بیشتری جذب کند و بر میزان فروش خود بیفزاید، اگر فضای جامعه ملتهب نمی‌شد و این اغتشاشات پیش نمی‌آمد. به همین بهانه در گفتگو با محمود بابایی، تهیه‌کننده فیلم بدون قرار قبلی، درباره تاثیر این فضای متشنج بر سینما و مقوله اکران و پخش فیلم‌ها حرف زدیم. او فارغ از آسیب‌پذیری پخش، به تاثیر منفی این اوضاع بر مقوله مهم تولید و جشنواره فیلم فجر هم اشاره و تاکید کرد.

تهیه‌کننده فیلم بدون قرار قبلی درباره این‌که چقدر فضای ملتهب به گیشه و فیلم‌های درحال اکران آسیب وارد کرده است، ابتدا از ضربات دوران کرونا به سینما شروع کرد و بعد به تاثیرات منفی حوادث اخیر رسید. محمود بابایی به جام‌جم گفت: خیلی از مشاغل در دوران کرونا ضرر و آسیب دیدند، اما خسارت‌های وارده به سینما خیلی زیادتر بود، از این جهت که خیلی از اصناف حتی در همان دوران کرونا به‌تدریج فعالیت‌شان را از سر گرفتند، اما سالن‌های سینما تا مدت‌ها تعطیل بود. بعد از این‌که کرونا تا حدودی در دنیا فروکش کرد، سالن‌های سینما باز شدند و در ایران هم کم‌کم داشت پای مردم به سینما باز می‌شد. در آن شرایط من به‌عنوان تهیه‌کننده و تولیدکننده توقعم این بود که دولت سوبسید‌ها و یارانه‌هایی برای فیلم‌ها قائل شود و دست سینما را بگیرد، چون قبل از دوران کرونا هم مردم چندان به سینما نمی‌رفتند و شکوفایی نداشتیم، اما انتظار داشتیم با یارانه‌ها و کمک‌های دولتی، همان حداقل مخاطبی که قبل از کرونا به سینما می‌رفتند، بعد از دوران اوج کرونا هم دوباره به سینما‌ها بروند.

آشوب و تاثیر آن بر سینما

این سینماگر ادامه داد: اساسا وقتی یک خانواده خودش را در محیط سینما قرار می‌دهد، با یک حال خوب مواجه می‌شود و هرکس خودش را در معرض سینما قرار دهد، می‌تواند این فضا را تنفس و در این شرایط ملتهب کشور همراه خانواده حال خوبی را تجربه کند. با همه این تفاسیر با تلاش‌ها و ریل‌گذاری سازمان سینمایی برای جذب دوباره تماشاگران به سینماها، با شب ملایمی به سمتی حرکت می‌کردیم که پای مردم به سالن‌ها باز شود، اما در همین حین که سینما داشت جان می‌گرفت و حتی برخی فیلم‌های اجتماعی هم فارغ از فیلم‌های کمدی، با استقبال خوب مخاطبان مواجه شدند، به ماجرای اخیر برخورد کرد. این ماجرا دل همه آحاد جامعه، از مسئولان تا مردم و هنرمندان را به درد آورد. در روز‌های اول هم موضع‌گیری‌هایی
از طرف دولت و مسئولان درباره پیگیری ماجرا شد و به جز این رئیس سه قوه وارد بررسی این موضوع شدند. این اتفاق خیلی خوبی بود تا حقیقت ماجرا معلوم شود. فکر می‌کردیم با این تفاسیر احتمالا این التهاب فروکش کند، اما متاسفانه وقتی جلوتر آمدیم این التهاب که قطعا حق هر ملت و هر جامعه‌ای است، به آشوب تبدیل شد.

بابایی به تفاوت آمار فروش فیلم‌ها قبل و بعد از این اتفاقات اشاره کرد و گفت: با مقایسه و بررسی آمار فروش فیلم‌ها در قبل و بعد از این جریانات می‌بینیم این ماجرا‌ها چه ضربه اساسی‌ای به سینما‌ها زد. به‌هرحال حتی قبل از این جریانات هم سینمارفتن جزو سبد و اولویت اصلی خانواده‌ها نبود و حتی آن‌هایی هم که به سینما می‌رفتند، با هر اتفاقی می‌توانستند آن را از فهرست اولویت‌های‌شان خط بزنند و حذف کنند. چون مردم در این چند وقت اخیر بیشتر نگران تامین مایحتاج اساسی زندگی و مرغ و گوشت و برنج و روغن هستند و دیگر در این شرایط به سینما فکر نمی‌کنند.

تولید فیلم خوابیده است

این تهیه‌کننده سینما فارغ از ضرر این ناآرامی‌ها به حوزه پخش فیلم و اکران، به تاثیرپذیری منفی بخش تولید هم اشاره کرد و گفت: ما جشنواره فیلم فجر را پیش رو داریم و این‌موقع از سال هم فصل تولید فیلم‌های سینمایی برای حضور در این رویداد است. خیلی از تهیه‌کننده‌ها و کارگردان‌ها و دفاتر تولید معمولا در این موسم در مراحل پیش‌تولید و تولید به سر می‌برند، اما شرایط فعلی به بخش تولید بسیار آسیب رسانده و امکان فیلمبرداری بی‌دغدغه را به گروه‌های تولید نمی‌دهد. در این وضعیت فیلمبرداری سکانس‌های خیابان مشکلاتی دارد و یافتن لوکیشن‌هایی که دور از این سروصدا و ناآرامی‌ها باشند، سخت شده است.

