نیروی انسانی، عامل اصلی رشد و پیشرفت صنعت فولاد کشور در آینده

 عبدالحسین محجل امامی
مدیر عامل شرکت فولاد مهر سهند

فعال اقتصادی

بنا بر ادعای مدیران برخی از شرکت‌های بزرگ تولید فولاد و شورای همکاری خلیج‌ فارس (از جمله کشورهای امارات، بحرین و عربستان) در دسامبر سال 2021، همچنین کاهش شدید بهای نفت در دو سال اخیر به علت شیوع ویروس کرونا و به دنبال آن کاهش 35 تا 40 درصدی تقاضا برای فولاد در کل دنیا، پیش‌بینی بالا رفتن تقاضای فولاد در آینده نزدیک و پس از‌ اتمام بیماری کووید ـ 19 در دنیا منطقی به نظر می‌رسد. در شرایط کنونی، با توجه به اینکه صنعت فولاد از همان مراحل آغازین استخراج از معدن تا هنگام تولید و نیز در زمان مصرف منجر به اشتغال‌زایی و تولید مشاغل متعدد می‌شود، بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه، منابع معدنی و طبیعی لازم برای دستیابی به میزان مصرف فولاد خود را ندارند. می‌توان گفت که بهره‌گیری از چنین فرصتی و همچنین رفع موانع و چالش‌های پیشِ‌روی این صنعت، سرمایه‌گذاری و رشد صنعت فولاد در کشور، می‌تواند به یکی از اصلی‌ترین موارد توسعه پایدار در کشور بینجامد.

اهمیت نظارت بر سودآوری

چنان‌که گفته شد، به دلیل گسترش استفاده از فولاد در صنایع مختلف، این فلز از سهم قابل توجهی در تجارت جهانی برخوردار است. در واقع تقاضای بالای محصولات صنعت فولاد موجب افزایش صادرات فولاد می‌شود و سودآوری بالایی را به ارمغان می‌آورد. صنعت فولاد، با تولید محصولات متنوع، از پتانسیل ارزش‌آفرینی بسیاری بهره‌مند است و این امر برای کشورهای برخوردار از ذخایر ارزشمند سنگ‌آهن و به تبع آن تولید فولاد بسیار اهمیت دارد. در ایران نیز، با توجه به در اختیار داشتن مواد اولیه تولید فولاد، سرمایه‌گذاری‌های زیادی‌ در این صنعت شده، به طوری که شرکت‌های فولادی بزرگ و متعددی در کشور نقش‌آفرینی می‌کنند به طوری که ایران از واردکننده عمده فولاد به یکی از صادرکنندگان فولاد در جهان تبدیل شده است. با این‌ حال، به رغم پیشرفت‌های کشور در زمینه تولید فولاد، موانع زیادی در مسیر این صنعت از زنجیره تولید تا صادرات محصولات فولادی وجود دارد. حضور مستمر و مداوم صادرات فولاد در بازارهای جهانی و صادرات آن به کشورهای مختلف در دنیا به خودی خود مستلزم تولید محصولات باکیفیت متنوع و مطابق با استاندارد و قیمت رقابتی است. این امر نشان‌دهنده اهمیت بازنگری و تدوین سیاست‌های خاص و با برنامه‌ریزی بلندمدت به منظور اجرای صحیح در مناطق مختلف کشور، به‎‌ویژه مناطق دارای مواد معدنی مناسب، به همراه دسترسی سریع و بدون دغدغه به منابع آبی است، زیرا در حال حاضر بالغ بر نیمی از تولیدکنندگان فولاد کشور در مناطقی مشغول به فعالیت‌اند که از تنش آبی رنج می‌برند و از خشک‌سالی‌های چند سال اخیر آسیب دیده‌اند. در نتیجه، می‌توان گفت که زنجیره تولید فولاد در کشور، از منابع طبیعی و معادن تا حصول محصول نهایی و نهاده ساختمانی، نیازمند بازنگری و نظارت است. علاوه بر این، تحریم‌های بین‌المللی یکی از چالش‌های همیشگی کشور در راستای ارزآوری بوده است. از این رو، چنان‌که گفته شد، اتخاذ سیاست‌های مناسب در خصوص این ماده استراتژیک باید از اهداف و اولویت‌های کشور قرار گیرد تا علاوه بر تامین نیاز کشور، سودآوری زیادی از صادرات به دست آورَد. 
نیروی انسانی، عامل تعالی سازمان

