واکاوی صندوق انتخابات عراق

اهل سنت عراق تا قبل از سال ۲۰۰۳ همواره در مسند و اریکه اصلی قدرت بود. آنها چه در دوران صدام و چه قبل از آن همواره ارکان قدرت، به‌ویژه ریاست‌جمهوری و نخست‌وزیری این کشور بعد از استقلال از انگلیس را برعهده داشتند.

بازگشت اهل سنت به بازی قدرت
درحالی‌که پس از دعوت وحدت‌شکن برخی چهره‌های جریان شیعی مبنی ‌بر تحریم انتخابات برخلاف اقدامات شخصیت‌های برجسته‌ای همچون سیدعمار حکیم، یکی از رهبران چارچوب هماهنگی احزاب شیعی که مردم را به‌منظور حفظ استقلال و امنیت عراق به حضور حداکثری در پای صندوق‌های رأی دعوت می‌کند، اهل‌سنت عراق انتخابات پیش‌روی این کشور را فرصتی مناسب برای بازگشت به ارکان اجرایی در بغداد و کسب تکیه‌ای بزرگ‌تر از کیک قدرت می‌دانند و اعتقاد دارند در نبود جریان صدر و تحریم انتخابات از سوی این جریان امکان کسب اکثریت مجلس در این دور وجود دارد. از منظر این جریان کسب ائتلاف بزرگ‌تر به معنی حق انتخاب نخست‌وزیر از سوی جریان اهل سنت است.
از همین ‌روی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های اخیر این انتخابات نحوه آرایش انتخاباتی اهل سنت این کشور است. این انتخابات از جهاتی دیگر نیز برای اهل‌سنت مهم است که بعد از اتفاقات سال‌های ۲۰۱۶ در شمال عراق ــ  که به شکل‌گیری و جنگ با داعش انجامید ــ در درون خود با اختلافات جدی روبه‌رو شد.
 
بحران رهبری و چندپارگی در بیت سنی
اهل‌سنت عراق اما از آن سال‌ها تاکنون با خلأ قدرت و رهبری روبه‌رو بود. عربستان‌سعودی رهبری سنتی این گروه در منطقه را برعهده داشت، اما بعد از سال ۲۰۱۷ و کناره‌گیری بن‌سلمان اهل‌سنت عراق بدون رهبر منطقه‌ای ماند.
اما این موضوع دوام زیادی نداشت. اهل‌سنت عراق بر سر چندراهی بزرگی ماندند. برخی از آنها به سمت ترکیه رفته و بعضی دیگر به سوی امارات و حتی قطر سوق پیدا کردند. همین موضوع باعث رقابت شدید بین اهل‌سنت عراق برای قدرت‌گیری در استان‌های سنی‌نشین مانند الانبار و نینوا و... بود.
البته شرایط در بیت سنی برخلاف بیت شیعی است و در آنجا حزب تقدم به ریاست محمد الحلبوسی، رئیس مجلس پیشین با حزب سیاده به ریاست خمیس الخنجر به‌عنوان دو ضلع اصلی اهل سنت عراق، ماه گذشته ائتلافی با عنوان «صغورنا» تشکیل دادند که با جنجال‌های زیادی روبه‌رو شد.

سودای نخست‌وزیری و رقابت درونی سنی‌ها
در جبهه دیگر، سنی‌ها آرزوی تصدی نخست‌وزیری کشور را دارند؛ اقدامی که می‌تواند به عرف سیاسی موجود در عراق پایان دهد، عرفی که در آن ریاست‌جمهوری کشور برای کردها، نخست‌وزیری برای شیعیان و ریاست پارلمان برای سنی‌هاست. اما الحلبوسی به‌صراحت اعلام کرده که سودای نخست‌وزیری برای اهل‌سنت دور از دسترس نیست.
اهل سنت از زمان سقوط صدام اعتقاد دارند که گروه دوم بزرگ مذهبی عراق هستند و باید جایگاه بزرگ‌تری در کیک قدرت عراق داشته باشند.
در خط مقدم نیروهای سنی که خواستار نخست‌وزیری کشور هستند، ائتلاف «تقدم» به رهبری رئیس سابق پارلمان، محمد الحلبوسی قرار دارد که با حکم دادگاه از سمت خود، ریاست مجلس، برکنار شد.
در طیف سنی رقابتی حساس بین برخی گروه‌های سنی وجود دارد. خمیس الخنجر که طرفدار طیف ترکی و الحلبوسی نزدیک به امارات و سعودی است با یکدیگر رقابت شدیدی دارند ولی اهل‌سنت سعی کردند در این انتخابات مواضع متحدی اتخاذ کنند.
نیروهای سنی عراق به‌دنبال کسب حدود ۱۵۰ کرسی در انتخابات پارلمانی پیش‌رو هستند، به‌ویژه با توجه به غیبت جریان صدر، اما این امر به میزان مشارکت عموم مردم سنی در آنها بستگی دارد که میزان رأی آنها همیشه در مناطق مختلط، به‌ویژه در پایتخت، بغداد، ضعیف بوده است.
حتی این موضوع را رعد الدهلکی، نماینده پارلمان از بلوک «العزم» (سنی)، به‌صراحت اعلام کرد: «احزاب سنی آرزوی کسب ۱۵۰ کرسی پارلمان را دارند و اگر اکثریت را به‌دست‌آورند، حق دارند که خواستار مقام نخست‌وزیری شوند!
اکنون در بیت سنی عراق سه گروه عمده وجود دارد، ازجمله حزب تقدم به رهبری محمد الحلبوسی، حزب السیاده به رهبری خمیس الخنجر و تحالف عزم به رهبری مثنی السامرایی که در استان‌های سنی رقابت دارند.
 
