نگاهی به لزوم پرداختن به سلمان‌فارسی به بهانه روز بزرگداشت او

پیوند تاریخ  با مسائل روز 
تولید سریال «سلمان» به کارگردانی داوود میرباقری را باید بازگشت رسانه‌ملی به تولید سریال‌های باشکوه و جهانی بعد از گذشت بیش از یک دهه دانست. هنوز فراموش نکرده‌ایم که سریال فاخری چون «یوسف پیامبر» چگونه به پرمخاطب‌ترین اثر دراماتیک و تصویری از کشورمان در دنیا تبدیل شد و در بعضی ممالک به محبوبیت رسید. یا «مختارنامه» علاوه بر معطوف کردن نظر بسیاری از مردم منطقه به قدرت سریال سازی، با وجود پخش چند باره اما هنوز هم پرمخاطب و قابل تأویل درباره مسائل روز اجتماعی و سیاسی است. همچنین آثار دیگری که به سریال‌های الف ویژه سیما مشهور شده‌اند و از ارزش‌های خاصی برخوردار هستند. متأسفانه در دهه 90 شاهد نمایش آثار جدیدی از این دست نبودیم اما خوشبختانه گره‌ها گشوده شد و صداوسیما بار دیگر تولید سریال‌های الف ویژه را از سر گرفت که در صدر آنها سلمان فارسی، کار جدید خالق مختارنامه است.  تاریخ را چراغ راه آینده تعریف کرده‌اند. به همین دلیل هم گرچه سریال سلمان فارسی از نظر گونه‌شناسی در ژانر تاریخی می‌گنجد اما این ژانر برخلاف عنوان آن اساسا واکاوی زمان حال و ساخت آینده در آیینه گذشته است. درست مانند سریال مختارنامه که با الهام از یک اسطوره تاریخی و اتفاقاتی که حدود 1400 سال قبل در بین‌النهرین رخ داده بود، مسائل جامعه امروز را نمایش داد. از این رو، انتظار می‌رود داوود میرباقری این بار نیز مثل قبل، چالش‌های روز جهان و جامعه کنونی ما را در قالب یک درام تاریخی نمایش و تحلیل کند.

خطر درجا زدن تهدیدی برای سریال 
خطری که سریال سلمان فارسی را تهدید می‌کند، درجا زدن است. درحال حاضر، عیار سنجش سریال‌های تاریخی ــ‌ مذهبی، مختارنامه است. یعنی هر اثری در این زمینه تولید می‌شود، همه آگاهانه یا ناخودآگاه آن را با سریال قبلی میرباقری برای تلویزیون مقایسه می‌کنند. سلمان فارسی اگر بخواهد تأثیرگذاری لازم را داشته باشد و به‌عنوان یک دستاورد فرهنگی ثبت شود، باید عیار این نوع آثار را بالاتر ببرد و به‌‌‌عنوان یک الگو و معیار برتر در تولید آثار الف ویژه و همچنین برای ژانر تاریخی ــ‌ مذهبی معرفی شود. به‌ویژه این‌که مخاطب امروز به‌دلیل دسترسی گسترده و آسان به سریال‌های روز جهان، با مخاطب دوران مختارنامه متفاوت شده است. یعنی علاوه بر روایت و فیلمنامه قوی، سلمان فارسی باید به فضاسازی، ضرباهنگ، نقش آفرینی و سایر عناصر سازنده ساختاری چشم‌نواز و دل‌انگیز نیز مسلح باشد. خوشبختانه آن طور که در خبرها می‌خوانیم، این سریال از تنوع لوکیشن کم نظیری برخوردار است و در زمان پخش خواهد توانست مخاطب را از تماشای پلان‌هایی با عظمت و پر از چشم اندازهای بصری زیبا کننده سیراب کند. نکته مهم این است که این پروژه نباید فقط به یک سریال محدود بماند، بلکه می‌توان تجربه ساخت آن را به‌عنوان یک کلاس آموزشی برای تربیت فیلمساز آثار تاریخی تبدیل کرد و روش‌ها و تکنیک‌هایی را که در تولید آن به کار رفته آموزش داد تا در آینده، آثاری از این جنس توسط نسل‌های بعدی کارگردان‌های تلویزیونی ساخته شود.

تبدیل شدن به یک اثر بین‌المللی
یکی از قابلیت‌های بالقوه این سریال، تبدیل شدن به یک اثر هنری بین‌المللی و همچنین بین‌الادیانی است. چون همان طور که در تاریخ آمده، این یار ایرانی پیامبر اعظم(ص) سفرهای زیادی به مناطق مختلف داشته و همچنین برای رسیدن به حقیقت، منزل‌های گوناگونی را تجربه کرده و به آیین‌ها و ادیان دیگری هم پناه برده بود اما در نهایت گوهر حق را به شکل کامل و بی‌نقص آن در خاتم انبیا یافت. به نظر می‌رسد که فرم روایی سریال سلمان فارسی نیز مطابق با آنچه درسرگذشت این اسوه تاریخی ثبت شده، باید استقرایی باشد و روایتی چند مرحله‌ای را به تصویر بکشد و فرصت درک حقیقت و معنویت ناب را برای مخاطب فراهم کند. مجموعه‌های تاریخی ــ مذهبی ورای سریال تلویزیونی، ابزاری برای دمیدن روح فرهنگ و هویت هستند. سریال سلمان فارسی نیز از طریق بازنمایی تاریخ کهن سرزمین‌مان به‌ویژه در پیوند با تاریخ اسلام و همچنین بازتولید فرهنگ و آیین اصیل و انسانی‌مان برای نسل‌های آینده می‌تواند نقش مؤثری در ساخت تمدن نوین ایرانی ــ اسلامی داشته باشد. بنابراین می‌توان چنین سریالی را به‌عنوان سند ملی فرهنگی در نظر گرفت. یکی از حملات نرم به ساختار فرهنگی و هویتی ما تلاش برای تفکیک هویت اسلامی و دینی ماست و برخی جریان‌های بدخواه مردم در پی این هستند که از نظر تاریخی، اسلام را در مقابل ایران قرار دهند. سلمان فارسی به‌عنوان اولین ایرانی گرویده به اسلام و یار پارسی نبی اکرم(ص) شناخته می‌شود. از این رو، این سریال هم دارای این ظرفیت بزرگ است که به نبرد با این جنگ اعتقادی برود و محل اتصال هویت ایرانی و اسلامی در ذهن نسل جوان باشد.

منبع: ضمیمه قاب‌کوچک روزنامه جام‌جم