با توجه به تعیین چشم‌انداز تولید بالغ بر 50 میلیون تن فولاد تا سال 1404، اگرچه از انرژی می‌توان به عنوان اصلی‌ترین نیروی محرکه در این صنعت یاد کرد و تحریم‌ها و مشارکت نکردن خارجی‌ها را نادیده گرفت، به نظر می‌رسد در آینده، اصلی‌ترین سرمایه در این زمینه نه تامین، بازسازی و به‌کارگیری انرژی در صنعت، بلکه تامین آموزش صحیح و تشویق نیروی انسانی خواهد بود. بنابراین نیروی انسانی حیاتی‌ترین سرمایه هر سازمان محسوب می‌شود و همراه با سایر عوامل، نقشی اساسی در موفقیت یا عدم موفقیت سازمان ایفا می‌کند، زیرا ممکن است ماشین‌ها نیاز ما را به داشتن صدها کارگر در خط تولید از بین برده باشند، اما پیشبرد اهداف سازمان‌ها با سرمایه فکری گره خورده و برای ساخت و طراحی این ماشین‌ها همچنان به سرمایه انسانی نیاز مبرم است. با توجه به اینکه دستاوردهای هر سازمان به‌شدت به نیروی انسانی وابسته است، آموزش نیروی انسانی به عنوان فعالیتی مهم در سازمان‌ها ضروری است و نقش مهمی در تعیین و اثربخشی کارایی سازمان به عهده دارد. بنابراین لازمه دستیابی به اهداف و مقاصد سازمان‌ها آموزش مستمر نیروی انسانی است که با به‌روزرسانی دانش و مهارت‌ها، موجب افزایش بهره‌وری و عملکرد سازمان‌ها می‌شود.

سرمایه‌های انسانی ماهر و آموزش‌دیده و باتجربه، به دلیل ویژگی‌های خاصشان همچون تجدیدناپذیری، پیچیدگی، تغییرپذیری، ماهیت رفتار، قابلیت سازگاری و مواردی از این قبیل، تفاوتی اساسی با سایر عوامل تاثیرگذار بر رشد و پیشرفت صنعت فولاد دارند. بنابراین از مهم‌ترین نیازهای اساسی توسعه صنعت فولاد، برخورداری از نیروی انسانی متخصص و ماهر و نیز تربیت نیروهای جدید است. آموزش‌های باکیفیت و مناسب نیروی کار، به منظور بهره‌برداری از علم و توانایی آن در سال‌های آتی، لازمه و نیاز اصلی در صنعت فولاد کشور خواهد بود. در نتیجه، سرمایه‌‌ها و نیروی انسانی تنها سرمایه‌های غیرقابل چشم‌پوشی در این صنعت‌اند و لزوم توجه بیش از پیش به آموزش، پرورش و بالندگی همه‌جانبه آن‌ها می‌تواند موجب رشد صنعت فولاد در کشور شود و در نهایت، مهم‌ترین عامل رشد در کشور باشد. در واقع، با پیشرفت فناوری و تکنولوژی، نمی‌توان اهمیت و توسعه و پیچیدگی روزافزون محیط کار در جوامع امروزی را نادیده گرفت. بنابراین امروزه اغلب سازمان‌ها سرمایه‌گذاری‌های زیادی به آموزش و توسعه نیروی انسانی اختصاص می‌دهند تا بخش رقابتی و عملکرد موفق در سازمان‌ پایدار بماند. رقابتی بودن بازار جهانی نیز موجب شده است که سازمان‌ها استراتژی خود را هوشمندانه تنظیم و مدیریت کنند تا با آموزش‌ و توسعه نیروهای کارآمد، سهم خود در بازار جهانی را افزایش دهند.