الانبار و نینوا؛ میدان رقابت و نفوذ منطقه‌ای
یکی از مناطق مهم اهل‌سنت عراق برای رقابت الانبار است. تعداد احزاب شرکت‌کننده به بیش از هفت حزب و تعداد نامزدهای این استان به ۳۱۲ نفر می‌رسد که بر سر دستیابی به ۱۵کرسی پارلمانی با یکدیگر رقابت می‌کنند. این درحالی‌است که تعداد رأی‌دهندگان ثبت‌نام‌شده به حدود یک‌میلیون و ۱۵۰هزار نفر می‌رسد.
از مهم‌ترین احزاب و ائتلاف‌های رقابت‌کننده بر سر کرسی‌های پارلمانی استان الانبار، حزب تقدم به ریاست محمد الحلبوسی است که در جایگاه اول انتخابات پارلمانی و محلی پیشین قرار گرفت.
این حزب با سه فهرست تقدم، قمم و الانبار هویتنا، برای کسب بیشترین تعداد کرسی در استان شرکت می‌کند.
همچنین ائتلاف الحسم الوطنی نیز با ریاست ثابت العباسی بر سر کرسی‌های استان الانبار در این دور از رقابت‌های انتخاباتی مشارکت دارد.
ائتلاف السیاده‌الوطنی نیز به ریاست خمیس الخنجر و از دیگر ائتلاف‌های حاضر در این رقابت‌هاست. محمود المشهدانی، رئیس کنونی پارلمان عراق و ائتلاف العزم و دیگر ائتلاف‌ها نیز در این رقابت‌ها حضور دارند.
در استان نینوا هم تعدد نامزدهای اهل‌سنت بسیار زیاد است. این استان بعد از پایتخت دومین استانی است که بیشترین نامزدهای انتخاباتی را دارد. از سوی دیگر ترور یکی از نامزدهای ائتلاف السیاده عراق با جنجالی بسیار زیادی روبه‌رو شد. صفاء المشهدانی، عضو شورای استان بغداد و نامزد انتخابات پارلمانی ۲۰۲۵ عراق از ائتلاف السیاده، بامداد ۱۵ اکتبر به علت انفجار بمبی که به بدنه خودرو یاو چسبانده شد در منطقه الطارمیه در شمال بغداد جان‌باخت که باعث شد این ائتلاف انگشت اتهام را به سوی رقبای سیاسی بگیرد.
نقشه انتخاباتی در استان الانبار این‌بار بسیار پیچیده‌تر به نظر می‌رسد و شاهد رقابتی فشرده است. با وجود قدرت حزب تقدم به رهبری محمد الحلبوسی، ورود ائتلاف العزم به رهبری مثنى السامرایی به این رقابت، پویایی و شتاب تازه‌ای بخشیده است، زیرا این ائتلاف از پشتوانه‌های میدانی و سیاسی گسترده‌ای برخوردار است.
ائتلاف العزم این‌بار به‌طور مستقل از حامیان سیاسی عمل نمی‌کند، بلکه از حمایت آشکار گروه‌های حشد‌الشعبی برخوردار است و با فالح الفیاض، رئیس سازمان حشدالشعبی، هماهنگی مستقیمی دارد. الفیاض به همراه السامرایی یک ائتلاف فرعی‌ با نام تفوق تشکیل داده‌اند که شامل فرماندهان نیروهای عشیره‌ای و شخصیت‌های اجتماعی تأثیرگذار است. این پیوند، وزن سیاسی دوچندانی به ائتلاف العزم در برابر تقدم می‌بخشد. 
در انتخابات اخیر اهل‌سنت عراق سه ضلع مهم وجود دارد. ائتلاف العزم ارتباطی خوب با ایران و محور شیعی عراق دارد، الحلبوسی با امارات و سعودی رابطه درهم‌تنیده دارد و حتی ریاست دوره قبل مجلس را مدیون بن‌سلمان و بن‌زاید بود و در آخر ائتلاف السیاده به رهبری الخنجر دارای ارتباط مسنجم با ترکیه و اردوغان است.