بابایی افزود: تازه اگر بتوان شرایط این روز‌ها را در تولید، برنامه‌ریزی و مدیریت کرد باید به معضل انتخاب بازیگران و عوامل سینمایی هم در این وضعیت اشاره کرد. وقتی فضای هنری به‌شدت ملتهب است، من تهیه‌کننده چگونه می‌توانم کار و عوامل و بازیگران را انتخاب کنم؟ به هرحال هنرمندان آدم‌های احساسی‌تری هستند و وقتی در این شرایط قرار می‌گیرند، شاید هیجانات و احساسات‌شان بیشتر می‌شود؛ بنابراین تمرکز این‌که درباره فیلمنامه‌ها حرف بزنند و درباره آن تصمیم بگیرند و وارد یک فیلم بشوند را ندارند.

تهیه‌کننده بدون قرار قبلی، درباره تغییر سازوکار مدیوم سینما در سال‌های اخیر گفت: مدیوم سینما هم در جهان و هم در کشور ما روزگاری با استقبال خیلی بالای مردم مواجه بود و یادم می‌آید مخاطبان برای دیدن فیلم‌ها صف می‌کشیدند یا در دوره‌های قدیمی جشنواره فیلم فجر، جلوی سینما‌ها داربست می‌زدند و مردم برای دیدن فیلم حتی ساعت‌ها در صف می‌ماندند. بعد از ایجاد شبکه نمایش خانگی و پلتفرم‌ها سینما کم‌کم دچار آسیب شد و انبوه مخاطبانش را از دست داد. با افزایش محبوبیت سینمای خانگی و به‌ویژه با شیوع کرونا، این سؤال پیش آمد که آیا مدیوم سینما باقی می‌ماند یا مردم ترجیح می‌دهند فقط در خانه‌ها بنشینند و فیلم‌ها را از طریق اینترنت ببینند. به زعم من مدیوم سینما باقی خواهد ماند و با تغییراتی ضروری همچنان مخاطبان ویژه خود را خواهد داشت. با همه این تفاسیر اگر می‌خواهیم فضای تولید و پخش در سینما باقی بماند و سینماداران هم به فعالیت‌شان ادامه دهند و سودی عایدشان شود و چرخ سینما بچرخد، باید همه ما سینماگران و مدیران فرهنگی و سینمایی دست به دست هم دهیم و برای حفظ و بقا و رونق آن بکوشیم.
محمود بابایی گفت: امیدوارم زودتر این وحدت لازم در جامعه ایجاد شود و شکل بگیرد و آن فاصله و فضای دوقطبی بین مردم با یک سری رویکرد‌ها و نگاه فرهنگی از بین برود یا دست کم کمتر شود و همه دست به دست هم دهیم تا به ثبات و آرامش برسیم. اگر مطالبه‌ای هست به شکل مناسبی انجام و پیگیری شود. اگر اعتراض و نقدی داریم مطرح کنیم و به سمت اصلاح برویم تا این ماجرا‌ها زودتر حل و فصل شود.

به امید وحدت

بابایی درباره راهکار‌های کمک به سینما هم توضیح داد: بعد از دوران اوج کرونا و بازگشایی دوباره سینماها، با برخی همکاران و دوستان سینماگر نشستیم و شرایط را برای رونق دوباره سینما و اکران بررسی کردیم. خودمان، بلیت‌های فیلم بدون قرار قبلی را شناور کردیم تا مخاطبان طیف‌های مختلف بتوانند امکان مراجعه به سینما و دیدن فیلم با قیمت‌های متنوع را داشته باشند که این کار باعث رشد مخاطبان شد. این کار حتی برخی تماشاگرانی را که با سینما قهر کرده بودند هم به سینما کشاند. منظور این‌که داشتیم همه این فرمول‌ها را برای جذب تماشاگران به سالن‌های سینما به سمت اجرایی‌شدن می‌بردیم، اما ناگهان با اتفاقی این‌چنینی و ملتهب‌شدن فضای جامعه یک سکته بزرگ اتفاق می‌افتد. حالا برای این‌که دوباره بخواهیم به مسیر قبلی برویم و دوباره مردم و تعداد مخاطبان را به همین اندازه و مرحله قبل از اعتراضات برسانیم، یک سال زمان می‌برد. دوران کرونا و ناآرامی‌های فعلی دست به دست هم دادند تا هم مخاطب از سینما فاصله بگیرد و هم سرمایه‌گذار بخش خصوصی و حتی سرمایه‌گذار دولتی و هم تهیه‌کننده دیگر رغبت و انگیزه‌ای برای ساخت فیلم نداشته باشند. آن‌ها به قدری با، اما و اگر در تولید و پخش روبه‌رو هستند که ترجیح می‌دهند از این مدیوم فاصله بگیرند. یا حاضر می‌شوند بیکاری را به جان بخرند و سراغ سینما نروند یا سراغ مدیوم دیگری بروند و به‌عنوان تهیه‌کننده یا کارگردان اگر زورشان برسد
در پلتفرم‌ها کار کنند.

روزنامه جام جم